حرم امام خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = حرم امام خمینی

| تصویر =Haram emam khomeini.jpg

| بنيانگذار =

| تأسیس = [[سال ۱۳۶۹ هجری شمسی|۱۳۶۹ش]]

| وبگاه = http://astaan.ir/

}}

'''حرم امام خمینی''' مشهور به '''مرقد امام'''، ساختمانِ محل [[دفن]] [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بنیانگذار [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] و بناهای وابسته به آن است. حرم امام خمینی در ۲۳ کیلومتری جنوب [[تهران]] قرار دارد. مراسم سالگرد درگذشت امام خمینی و همچنین مراسم تجدید میثاق مسئولان [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] با آرمان‌های او و برخی مناسبت‌های مذهبی دیگر در این آرامگاه برگزار می‌گردد.

==تاریخچه==

ساخت حرم امام خمینی از سال [[سال ۱۳۶۹ هجری شمسی|۱۳۶۹ش]] توسط جهاد سازندگی وقت و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] آغاز شد و همچنان ادامه دارد.<ref>حسنلو، [https://www.isna.ir/news/97031306631/ «حیرت خارجی‌ها از حرم آیت‌الله خمینی(ره)»]، خبرگزاری ایسنا.</ref> این بنا در ابتدای اتوبان [[تهران]]-[[قم]] (۲۳ کیلومتری تهران) و در کنار گلزار شهدای [[بهشت زهرا]] قرار دارد.<ref>[https://www.asriran.com/002QeJ «توضیحات درباره زمین‌های خریداری شده در محدوده حرم امام خمینی»]، عصر ایران.</ref> به گفته علی جوادی‌راد رئیس دفتر تولیت حرم امام خمینی، زمینی که امام خمینی در آن مدفون است متعلق به پدر شهیدی بود که در آن زمان از او خریداری شد.<ref>[https://www.asriran.com/002QeJ «توضیحات درباره زمین‌های خریداری شده در محدوده حرم امام خمینی»]، عصر ایران.</ref>

[[سید احمد خمینی]] فرزند آیت‌الله خمینی دو هفته پس از رحلت پدر، در نامه‌ای به محمدعلی انصاری وی را به عنوان سرپرست حرم امام خمینی منصوب کرد. پس از درگذشت سید احمد در اسفند ۱۳۷۳ش و بنابر [[وصیت]] او، فرزندش سید حسن خمینی مسئولیت تولیت حرم را بر عهده گرفت.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/c75_20770/%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87/%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B2 «یادگاری از یادگار امام»]، پرتال امام خمینی.</ref>

همچنین امکانات رفاهی مختلفی مانند مجتمع اقامتی، محل برپایی چادر، سرویس بهداشتی و حمام، فضای سبز و وسایل بازی کودکان در کنار این آرامگاه احداث شده است.<ref>حسنلو، [https://www.isna.ir/news/97031306631/ «حیرت خارجی‌ها از حرم آیت‌الله خمینی(ره)»]، خبرگزاری ایسنا.</ref>

===سرنوشت اولین گنبد===

قبل از مراسم هفتم درگذشت [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، گنبد زرد رنگی بالای کانتینرهای دور قبر او قرار گرفت. آن گنبد امروز به رنگ سبز در آمده و در حیاط مجتمع لاله واقع در میدان پونک (که در گذشته به باغ نمازی معروف و از ابتدا متعلق به جهاد سازندگی بود) قرار دارد و به عنوان نماز خانه از آن استفاده می‌شود.<ref>[https://www.farsnews.ir/amp/13920315000165 «سرنوشت اولین گنبد مرقد حضرت امام خمینی(ره)+تصاویر»]، خبرگزاری فارس.</ref>

==معماری==

فکر اولیه معماری به‌خاطر گرمای شدید هوا در خرداد و فصل تابستان سال ۱۳۶۸ش، به گونه‌ای شکل گرفت که ضمن مهار بادهای شدید زمستانی از این بادهای کویری در خنک‌سازی فضای درونی حرم هم استفاده شود.<ref>زندی، [https://web.archive.org/web/20081022074642/http://www.jeslami.com/1387/13870302/13870302_jomhori_islami_20_gozaresh.HTML «گزارشی از برنامه‌های ویژه نوزدهمین سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی»]، روزنامه جمهوری اسلامی، ۲ خرداد ۱۳۸۷ش.</ref> فضای سرپوشیده حرم امام خمینی ۶۰ هزار مترمربع و بخش اصلی آرامگاه ۱۵ هزار مترمربع است.<ref>زندی، [https://web.archive.org/web/20081022074642/http://www.jeslami.com/1387/13870302/13870302_jomhori_islami_20_gozaresh.HTML «گزارشی از برنامه‌های ویژه نوزدهمین سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسلامی»]، روزنامه جمهوری اسلامی، ۲ خرداد ۱۳۸۷ش.</ref>

