۵٬۹۴۱
ویرایش
تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نشانی وب
Ali.jafari (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
(اصلاح نشانی وب) |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==تاریخ نگارش و نام کامل== | ==تاریخ نگارش و نام کامل== | ||
این اثر در ۱۳۲۷ق نوشته شده و نام کامل آن «<u>تَنبیهُ الْاُمَّة و تَنْزیهُ المِلَّة فی لُزومِ مَشروطِیـةِ الدُولَةِ الْمُنتَخَبَةِ لِتَقْلیلِ الظُّلْمِ عَلَی اَفرادِ الاُمَّةِ و تَرْقِیـَةِ الْمُجْتَمَع»</u> است.<ref> تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۴۴۰</ref> | |||
این اثر در ۱۳۲۷ق نوشته شده و نام کامل آن | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۸: | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
کتاب شامل مقدمه، پنج فصل و خاتمه است. در مقدمه مطالبی درباره حقیقت استبداد و مشروطیت، دولت، [[قانون اساسی]]، [[مجلس شورای ملی]]، [[حریت]] و [[مساوات]] آمده است. فصول پنج گانه کتاب عبارت‌اند از: | کتاب شامل مقدمه، پنج فصل و خاتمه است. در مقدمه مطالبی درباره حقیقت استبداد و مشروطیت، دولت، [[قانون اساسی]]، [[مجلس شورای ملی]]، [[حریت]] و [[مساوات]] آمده است. فصول پنج گانه کتاب عبارت‌اند از: | ||
# پژوهش در بنیان سلطنت مجعوله در دین [[اسلام]] و توضیحِ اینکه نزد همه شرایع و [[حکیم|حکما]] و عقلا سلطنت استبدادی و «دل بخواهانه» پذیرفته نیست و سلطنت فقط به اقامه «وظایف و مصالح لازمه نوعیه» محدود است.<ref>رجوع کنید به: تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ ش، ص۳۸، ۴۱ـ۴۲، ۶۷ـ۷۳</ref> | #پژوهش در بنیان سلطنت مجعوله در دین [[اسلام]] و توضیحِ اینکه نزد همه شرایع و [[حکیم|حکما]] و عقلا سلطنت استبدادی و «دل بخواهانه» پذیرفته نیست و سلطنت فقط به اقامه «وظایف و مصالح لازمه نوعیه» محدود است.<ref>رجوع کنید به: تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ ش، ص۳۸، ۴۱ـ۴۲، ۶۷ـ۷۳</ref> | ||
# بحث درباره اینکه در [[عصر غیبت]] چون دسترسی به صاحب مقام [[عصمت]] ممکن نیست و نایبان عام [[امام]] (فقیهان) نیز از «اقامه وظایفِ» حکومتی به دور مانده‌اند، [[واجب]] است سلطنت از شکل استبدادی به صورت «تحدید استیلای جَوْری» ارجاع گردد.<ref>رجوع کنید به: تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ ش، ص۶۸ـ۶۹، ۷۳ـ۸۱</ref> | #بحث درباره اینکه در [[عصر غیبت]] چون دسترسی به صاحب مقام [[عصمت]] ممکن نیست و نایبان عام [[امام]] (فقیهان) نیز از «اقامه وظایفِ» حکومتی به دور مانده‌اند، [[واجب]] است سلطنت از شکل استبدادی به صورت «تحدید استیلای جَوْری» ارجاع گردد.<ref>رجوع کنید به: تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ ش، ص۶۸ـ۶۹، ۷۳ـ۸۱</ref> | ||
# کفایت حکومت [[مشروطه]] برای محدودساختن حاکمیت.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۸۳ ـ۹۳.</ref> | #کفایت حکومت [[مشروطه]] برای محدودساختن حاکمیت.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۸۳ ـ۹۳.</ref> | ||
# بررسی شبهه‌ها و ایرادهایی که درباره تأسیس حکومت مشروطه مطرح شده است.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۹۵ـ۱۲۱</ref> | #بررسی شبهه‌ها و ایرادهایی که درباره تأسیس حکومت مشروطه مطرح شده است.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۹۵ـ۱۲۱</ref> | ||
# شرایط صحت و مشروعیت دخالت نمایندگان منتخب مردم در سیاست و وظایف آنان.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۲۳ـ۱۴۰</ref> | #شرایط صحت و مشروعیت دخالت نمایندگان منتخب مردم در سیاست و وظایف آنان.<ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۲۳ـ۱۴۰</ref> | ||
خاتمه کتاب نیز دربرگیرنده دو «مقصد» (بخش) است: | خاتمه کتاب نیز دربرگیرنده دو «مقصد» (بخش) است: | ||
