بهلول: تفاوت میان نسخه‌ها

==شخصیت بهلول==

نخستین گزارش‌هایی که از بهلول به دست رسیده، متعلق به نیمه اول [[قرن سوم هجری قمری]] است که وی را در زمان [[مهدی عباسی]] (حک ۱۵۸-۱۶۹/۷۷۵-۷۸۵م) قرار می‌دهد. [[جاحظ]] (د۲۵۵ق/۸۶۹م) در نخستین روایت خود،<ref> جاحظ، البيان و التبيين، ۱۳۵۱ق، ج ۱، ص۱۸۲.</ref> او را مقابل اسحاق بن صبّاح (والی [[حجاز]] در زمان مهدی) قرارداده است و [[تشیع]] او را به روشنی اثبات می‌کند. در دو روایت دیگر،<ref> جاحظ، البيان و التبيين، ۱۳۵۱ق، ج ۱، ص۱۸۲.</ref> بهلول مردی گول(=ابله و نادان) و حتیٰ خالی از ظرافت جلوه می‌کند.

==بهلول در آثار قرن چهارم==

==بهلول در آثار قرن چهاردهم==

در قرن ۱۴ق/۲۰م روایات مربوط به بهلول در آثار شیعی ایران بازهم فزونی می‌یابد، [[محمد باقر خوانساری|خوانساری]] (د۱۳۱۳ق) در [[روضات الجنات]] خود فصلی نسبتاً گسترده<ref> خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۵۵ش،ج۲، ص۱۴۵-۱۵۷.</ref> دارد که طی آن هم روایات نورالله شوشتری را می‌آورد و هم روایاتی دیگر.

==موضوع پندهای بهلول==

بیشتر پندهای بهلول، دربارۀ [[آخرت]] است: به فرجام خویش بیندیش که جهان گذراست؛ حال آنکه جهان دیگر، سخت زیباست. این اندیشه به پیدایش قطعه‌ای زیبا و صوفیانه در وصف جهان آخرت انجامیده است.<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۵، نیز قس: ۱۰۶ </ref> یک مناظره نیز در باب بخشندگی،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳ </ref> بوی تصوف دارد. برخی داستان‌ها، زیرکی و هوشمندی او را در امر دنیا نشان می‌دهد. در باب [[ارث|میراث]] خود با قاضی حیله می‌ورزد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۴ </ref> یکی را از غم می‌رهاند و دیگری را از خیانت باز می‌دارد،<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۶ </ref> یا میراث مردی را که هیچ ندارد، تقسیم می‌کند.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹.</ref> سه نامه نیز خطاب به خلیفه، وزیر و صاحب شُرطه نقل شده که حال و هوای اندرزنامه‌های کهن، یا حتیٰ [[نهج البلاغه]] بر آن‌ها غالب است.<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ۱۰۷-۱۰۸.</ref> در یک روایت نیز از [[ابوبکر]] و [[عمر]] ستایش شده است<ref> آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۳.</ref> که باید در واکنش به تشیع او ساخته شده باشد. مجموعه اشعاری که در [[عقلاءالمجانین]] نیشابوری گرد آمده، ۳۹ بیت (در ۱۳قطعه کوتاه) است که مضمون بیشتر آن‌ها دربارۀ آخرت و [[قناعت]] در این جهان می‌گردد؛ اما ۳ دو بیتی نیز نقل شده<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۸.</ref> که مضمونی ظریف و عاشقانه دارد. این اشعار بسیار ساده، بی‌تکلف و گاه خالی از لطف است؛ و یکی از آن ها<ref>آبی، نثر الدر فی المحاضرات، ۱۴۲۴ق، ص۱۰۹، رائیه </ref> ظاهراً قافیه درستی هم ندارد (مگر آنکه همه را به وقف بخوانیم که پسندیده نیست).

== پانویس ==

{{پانوشت}}

== منابع ==

* آبی، منصور‌بن حسین، نثر الدر فی المحاضرات، محقق: خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت، دارالکتب العلميه، ۱۴۲۴ق.

* ابن تغری بردی، یوسف‌بن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوك مصر و القاهره، قاهره، وزاره الثقافه و الإرشاد القومی، ۱۳۹۲ق.

{{یاران امام صادق}}

{{قبرستان باب الصغیر}}

<onlyinclude>{{درجه‌بندی