پرش به محتوا

تغییر قبله: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مقالات مرتبط|قبله||استقبال قبله|آیه قبله|قبله مسلمانان}}
{{مقالات مرتبط|قبله||استقبال قبله|آیه قبله|قبله مسلمانان}}
[[Image:قبله.jpg|thumb|300px|[[مسجدالاقصی]] و [[کعبه]]]]
[[Image:قبله.jpg|thumb|442x442px|[[مسجدالاقصی]] و [[کعبه]]]]
'''تغییر قبله''' واقعه‌ای که در آن [[قبله]] [[مسلمان|مسلمانان]] از [[مسجد الاقصی]] به سمت [[کعبه]] تغییر یافت. این واقعه در [[رجب]] [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم هجری]] و پس از نزول [[آیه قبله|آیه ۱۴۴ سوره بقره]] رخ داد.
'''تغییر قبله''' واقعه‌ای که در آن [[قبله]] [[مسلمان|مسلمانان]] از [[مسجد الاقصی]] به سمت [[کعبه]] تغییر یافت. این واقعه در [[رجب]] [[سال ۲ هجری قمری|سال دوم هجری]] و پس از نزول [[آیه قبله|آیه ۱۴۴ سوره بقره]] رخ داد.


خط ۱۵: خط ۱۵:


==پیشینه==
==پیشینه==
[[پرونده:تغییر قبله مسلمانان از بیت المقدس به کعبه- کتاب سیره النبی- قرن یازدهم.jpg|alt=تغییر قبله مسلمانان از بیت المقدس به کعبه در کتاب سیره النبی که در قرن یازدهم هجری به دستور سلطان مراد سوم حاکم عثمانی و توسط سید سلیمان کسیم پاشا تهیه شده است.|thumb|تغییر قبله [[اسلام|مسلمانان]] از [[بیت المقدس]] به [[کعبه]] در کتاب سیره النبی که در قرن یازدهم هجری به دستور سلطان مراد سوم حاکم عثمانی و توسط سید سلیمان کسیم پاشا تهیه شده است.]]
[[پرونده:تغییر قبله مسلمانان از بیت المقدس به کعبه- کتاب سیره النبی- قرن یازدهم.jpg|alt=تغییر قبله مسلمانان از بیت المقدس به کعبه در کتاب سیره النبی که در قرن یازدهم هجری به دستور سلطان مراد سوم حاکم عثمانی و توسط سید سلیمان کسیم پاشا تهیه شده است.|thumb|تغییر قبله [[اسلام|مسلمانان]] از [[بیت المقدس]] به [[کعبه]] در کتاب سیره النبی که در قرن یازدهم هجری به دستور سلطان مراد سوم حاکم عثمانی و توسط سید سلیمان کسیم پاشا تهیه شده است.|398x398پیکسل]]
درباره پیشینه قبله، [[حدیث|روایات]] و نظرات مختلفی وجود دارد:
درباره پیشینه قبله، [[حدیث|روایات]] و نظرات مختلفی وجود دارد:
*بنا بر برخی روایات، [[کعبه]] از زمان [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم(ع)]] قبله بوده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۷۵ق، ج۴، ص۱۹۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۹۲.</ref> [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] کعبه را بازسازی کرد<ref> قمی، تفسیر قمی، ج۱، ۱۴۰۴ق، ص۶۲.</ref> و [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] برای نجات [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] از [[شرک]] و انحراف، به امر خداوند، [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] را قبله قرار داد.<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ۱۳۹۱ق، ص۴۸۳.</ref>
*بنا بر برخی روایات، [[کعبه]] از زمان [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم(ع)]] قبله بوده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۷۵ق، ج۴، ص۱۹۹؛ نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه ۱۹۲.</ref> [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] کعبه را بازسازی کرد<ref> قمی، تفسیر قمی، ج۱، ۱۴۰۴ق، ص۶۲.</ref> و [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی(ع)]] برای نجات [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] از [[شرک]] و انحراف، به امر خداوند، [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] را قبله قرار داد.<ref>ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون، ج۱، ۱۳۹۱ق، ص۴۸۳.</ref>