# در «استقصاء قوای ملعونه [[استبداد]]» <ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۴۱ـ ۱۵۸</ref> | #در «استقصاء قوای ملعونه [[استبداد]]» <ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۴۱ـ ۱۵۸</ref> | ||
# علاج قوای استبدادی <ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۵۸ـ۱۶۶</ref> | #علاج قوای استبدادی <ref>نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ش، ص۱۵۸ـ۱۶۶</ref> | ||
==هدف کتاب== | ==هدف کتاب== | ||
هدف از نگارش این کتاب، چنانکه نائینی <ref> نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ش، ص۳۸</ref> به صراحت بیان کرده، تنبیه امت به ضروریات شریعت و مبرّا کردن ساحَت دین (ملت) از [[زندقه]] و [[الحاد]] و [[بدعت]] (ظلم و استبداد) است. | هدف از نگارش این کتاب، چنانکه نائینی <ref> نائینی، تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۸۲ش، ص۳۸</ref> به صراحت بیان کرده، تنبیه امت به ضروریات شریعت و مبرّا کردن ساحَت دین (ملت) از [[زندقه]] و [[الحاد]] و [[بدعت]] (ظلم و استبداد) است. | ||
| خط ۷۰: | خط ۶۸: | ||
==چاپ== | ==چاپ== | ||
رساله تنبیه الامّة و تنزیه الملّة اولین بار در ۱۳۲۷ق در [[بغداد]] و یک سال بعد در [[تهران]] چاپ شد.<ref>رجوع کنید به مشار، ستون ۲، ص۱۴۲۹؛ الذریعه، ج۴، ص۴۴۰</ref> | رساله تنبیه الامّة و تنزیه الملّة اولین بار در ۱۳۲۷ق در [[بغداد]] و یک سال بعد در [[تهران]] چاپ شد.<ref>رجوع کنید به مشار، ستون ۲، ص۱۴۲۹؛ الذریعه، ج۴، ص۴۴۰</ref> | ||
این کتاب در ۱۳۰۹ـ۱۳۱۰ ش / ۱۹۳۰ـ۱۹۳۱ در [[لبنان]] به عربی ترجمه و در مجله العرفان چاپ شده است.<ref>تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ص۲۱۸</ref> همچنین در ۱۳۳۴ش همراه با یک مقدمه ۱۸ صفحه‌ای و توضیحات و پاورقی‌های [[سیدمحمود طالقانی]] با عنوان ''تنبیه الامّة و تنزیه الملّة''، یا، ''حکومت از نظر اسلام''، نیز در تهران منتشر شد و پس از آن بارها این رساله به چاپ رسیده است. | این کتاب در ۱۳۰۹ـ۱۳۱۰ ش / ۱۹۳۰ـ۱۹۳۱ در [[لبنان]] به عربی ترجمه و در مجله العرفان چاپ شده است.<ref>تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ص۲۱۸</ref> همچنین در ۱۳۳۴ش همراه با یک مقدمه ۱۸ صفحه‌ای و توضیحات و پاورقی‌های [[سیدمحمود طالقانی]] با عنوان ''تنبیه الامّة و تنزیه الملّة''، یا، ''حکومت از نظر اسلام''، نیز در تهران منتشر شد و پس از آن بارها این رساله به چاپ رسیده است. | ||
این کتاب در ۱۴۱۹ق بار دیگر به عربی ترجمه شده و [[مؤسسه احسن الحدیث]] در [[قم]] آن را منتشر کرده است. | این کتاب در ۱۴۱۹ق بار دیگر به عربی ترجمه شده و [[مؤسسه احسن الحدیث]] در [[قم]] آن را منتشر کرده است. | ||
اخیراً سیدجواد ورعی این کتاب را تصحیح و تحقیق نموده و آن را با مقدمه‌ای در ۱۳۸۲ش به چاپ رسانده است. [[داوود فیرحی]] نیز در کتابی با عنوان آستانه تجدد به شرح این کتاب پرداخته است.<ref>[http://ijtihadnet.ir/ | اخیراً سیدجواد ورعی این کتاب را تصحیح و تحقیق نموده و آن را با مقدمه‌ای در ۱۳۸۲ش به چاپ رسانده است. [[داوود فیرحی]] نیز در کتابی با عنوان آستانه تجدد به شرح این کتاب پرداخته است.<ref>[http://ijtihadnet.ir/نقد-بررسی-کتاب-آستانه-تجدد-اثر-داود/ «نقد و بررسی کتاب آستانه تجدد اثر داود فیرحی»]، شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد.</ref> | ||
==جمع‌آوری کتاب== | ==جمع‌آوری کتاب== | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۲: | ||
