بخت‌آزمایی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{در دست ویرایش ۲|ماه=[[اردیبهشت]]|روز=[[۲۴]]|سال=[[۱۴۰۳]]|کاربر=Rezashams }} | ||
'''بخت‌آزمایی''' عملی است که در آن با نام‌نویسی و یا خرید بلیت برای به‌دست‌آوردن مال، شخص یا اشخاصی به‌وسیله [[قرعه|قرعه‌کشی]] انتخاب می‌شوند. آنچه از [[مسائل مستحدثه|مسائل نوظهور فقهی]] در زمینه بخت‌آزمایی شناخته شده بخت‌آزمایی به‌وسیله تهیه بلیت‌هایی است که به مبلغی مشخص توسط مردم خریداری می‌شود و شرکت یا مؤسسه فروشنده متعهد به برگزاری قرعه‌کشی و دادن جایزه‌ای طبق قرار گذاشته شده معادل قیمت تمام بلیت‌ها به فرد منتخب یا هرکسی است که نامش از قرعه خارج می‌شود. | |||
برخی فقیهان چون [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] بلیت‌های بخت‌آزمایی را مصداق [[قمار]] و [[حرام]] می‌دانند دلیل فقیهان بر حرمت عملیات بخت‌آزمایی برخی عمومات قرآنی است که دلالت بر [[آیه تجارت|حرام بودن اکل مال به باطل]] و یا حرمت افعال قماری دارد. همچنین برخی سفیهانه و غرری برشمردن بخت‌آزمایی به حرام بودن آن حکم کرده‌اند. و در مقابل برخی دیگر با توجه به تفاوت بخت‌آزمایی با قمار و [[ازلام#قمار با ازلام|استقسام به ازلام]] معتقدند بلیت بخت‌آزمایی [[آلات قمار|آلت قمار]] نیست و پولی که در ازای آن پرداخت می‌شود صرفا حق شرکت در قرعه‌کشی است. | برخی فقیهان چون [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] بلیت‌های بخت‌آزمایی را مصداق [[قمار]] و [[حرام]] می‌دانند دلیل فقیهان بر حرمت عملیات بخت‌آزمایی برخی عمومات قرآنی است که دلالت بر [[آیه تجارت|حرام بودن اکل مال به باطل]] و یا حرمت افعال قماری دارد. همچنین برخی سفیهانه و غرری برشمردن بخت‌آزمایی به حرام بودن آن حکم کرده‌اند. و در مقابل برخی دیگر با توجه به تفاوت بخت‌آزمایی با قمار و [[ازلام#قمار با ازلام|استقسام به ازلام]] معتقدند بلیت بخت‌آزمایی [[آلات قمار|آلت قمار]] نیست و پولی که در ازای آن پرداخت می‌شود صرفا حق شرکت در قرعه‌کشی است. | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۹: | ||
*وجود یا عدم وجود [[شخص حقوقی]] به عنوان متولی؛ مثلا متولی قرعه دولت یا نماینده آن باشد و یا شرکت یا موسسه خصوصی.<ref>نظری علوم، اسفندیارپور، «نسبت‌سنجی فقهی حقوقی بخت‌آزمایی با قمار»، ص۱۵۰.</ref> | *وجود یا عدم وجود [[شخص حقوقی]] به عنوان متولی؛ مثلا متولی قرعه دولت یا نماینده آن باشد و یا شرکت یا موسسه خصوصی.<ref>نظری علوم، اسفندیارپور، «نسبت‌سنجی فقهی حقوقی بخت‌آزمایی با قمار»، ص۱۵۰.</ref> | ||
[[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] شرکت در بخت‌آزمایی و دریافت جایزه‌ای که به نیت امور خیرخواهانه باشد را جایز و اگر فرد، بلیت را به نیت قرض یا در مقابل هزینه بلیت به نیت برنده شدنِ احتمالی تهیه کند، حرام میداند.<ref>سیستانی، «حکم شرعی بلیت بخت‌آزمایی»، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی.</ref> [[امام خمینی]] با حرام دانستن بخت آزمایی به قصد سود یا قرض، معتقد بود برخی شرکت‌ها با قصد اغفال متدینین نام بخت‌آزمایی را به «کمک به امور خیر» تغییر دادند و همان مسیر حرام را پیش گرفتند. به باور او اگر قصد واقعی بر امور خیر باشد بخت‌آزمایی جایز است.<ref>خمینی، تحرير الوسيلة، مؤسسه مطبوعات دار العلم، ج۲، ص۶۱۹-۶۲۰.</ref> دلیل فقیهان بر حرمت عملیات بخت‌آزمایی برخی آیات قرآن است که دلالت بر [[آیه تجارت|حرام بودن اکل مال به باطل]]<ref>سوره نساء، آیه ۲۹.</ref> و یا حرام‌بودن برخی کارهایی که قمار محسوب‌شده دارد.