خط ۳۳: خط ۳۳:
==مکان وقوع تغییر قبله==
==مکان وقوع تغییر قبله==
در زمینه محل واقعه تغییر قبله، میان مورخان، اتفاق نظر وجود ندارد. منابع تاریخی سه مکان را برای این واقعه ذکر کرده‌اند:
در زمینه محل واقعه تغییر قبله، میان مورخان، اتفاق نظر وجود ندارد. منابع تاریخی سه مکان را برای این واقعه ذکر کرده‌اند:
* مسجد محله بنی سَلِمة در شمال غربی مدینه<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد ذو قبلتین]]<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه،‌ دار الارقم، ص۱۱۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۸.</ref> مشهور است. بییشتر مورخان این مسجد را مکان وقوع تغییر قبله دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۲.</ref> نقل شده است [[پیامبر(ص)]] به همراه تعدادی از [[صحابه]] به میان قبیله بنی‌سلمه رفت<ref>صالحی دمشقی‏، سبل‏ الهدى، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶.</ref> تا با اُم‌ّبِشر دختر [[براء بن معرور]] ملاقات کند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الكبرى‏، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ام‌بشر غذایی برایشان آماده کرد. پس از خوردن غذا به همراه صحابه به [[نماز]] مشغول شدند. و آیه تغییر قبله نازل شد.<ref>بلاذری، أنساب‏ الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref>
*مسجد محله بنی سَلِمة در شمال غربی مدینه<ref> قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۸.</ref> که به [[مسجد ذو قبلتین]]<ref>ابن النجار، الدرة الثمینه،‌ دار الارقم، ص۱۱۵؛ ابن سید الناس، عیون الاثر، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۳۰۸.</ref> مشهور است. بییشتر مورخان این مسجد را مکان وقوع تغییر قبله دانسته‌اند.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۴۲؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۲.</ref> نقل شده است [[پیامبر(ص)]] به همراه تعدادی از [[صحابه]] به میان قبیله بنی‌سلمه رفت<ref>صالحی دمشقی‏، سبل‏ الهدى، ۱۴۱۴ق، ج۱۲، ص۵۶.</ref> تا با اُم‌ّبِشر دختر [[براء بن معرور]] ملاقات کند.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الكبرى‏، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ام‌بشر غذایی برایشان آماده کرد. پس از خوردن غذا به همراه صحابه به [[نماز]] مشغول شدند. و آیه تغییر قبله نازل شد.<ref>بلاذری، أنساب‏ الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref>
* مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» که پیامبر(ص) نخستین [[نماز جمعه]] را در آن گزارد؛<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۶۳</ref>
*مسجد قبیله «بنی سالم بن عوف» که پیامبر(ص) نخستین [[نماز جمعه]] را در آن گزارد؛<ref>قمی، تفسیر قمی، ج۱، ص۶۳</ref>
* [[مسجدالنبی]].<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸.</ref>
*[[مسجدالنبی]].<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶؛ السمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸.</ref>