[[مهدی غروی نائینی]]، پسر دوم نائینی جمع‌آوری تنبیه الامه را از «داستان‌های شگفت تاریخ معاصر» می‌داند و معتقد است که «دستانی در کار بوده که چهره ایشان را مخدوش کنند». دلایل وی برای ردّ ادعای جمع‌آوری کتاب عبارت است از: | [[مهدی غروی نائینی]]، پسر دوم نائینی جمع‌آوری تنبیه الامه را از «داستان‌های شگفت تاریخ معاصر» می‌داند و معتقد است که «دستانی در کار بوده که چهره ایشان را مخدوش کنند». دلایل وی برای ردّ ادعای جمع‌آوری کتاب عبارت است از: | ||
#اگر چنین مسئله‌ای وجود داشت، وی که فرزند نائینی و یار و مددکار پدر، و مسئول ثبت هزینه‌های نائینی بود، از آن باخبر می‌شد. | |||
#نائینی آن قدر پول نداشت که چنین بودجه‌ای را صرف جمع‌آوری کتاب نماید. | |||
#«تنبیه الامه»، با استناد به آیات [[قرآن]]، سخنان [[پیامبر(ص)]] و [[ائمه(ع)]] نوشته شده است و همه مطالب کتاب، به دین [[اسلام]] استوار است و دلیلی بر پشیمانی از آن وجود ندارد. | |||
#شخصیت‌های علمی و شاگردان میرزای نائینی، تنبیه الامه را اثر مهم نائینی معرفی کرده‌اند و به تجزیه و تحلیل آن پرداخته‌اند. اگر میرزای نائینی تنبیه الامه را جمع‌آوری کرده بود، در این صورت دوست نمی‌داشت که نامی از آن برده شود، و دوستان و شاگردان وی که به ایشان نزدیک و تا آخرین روزهای حیات همراه نائینی بودند، «از قضیه جمع‌آوری کتاب آگاه می‌بودند و نامی از آن نمی‌بردند یا به علت جمع‌آوری اشاره می‌کردند و به تحلیل آن می‌پرداختند.»<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/3988/26219 جستاری در تکوین و تدوین تنبیه الامه]، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.</ref> | |||
==پانویس== | |||
== پانویس == | |||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== | ==منابع== | ||
{{ | {{منابع}} | ||
*تهرانى، شيخ آقا بزرگ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ایران: اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران، ۱۴۰۸ق. | *تهرانى، شيخ آقا بزرگ، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، ایران: اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران، ۱۴۰۸ق. | ||
* حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم ۱۴۰۵ق. | * حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم ۱۴۰۵ق. | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۰۷: | ||
==پیوند به بیرون== | ==پیوند به بیرون== | ||
* منبع مقاله: [https://rch.ac.ir/article/Details/10546?تنبیه-الامة-و-تنزیه-الملة دانشنامه جهان اسلام] | *منبع مقاله: [https://rch.ac.ir/article/Details/10546?تنبیه-الامة-و-تنزیه-الملة دانشنامه جهان اسلام] | ||
* [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224420/تنبیه-الامة-و-تنزیه-المله دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/224420/تنبیه-الامة-و-تنزیه-المله دایرة المعارف بزرگ اسلامی] | ||
* [http://ensani.ir/fa/content/111502/default.aspx تصحیح و شرح و تعلیق کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله] | *[http://ensani.ir/fa/content/111502/default.aspx تصحیح و شرح و تعلیق کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20130616104003-9619-30.pdf هویت دینی و بومی (تصویر حکومت مشروطه در تنبیه الامه و تنزیه المله)] | *[http://www.ensani.ir/storage/Files/20130616104003-9619-30.pdf هویت دینی و بومی (تصویر حکومت مشروطه در تنبیه الامه و تنزیه المله)] | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20140511162141-9845-34.pdf گزارش کتاب: اندیشه اتحاد در رساله «تنبیه الامه و تنزیه المله» میرزای نایینی] | *[http://www.ensani.ir/storage/Files/20140511162141-9845-34.pdf گزارش کتاب: اندیشه اتحاد در رساله «تنبیه الامه و تنزیه المله» میرزای نایینی] | ||
{{جنبش مشروطه}} | {{جنبش مشروطه}} | ||