<ref>سوره مائده، آیه ۳؛ حلی، بحوث فقهیه، ۱۴۱۵ق، ص۵۹و۶۵.</ref> آنها با تکیه بر روایاتی که مضمون آنها «حلال نبودن مالی که از روی رضایت خاطر پرداخت نشده»<ref>حلی، نهج الحق و كشف الصدق، ناشر: دار الكتاب اللبناني‌ص۴۹۳. | [[سید علی حسینی سیستانی|سید علی سیستانی]] شرکت در بخت‌آزمایی و دریافت جایزه‌ای که به نیت امور خیرخواهانه باشد را جایز و اگر فرد، بلیت را به نیت قرض یا در مقابل هزینه بلیت به نیت برنده شدنِ احتمالی تهیه کند، حرام میداند.<ref>سیستانی، «حکم شرعی بلیت بخت‌آزمایی»، سایت رسمی دفتر آیت الله سیستانی.</ref> [[امام خمینی]] با حرام دانستن بخت آزمایی به قصد سود یا قرض، معتقد بود برخی شرکت‌ها با قصد اغفال متدینین نام بخت‌آزمایی را به «کمک به امور خیر» تغییر دادند و همان مسیر حرام را پیش گرفتند. به باور او اگر قصد واقعی بر امور خیر باشد بخت‌آزمایی جایز است.<ref>خمینی، تحرير الوسيلة، مؤسسه مطبوعات دار العلم، ج۲، ص۶۱۹-۶۲۰.</ref> دلیل فقیهان بر حرمت عملیات بخت‌آزمایی برخی آیات قرآن است که دلالت بر [[آیه تجارت|حرام بودن اکل مال به باطل]]<ref>سوره نساء، آیه ۲۹.</ref> و یا حرام‌بودن برخی کارهایی که قمار محسوب‌شده دارد.<ref>سوره مائده، آیه ۳؛ حلی، بحوث فقهیه، ۱۴۱۵ق، ص۵۹و۶۵.</ref> آنها با تکیه بر روایاتی که مضمون آنها «حلال نبودن مالی که از روی رضایت خاطر پرداخت نشده»<ref>حلی، نهج الحق و كشف الصدق، ناشر: دار الكتاب اللبناني‌ص۴۹۳. | ||
</ref> و یا «حلال نبودن مالی که از راه‌های شرع‌پسند بدست نیامده»<ref>عاملی، وسائل الشیعه، الناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۲۷، ص۱۵۶.</ref> و همینطور سفیهانه<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱. | </ref> و یا «حلال نبودن مالی که از راه‌های شرع‌پسند بدست نیامده»<ref>عاملی، وسائل الشیعه، الناشر مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۲۷، ص۱۵۶.</ref> و همینطور سفیهانه و بدون غرض عقلایی<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱. | ||
حائری، «مبانی فقهی جوایز بانکها» ص124. | |||
</ref> و غرری<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱. | </ref> و غرری<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱. | ||
</ref> برشمردن بخت‌آزمایی به حرام بودن آن حکم کرده‌اند.<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱.؛ حلی، بحوث فقهیه، ۱۴۱۵ق، ص۵۹-۷۳. | </ref> برشمردن بخت‌آزمایی به حرام بودن آن حکم کرده‌اند.<ref>زین‌الدین، كلمة التقوى، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۴۸۱.؛ حلی، بحوث فقهیه، ۱۴۱۵ق، ص۵۹-۷۳. | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۰: | ||
</ref> | </ref> | ||
== جوایز بانکی و | ==جوایز بانکی و فروشگاه‌ها؛ مسابقه بخت‌آزمایی == | ||
محمود حائری استادیار دانشگاه یزد در ضمن مقاله ای معتقد است جوایز بانکی از نگاه شرع حرام نیستند. او از دو جهت به اثبات کلام خود میپردازد. 1.او نظریه حسین حلی در کتاب بحوث فقهیه که شرکت در مسابقه بلیت بخت آزمایی را جایز میداند را میپذیرد و بخت آزمایی و به تبع شرکت در قرعه کشی های بانکی و فروشگاهی را جایز میداند. 2.او شکل رایج جوایزی که با قرعه کشی برای حسابهای قرض الحسنه وجود دارد را متفاوت از مسابقه بخت ازمایی میداند. به گفته او کسی که بلیت بخت آزمایی را تهیه میکند در صورت برنده نشدن مال خود را باخته است اما در قرعه کشی بانک، گرچه بانک با پول سپرده گذاری شده سودی بدست میآورد اما اصل پول به جای خود باقی است. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||