==مشکل تغییر قبله در حال نماز جماعت==
==مشکل تغییر قبله در حال نماز جماعت==
خط ۴۳: خط ۴۳:
==علل تغییر قبله==
==علل تغییر قبله==
[[تفسیر|مفسران]] قرآن علل تغییر قبله را چنین برشمرده‌اند:
[[تفسیر|مفسران]] قرآن علل تغییر قبله را چنین برشمرده‌اند:
* در سال‌های حضور پیامبر(ص)در [[مکه]]، خانه [[کعبه]] محل نگهداری بت‌های [[شرک|مشرکان]] بود. از این رو، پیامبر(ص) به طور موقت با فرمان خداوند به بیت المقدس روی گرداند و به این ترتیب، صفوف مسلمانان از مشرکان که به کعبه اهتمام می‌ورزیدند، جدا گشت.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref>
*در سال‌های حضور پیامبر(ص)در [[مکه]]، خانه [[کعبه]] محل نگهداری بت‌های [[شرک|مشرکان]] بود. از این رو، پیامبر(ص) به طور موقت با فرمان خداوند به بیت المقدس روی گرداند و به این ترتیب، صفوف مسلمانان از مشرکان که به کعبه اهتمام می‌ورزیدند، جدا گشت.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref>
* با تشکیل حکومت پیامبر(ص) در [[مدینه]]، جامعه مسلمانان تا حدی استوار گشت و صفوف آنان از دیگران کاملاً مشخص شد. از این رو، قبله‌بودن [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] دیگر ضرورت نداشت و پیامبر(ص) خواستار تغییر آن شد؛ ضمن آنکه کعبه، کهن‌ترین خانه [[توحید]] و اصیل‌ترین کانون [[پیامبران]] بود. همچنین با صدور حکم تغییر قبله، مسمانان از یهودیان که به سوی بیت المقدس متوجه بودند، مشخص می‌شدند.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۵؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۲-۴۱۴.</ref>
*با تشکیل حکومت پیامبر(ص) در [[مدینه]]، جامعه مسلمانان تا حدی استوار گشت و صفوف آنان از دیگران کاملاً مشخص شد. از این رو، قبله‌بودن [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] دیگر ضرورت نداشت و پیامبر(ص) خواستار تغییر آن شد؛ ضمن آنکه کعبه، کهن‌ترین خانه [[توحید]] و اصیل‌ترین کانون [[پیامبران]] بود. همچنین با صدور حکم تغییر قبله، مسمانان از یهودیان که به سوی بیت المقدس متوجه بودند، مشخص می‌شدند.<ref> شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۲، ص۵؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۲-۴۱۴.</ref>
*پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان از قبله‌بودن بیت المقدس، سوءاستفاده کرده و آن را نشانه نقص اسلام و حقانیت خود معرفی می‌کردند. (بقره، ۱۴۶؛ انعام، ۲۰)<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۰؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> بنابر برخی روایات، یهودیان مدینه مدعی بودند که مسلمانان قبله‌ای نداشته‌اند و آنان مسلمانان را به سوی بیت المقدس راهنمایی کرده‌اند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۰.</ref>
*پس از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، یهودیان از قبله‌بودن بیت المقدس، سوءاستفاده کرده و آن را نشانه نقص اسلام و حقانیت خود معرفی می‌کردند. (بقره، ۱۴۶؛ انعام، ۲۰)<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۲۰؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> بنابر برخی روایات، یهودیان مدینه مدعی بودند که مسلمانان قبله‌ای نداشته‌اند و آنان مسلمانان را به سوی بیت المقدس راهنمایی کرده‌اند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۴۰۰.</ref>
* از حکمت‌های تغییر قبله، آزمایش<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref> مسلمانان بوده است؛ زیرا آنان که پیرو راستین فرمان خداوند بودند، بدون [[تعصب]] و اکراه این تغییر را پذیرفتند؛ ولی آنان که [[ایمان]] خالص نداشتند و به مقام تسلیم نرسیده بودند، هم‌آوا با یهودیان، بهانه‌جویی و چون و چرا را آغاز کردند و اطاعت از این دستور را بسیار دشوار یافتند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۸.</ref>
*از حکمت‌های تغییر قبله، آزمایش<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۰۰.</ref> مسلمانان بوده است؛ زیرا آنان که پیرو راستین فرمان خداوند بودند، بدون [[تعصب]] و اکراه این تغییر را پذیرفتند؛ ولی آنان که [[ایمان]] خالص نداشتند و به مقام تسلیم نرسیده بودند، هم‌آوا با یهودیان، بهانه‌جویی و چون و چرا را آغاز کردند و اطاعت از این دستور را بسیار دشوار یافتند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۸.</ref>


==واکنش‌ها و پیامدها==
==واکنش‌ها و پیامدها==
خط ۵۴: خط ۵۴:
*یهودیان حجاز از این رویداد سخت ناخرسند شدند و به تبلیغ بر ضد مسلمانان پرداختند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref><ref>نک: ابن هشام، السیرة النبویه، بیروت، ج۱، ص۵۵۰؛ الصالحی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۵۴۱.</ref>
*یهودیان حجاز از این رویداد سخت ناخرسند شدند و به تبلیغ بر ضد مسلمانان پرداختند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۴۲.</ref><ref>نک: ابن هشام، السیرة النبویه، بیروت، ج۱، ص۵۵۰؛ الصالحی، سبل الهدی، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۵۴۱.</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}
== یادداشت ==
{{یادداشت‌ها}}


==منابع==
==منابع==
خط ۹۸: خط ۹۵:


==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* منبع مقاله:[http://hajj.ir/99/6012 سایت سازمان حج]
*منبع مقاله:[http://hajj.ir/99/6012 سایت سازمان حج]


{{رویدادهای مهم قرن اول هجری}}
{{رویدادهای مهم قرن اول هجری}}