ضریح آن هم با استفاده از شبکه قوطی آلومینیومی و در فاصله زمان کوتاهی پس از رحلت [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با هندسه‌ای ساده و تزیین حداقلی ساخته شد.<ref>نوریان، [http://memari.online/21106/%D9%85%D8%B1%D9%82%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C/ «نقد معماری حرم امام خمینی(ره)»]، پایگاه رویدادهای معماری.</ref>

===طراح حرم===

درباره طراح حرم امام خمینی، اختلاف نظر وجود دارد. به گزارش روزنامه اطلاعات، سید محمد صنیع خانی(۱۳۳۲-۱۳۷۴ش) طراح و مجری ساخت ضریح امام خمینی بود و جابجایی و حمل و نصب سازه‌های فلزی حرم را نیز بر عهده داشت.<ref>[https://www.ettelaat.com/mobile/?p=178776&device=phone «طراح ضریح حرم امام خمینی(ره) چه کسی بود؟»]، روزنامه اطلاعات، ۲۵ شهریور ۱۳۹۹.</ref> اما روزنامه شرق در گزارش خود، از «محمد تهرانی» به عنوان طراح و معمار اولیه این بنا نام برده و «عطاالله امیدوار» (متولد ۱۳۲۵ش) معمار و طراح پاویون مرقد امام است.<ref>برآبادی، [http://sharghdaily.com/fa/main/detail/64656/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1:-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 «امیدوار: برای امام آدم‌ها اهمیت داشتند نه معماری»]، روزنامه شرق، ۱۲ خرداد ۱۳۹۴، ص۲۰.</ref> خبرگزاری ایسنا نیز درباره طراح و معمار بخش اصلی حرم امام خمینی، به «پرویز مؤیدعهد» (۱۳۰۸-۱۳۹۴ش) اشاره می‌کند که تحصیلکرده دانشگاه‌های فرانسه و دارنده نشان دکتری معماری از دانشکده سلطنتی انگلستان بود و طراح بناهایی چون مصلای [[تهران]] است.<ref>حسنلو، [https://www.isna.ir/news/97031306631/ «حیرت خارجی‌ها از حرم آیت‌الله خمینی(ره)»]، خبرگزاری ایسنا.</ref>

===نقد معماری===

به معماری، هزینه ساخت و توسعه حرم امام خمینی نیز نقدهای مختلفی وارد شده است. یحیی نوریان؛ از کارشناسان معماری، طرح جدید مرقد امام خمینی را یک معماری التقاطی‌ می‌داند.<ref>نوریان، [http://memari.online/21106/%D9%85%D8%B1%D9%82%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C/ «نقد معماری حرم امام خمینی(ره)»]، پایگاه رویدادهای معماری.</ref> به اعتقاد او معماری این بنا آمیخته‌ای از معماری مسیحی، نگاره‌های اسلامی، عناصر ایران باستانی است که به شیوه‌ای غیراصولی و غیرهنرمندانه ترکیب شده است<ref>نوریان، [http://memari.online/21106/%D9%85%D8%B1%D9%82%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C/ «نقد معماری حرم امام خمینی(ره)»]، پایگاه رویدادهای معماری.</ref> مانند خیمه‌های چهارگانه بنا، طاق و قوس‌های گوناگون، ستون‌های عجیب و پرتناقض.<ref>نوریان، [http://memari.online/21106/%D9%85%D8%B1%D9%82%D8%AF-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C/ «نقد معماری حرم امام خمینی(ره)»]، پایگاه رویدادهای معماری.</ref>

همچنین پژوهشگاه هنر و فرهنگ اسلامی حوزه هنری تهران، نشستی پژوهشی با موضوع «زیبایی‌شناسی و مردم‌شناسی حرم امام خمینی(ره)» در خرداد ۱۳۹۴ش برگزار کرد. در این نشست، صاحب‌نظران به نقد و بررسی حرم امام خمینی پرداختند.<ref>امرایی، [http://www.sooremag.ir/%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%AD%D8%B1%D9%85%D8%AA-%DB%8C%D8%A7%D8%B1/%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%87 «زیبایی‌شناسی و مردم‌شناسی حرم مطهر امام خمینی(ره)»]، سوره.</ref>

