confirmed، templateeditor
۱۱٬۰۹۹
ویرایش
حمله حیدری (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویکی سازی
جز (←افتخار نامه حیدری) |
جز (ویکی سازی) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
| مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | | مشخصات نشر = <!-- مشخصات نشر در زبان فارسی --> | ||
}} | }} | ||
'''حمله حیدری'''، مجموعه اشعاری درباره زندگی [[پیامبر(ص)]] و نبردهای [[علی(ع)]] که حاوی شعرهای سروده‌شده از اواخر [[قرن نهم]] تا اوایل [[قرن چهاردهم]] [[هجری قمری]] است. به گفته [[آقا بزرگ تهرانی | '''حمله حیدری'''، مجموعه اشعاری درباره زندگی [[پیامبر(ص)]] و نبردهای [[علی(ع)]] که حاوی شعرهای سروده‌شده از اواخر [[قرن نهم]] تا اوایل [[قرن چهاردهم]] [[هجری قمری]] است. به گفته [[آقا بزرگ تهرانی]]، «حمله‌خوانی» با قرائت منظومه حمله حیدری [[باذل مشهدی]]، در برابر قرائت کتاب [[روضة الشهداء]] که عنوان «روضه‌خوانی» داشت، در مجالس عزا رایج شد. مشهورترین آثار نگاشته شده در این زمینه، منظومه‌های باذل مشهدی، راجی کرمانی و صهبای آشتیانی است. | ||
==کتابهای حمله حیدری== | ==کتابهای حمله حیدری== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
* زبان منظومه نیز به تناسب مخاطب‌های عامی که برای آن در نظر گرفته شده، گاه به زبان سهلِ ممتنع [[بوستان سعدی]] نزدیک شده است، اما این زبان ساده گاهی با زیبایی‌های لفظی و معنوی همراه می‌شود و بدون آنکه تکلفی در کار باشد، بسیاری از صنایع بدیعی با انواع تشبیه و استعاره در شعر وی جلوه‌گر می‌شود.<ref>راجی کرمانی، نوبت‌زن کوی ساقی، ۱۳۷۷ش، مقدمه، ص۷؛ راجی اصفهانی، گزیده حمله حیدری، مقدمه، ص۲۲.</ref> | * زبان منظومه نیز به تناسب مخاطب‌های عامی که برای آن در نظر گرفته شده، گاه به زبان سهلِ ممتنع [[بوستان سعدی]] نزدیک شده است، اما این زبان ساده گاهی با زیبایی‌های لفظی و معنوی همراه می‌شود و بدون آنکه تکلفی در کار باشد، بسیاری از صنایع بدیعی با انواع تشبیه و استعاره در شعر وی جلوه‌گر می‌شود.<ref>راجی کرمانی، نوبت‌زن کوی ساقی، ۱۳۷۷ش، مقدمه، ص۷؛ راجی اصفهانی، گزیده حمله حیدری، مقدمه، ص۲۲.</ref> | ||
* لغزش‌های زبانی نیز در برخی ابیات حمله حیدری دیده می‌شود، از جمله به کارگرفتن کلماتی که نقش معنایی ندارند و راجی برای پر کردن وزن بیت از آنها استفاده کرده است یا ترکیب‌های تازه‌ای که برخلاف معیارهای دستورزبان فارسی ساخته شده‌اند.<ref>رجوع کنید به: صرفی، «محتوا، ساختار و زبان حمله حیدری»، ص۴۹-۵۰.</ref> | * لغزش‌های زبانی نیز در برخی ابیات حمله حیدری دیده می‌شود، از جمله به کارگرفتن کلماتی که نقش معنایی ندارند و راجی برای پر کردن وزن بیت از آنها استفاده کرده است یا ترکیب‌های تازه‌ای که برخلاف معیارهای دستورزبان فارسی ساخته شده‌اند.<ref>رجوع کنید به: صرفی، «محتوا، ساختار و زبان حمله حیدری»، ص۴۹-۵۰.</ref> | ||
