مبطلات روزه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مجتهد|فقیهان]] انجام عمدی مبطلات روزه را [[حرام]] و موجب واجب شدن [[کفاره روزه|کفّاره]] می‌دانند.

مُبطِلات روزه کارهایی است که روزه را باطل می‌کنند. در کتاب‌های [[فقه|فقهی]] از مبطلات روزه با عنوان «مُفطِرات» نیز یاد می‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به حلی، الجامع للشرایع، ۱۴۰۵ق، ص۱۵۵؛ کاشف‌الغطا، انوارالفقاهه، ۱۴۲۲ق، ص۱۲.</ref><br>[[مجتهد|فقیهان]] انجام عمدیِ مبطلات روزه را [[حرام]]<ref>شیخ بهایی، جامع عباسی، ۱۴۲۹ق، ص۲۷۰.</ref> و موجب واجب شدن [[کفاره روزه|کفّاره]] می‌دانند،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۲۲۶؛ خویی، موسوعة الإمام الخوئی، ۱۴۱۸ق، ج۲۱، ص۳۰۵.</ref> ولی اگر این مبطلات از روی فراموشی یا اجبار صورت گیرد، روزه باطل نمی‌شود.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۱-۵۷۶.</ref>

مبطلات روزه عبارت‌اند از:{{ستون-شروع|۲}}

[[سفر شرعی|مسافرت‌رفتن]] در حال روزه حرام نیست،<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۶۲۴.</ref> ولی اگر مسافر تا قبل از ظهر به [[وطن]] یا جایی که قصد دارد ده روز بماند، نرسد روزه‌اش باطل می‌شود.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل سیزده‌مرجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۵۴، م۱۷۲۲و۱۷۲۳.</ref>

بر اساس فتوای [[مجتهد|فقیهان]]، خوردن و آشامیدن وقتی روزه را باطل می‌کند که عمدی باشد و اگر شخص فراموش کند که روزه است، روزه‌اش صحیح است.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۱-۵۴۳.</ref> برخی از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] مانند [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، [[محمدتقی بهجت|بهجت]] و [[سید موسی شبیری زنجانی|شبیری زنجانی]] تزریق آمپول یا سرم تقویتی را، که به‌جای غذا به کار می‌رود، بنا بر [[احتیاط واجب]] جایز نداسته‌اند؛ اما دیگر فقیهان همچون [[خویی]]، [[سید علی حسینی سیستانی|سیستانی]]، [[میرزا جواد تبریزی|تبریزی]] و [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی]] می‌گویند تزریق سروم و آمپول، چه تقویتی باشد، چه غیر آن، اشکال ندارد.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل سیزده‌مرجع، ۱۴۲۴ق، ص۸۹۲، ۸۹۳.</ref>

به‌فتوای بیشتر [[مجتهد|فقیهان]] شیعه، اگر روزه‌دار دچار تشنگی شدیدِ غیرقابل تحمل شود، می‌تواند به قدر ضرورت و رفع تشنگی، آب بنوشد.<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۲۴؛ آملی، مصباح‌الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۸، ص۱۴۰، خمینی، استفتائات، دفتر نشر اسلامی، ج۱، ص۳۲۱.</ref> درباره وظیفه روزه‌دار پس از نوشیدن آب، دو فتوا وجود دارد: برخی می‌گویند گرچه نوشیدن آب جایز است، ولی روزه باطل می‌شود و با این حال روزه‌دار باید تا اذان مغرب از مفطرات روزه دوری کند و قضای آن روز را نیز بگیرد.<ref>نگاه کنید به آملی، مصباح‌الهدی، ۱۳۸۰ق، ج۸، ص۱۴۰؛ حکیم، مستمسک العروة الوثقی، ۱۳۷۴ش، ج۸، ص۳۲۴؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۳ق، ج۱۰، ص۱۳۲.</ref> در مقابل، گروهی دیگر از فقیهان، با وجود نوشیدن آب، روزه را صحیح می‌دانند و در نتیجه می‌گویند نیازی به قضای آن نیست.<ref>نگاه کنید به شهید اول، الدروس الشرعیه، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۷۶؛ حلی، منتهی‌المطلب، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۱۳۹؛ شیخ بهایی، التعلیقة علی الرسالة الصومیه، ۱۴۲۷ق، ص۴۹-۵۰؛ اردبیلی، مجمع‌الفائده، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۳۲۵-۳۲۶؛ حکیم، مصباح‌المنهاج، ۱۴۲۵ق، ص۱۶۱؛ سبحانی، رساله توضیح‌المسائل، مؤسسه امام صادق، مسئله ۱۲۵۶.</ref>