عطاءالله امیدوار از معماران و طراحان مرقد امام خمینی نیز در گفت‌وگو با روزنامه «شرق» با تأکید بر اینکه امام آنچه برایش اهمیت داشت، خود آدم‌ها بودند و نه معماری،<ref>برآبادی، [http://sharghdaily.com/fa/main/detail/64656/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1:-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 «امیدوار: برای امام آدم‌ها اهمیت داشتند نه معماری»]، روزنامه شرق، ۱۲ خرداد ۱۳۹۴ش، ص۲۰.</ref> درباره ساختمان موزه حرم امام خمینی معتقد است تعداد اتاق‌های زیاد و پوشانده از سنگ‌های گران‌قیمت دیوارها، خود بنای موزه را بدل به موزه کرده است.<ref>برآبادی، [http://sharghdaily.com/fa/main/detail/64656/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1:-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7 «امیدوار: برای امام آدم‌ها اهمیت داشتند نه معماری»]، روزنامه شرق، ۱۲ خرداد ۱۳۹۴ش، ص۲۰.</ref>

تاکنون دو حادثه تروریستی منجر به تیراندازی در حرم امام خمینی اتفاق افتاد:

===ترور ناموفق هاشمی رفسنجانی===

در [[۱۲ بهمن]] ۱۳۷۲ش و در میان سخنرانی رئیس جمهور وقت هاشمی رفسنجانی، فردی از درون جمعیت به سوی او تیراندازی کرد <ref>[https://fararu.com/fa/news/427554/%D8%B4%D9%84%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C «شلیک به هاشمی رفسنجانی در حرم امام خمینی»]، سایت فرارو.</ref> اما به هاشمی آسیبی نرسید و فرد ضارب (کوروش نیک اختر) دستگیر شد.<ref>[https://fararu.com/fa/news/427554/%D8%B4%D9%84%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C «شلیک به هاشمی رفسنجانی در حرم امام خمینی»]، سایت فرارو.</ref>

در [[۱۷ خرداد]] سال ۱۳۹۶ش عوامل داعش در اقدامی تروریستی، حرم امام خمینی را هدف قرار دادند.<ref>«مشت آهنین علیه تروریست‌ها»، روزنامه ایران، ۲۰ خرداد ۱۳۹۶ش، ص۲.</ref> در این حادثه چهار فرد مسلح با ورود به حرم امام خمینی شروع به تیراندازی کردند که بر اثر آن یک نفر شهید و چهار نفر نیز زخمی شدند.<ref>«شهادت دو تن در حمله تروریستی به مجلس ایران و حرم مطهر امام خمینی (ره)»، سایت ایران‌پرس.</ref>

==مدفونان در حرم==

در این آرامگاه علاوه بر آیت‌الله خمینی افراد دیگری نیز به خاک سپرده شده‌اند:

خدیجه ثقفی همسر امام خمینی، محمد بروجردی (دامادش)، محمدرضا توسلی (مسئول دفتر امام خمینی) و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی (پدر همسر [[سید احمد خمینی]]) و [[سید محمود دعایی]]<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/843075/سید-محمود-دعایی-درگذشت «سید محمود دعایی درگذشت»]، وبسایت عصر ایران.</ref> از دیگر افرادی هستند که در حرم امام خمینی [[دفن]] شده‌اند.<ref>حسنلو، [https://www.isna.ir/news/97031306631/ «حیرت خارجی‌ها از حرم آیت‌الله خمینی(ره)»]، خبرگزاری ایسنا؛ «محمدباقر سلطانی طباطبایی بروجردی (ره)»، پایگاه اطلاع رسانی الشیعه.</ref>

این مستند به سفارش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران مقابل دوربین رفته و در ساخت آن طی گفتگو با مسئولان [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی]] و نیز سید حسن خمینی تولیت حرم امام خمینی اطلاعاتی درباره جزئیات انتخاب این محل و شکل‌گیری حرم به مخاطب ارائه شد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2343202/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C «تاریخچه شکل‌گیری حرم امام خمینی (ره) در یک مستند»]، خبرگزاری مهر.</ref>

{{پانوشت}}

  {{منابع }}

* [https://www.tabnak.ir/fa/news/835874/ «آغاز رژه نیروهای مسلح در جوار حرم امام خمینی (ره)»]، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۳۱ شهريور ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۵ آبان ۱۳۹۹ش.

==پیوند به بیرون==

{{تشیع در تهران}}