* علاوه بر واژگان، در زمینه آفرینش قهرمانان و توصیف آنها نیز راجی به شاهنامه توجه کرده و کوشیده است قهرمانان منظومه خود را همچون قهرمانان شاهنامه به صورت خارق‌العاده توصیف کند. برای این منظور، بسیاری از وصف‌های [[فردوسی]] درباره رستم را برای [[علی(ع)]] به‌کار برده است. همچنان‌که تصویر بازوبند [[حضرت قاسم|قاسم]] با بازوبند سهراب و نبرد حضرت علی با [[عمرو بن عبدود]] و [[عبدالعزی]]، با نبرد رستم با اشکبوس قابل قیاس است.<ref>رجوع کنید به: راجی کرمانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، ج۱، مقدمه، ص۳۷؛ راجی اصفهانی، گزیده حمله حیدری، مقدمه، ص۱۵-۱۶.</ref> | * علاوه بر واژگان، در زمینه آفرینش قهرمانان و توصیف آنها نیز راجی به شاهنامه توجه کرده و کوشیده است قهرمانان منظومه خود را همچون قهرمانان شاهنامه به صورت خارق‌العاده توصیف کند. برای این منظور، بسیاری از وصف‌های [[فردوسی]] درباره رستم را برای [[علی(ع)]] به‌کار برده است. همچنان‌که تصویر بازوبند [[حضرت قاسم|قاسم]] با بازوبند سهراب و نبرد حضرت علی(ع) با [[عمرو بن عبدود]] و [[عبدالعزی]]، با نبرد رستم با اشکبوس قابل قیاس است.<ref>رجوع کنید به: راجی کرمانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، ج۱، مقدمه، ص۳۷؛ راجی اصفهانی، گزیده حمله حیدری، مقدمه، ص۱۵-۱۶.</ref> | ||
* بسیاری از تصاویر شعر راجی که جنبه غنایی دارند، با ساختار حماسی منظومه در تعارض‌اند.<ref>رجوع کنید به: راجی کرمانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، ج۱، مقدمه، ص۳۷؛ صرفی، «محتوا، ساختار و زبان حمله حیدری»، ص۴۹.</ref> با این همه، منظومه حمله حیدری راجی نسبت به حمله حیدری [[باذل مشهدی]] به لحاظ استحکام الفاظ و زیبایی ابیات برتری دارد.<ref>رجوع کنید به: صفا، حماسه‌سرایی در ایران، ۱۳۶۳ش، ص۳۸۵.</ref> | * بسیاری از تصاویر شعر راجی که جنبه غنایی دارند، با ساختار حماسی منظومه در تعارض‌اند.<ref>رجوع کنید به: راجی کرمانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، ج۱، مقدمه، ص۳۷؛ صرفی، «محتوا، ساختار و زبان حمله حیدری»، ص۴۹.</ref> با این همه، منظومه حمله حیدری راجی نسبت به حمله حیدری [[باذل مشهدی]] به لحاظ استحکام الفاظ و زیبایی ابیات برتری دارد.<ref>رجوع کنید به: صفا، حماسه‌سرایی در ایران، ۱۳۶۳ش، ص۳۸۵.</ref> | ||
* ویژگی عمده ساقی‌نامه‌های راجی که آن را با ساقی‌نامه‌های حمله حیدری باذل مشهدی و [[صهبای آشتیانی]] متفاوت می‌سازد، درآمیختن آن با شرح حوادث کربلاست. با اینکه ماجرای [[کربلا]] ارتباطی با جریان حوادث منظومه حمله حیدری ندارد، اما راجی هر جا که لازم دیده با شرح حوادث کربلا، خواننده را به گریستن واداشته است که آشنایی او را با روش اهل [[منبر]] نشان می‌دهد.<ref>راجی کرمانی، نوبت‌زن کوی ساقی، ۱۳۷۷ش، مقدمه، ص۷؛ راجی اصفهانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، مقدمه، ج۱، ص۴۳.</ref> | * ویژگی عمده ساقی‌نامه‌های راجی که آن را با ساقی‌نامه‌های حمله حیدری باذل مشهدی و [[صهبای آشتیانی]] متفاوت می‌سازد، درآمیختن آن با شرح حوادث کربلاست. با اینکه ماجرای [[کربلا]] ارتباطی با جریان حوادث منظومه حمله حیدری ندارد، اما راجی هر جا که لازم دیده با شرح حوادث کربلا، خواننده را به گریستن واداشته است که آشنایی او را با روش اهل [[منبر]] نشان می‌دهد.<ref>راجی کرمانی، نوبت‌زن کوی ساقی، ۱۳۷۷ش، مقدمه، ص۷؛ راجی اصفهانی، حمله حیدری، ۱۳۸۳ش، مقدمه، ج۱، ص۴۳.</ref> | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
===انتشار=== | ===انتشار=== | ||
افتخارنامه حیدری را در ۱۳۱۰ کاتبی با تخلص «صبا»، در دو جلد به هم پیوسته کتابت کرده و اشعاری در ستایش [[ناصرالدین شاه]]، [[علی‌اصغر خان امین‌السلطان]]، صهبا و پدرش آورده است.<ref>صهبای آشتیانی، افتخارنامه حیدری، تهران، ج۱، ص۲۰۲.</ref> مقدمه‌ای منظوم از [[حیدرعلی مجدالادباء]] در آغاز کتاب قرار گرفته که در آن به ستایش خداوند، منقبت [[پیامبر(ص)]]، ستایش [[علی(ع)|امیر مؤمنان]] | افتخارنامه حیدری را در ۱۳۱۰ کاتبی با تخلص «صبا»، در دو جلد به هم پیوسته کتابت کرده و اشعاری در ستایش [[ناصرالدین شاه]]، [[علی‌اصغر خان امین‌السلطان]]، صهبا و پدرش آورده است.<ref>صهبای آشتیانی، افتخارنامه حیدری، تهران، ج۱، ص۲۰۲.</ref> مقدمه‌ای منظوم از [[حیدرعلی مجدالادباء]] در آغاز کتاب قرار گرفته که در آن به ستایش خداوند، منقبت [[پیامبر(ص)]]، ستایش [[علی(ع)|امیر مؤمنان]]، نعت [[حضرت مهدی|صاحب‌الزمان]]، مدح [[میرزای شیرازی]] مرجع بزرگ [[شیعه]] که حکم او در [[نهضت تنباکو|واقعه تنباکو]] و لغو آن مشهور است، و میرزا [[محمد حسن آشتیانی]] و توصیف دانشمندی صهبای آشتیانی پرداخته است. کتاب افتخارنامه حیدری در همان سال کتابت (۱۳۱۰) به چاپ سنگی رسید.<ref>مشار، ج۱، ستون ۴۲۵.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
*آقابزرگ | *[[آقابزرگ تهرانی]]، محمدمحسن، بیروت، دار الاضواء، تحقیق و گردآوری سید احمد حسینی، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. | ||
*اته، هرمان، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه با حواشی صادق رضازاده شفق، تهران، ۱۳۵۶ش. | *اته، هرمان، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه با حواشی صادق رضازاده شفق، تهران، ۱۳۵۶ش. | ||
*بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، ۱۳۵۷ش. | *بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲ و ۱۳ و ۱۴ هجری، تهران، ۱۳۵۷ش. | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۹: | ||
*قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، تحقیق ایرج افشار، تهران، ۱۳۶۳ش. | *قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، تحقیق ایرج افشار، تهران، ۱۳۶۳ش. | ||
*گلچین معانی، احمد، فهرست کتب خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ج۷، بخش ۱، مشهد، ۱۳۴۶ش. | *گلچین معانی، احمد، فهرست کتب خطی کتابخانه آستان قدس رضوی، ج۷، بخش ۱، مشهد، ۱۳۴۶ش. | ||
*مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة | *مدرس تبریزی، محمدعلی، [[ریحانة الادب]]، تهران، ۱۳۶۹ش. | ||
*مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش. | *مشار، خانبابا، فهرست کتابهای چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش. | ||
*وامق یزدی، محمدعلی بن محمدباقر، تذکره میکده، به کوشش حسین مسرت، تهران، ۱۳۷۱ش. | *وامق یزدی، محمدعلی بن محمدباقر، تذکره میکده، به کوشش حسین مسرت، تهران، ۱۳۷۱ش. | ||