[[احتلام]] (خروج [[منی]] در خواب) از مبطلات روزه نیست؛ اما اگر کسی قبل از اذان صبح محتلم شود، باید تا قبل از اذان صبح [[غسل جنابت]] انجام دهد.<ref> یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۷.</ref> احتلام در طول روز به روزه ضرری نمی‌رساند.<ref>یزدی،العروة الوثقی، مرکز فقه الائمة الاطهار، ج۲، ص۲۳.</ref>

به نظر بیشتر فقیهان، رساندن غبار غلیظ و دود به حلق، روزه را باطل می‌کند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۳-۵۵۴؛ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل سیزده‌مرجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۰۲-۹۰۳.</ref> بر همین اساس کشیدن سیگار و قلیان و مانند آن‌ها را نیز جزو مبطلات دانسته‌اند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۴.</ref> البته برخی از فقیهان رساندن غبار به حلق را در شمار مبطلات روزه ذکر نکرده‌اند،<ref>برای نمونه نگاه کنید به:‌ نگاه کنید به:‌ شبیری، رساله توضیح المسائل، ۱۴۳۰ق، ص۳۲۹، مسئله ۱۵۸۱.</ref> با این حال معتقدند، بنا بر [[احتیاط مستحب]] غبار روزه را باطل می‌کند و استعمال دخانیات در ماه رمضان به صورت آشكار جايز نيست.<ref>نگاه کنید به:‌ شبیری، رساله توضیح المسائل، ۱۴۳۰ق، ص۳۳۴، مسئله ۱۶۱۲ و ۱۶۱۴.</ref>

دروغ‌گفتن و دیگر گناهان مثل گوش‌دادن به [[غناء]]، نگاه حرام و [[حسد]] گرچه حرام‌اند و گناهشان در [[رمضان|ماه رمضان]] بیشتر است،<ref>کاشف‌الغطاء، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref> ولی روزه را باطل نمی‌کنند.<ref>ابن‌ادریس، سرائر، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۳۷۳-۳۷۴.</ref> به‌فتوای فقیهان تنها دروغ‌بستن به خدا، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امامان شیعه]] روزه را باطل می‌کند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref> برخی فقیهان دروغ‌بستن به [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا(س)]] و سایر پیامبران و جانشینان آن‌ها را نیز جزو مبطلات شمرده‌اند.<ref>نگاه کنید به یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۰.</ref> در این میان [[محمدحسین کاشف‌الغطاء]] دروغ بستن به خدا و پیامبر و امامان را باعث باطل‌شدن روزه نمی‌داند. او معتقد است این کار جزو [[گناهان کبیره]] است و همچون سایر گناهان، در [[رمضان|ماه رمضان]] حرمتش تشدید می‌شود.<ref> کاشف‌الغطاء، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۴۹.</ref>

برخی از فقیهان، اِرتِماس، به‌معنی فرو بردن تمام سر زیر آب را از عوامل باطل‌کننده روزه دانسته‌اند.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۵؛ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح‌المسائل سیزده‌مرجع، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۹۰۴.</ref> بنا بر این فتوا، [[غسل|غسل ارتماسی]] در حال روزه [[رمضان|ماه رمضان]] صحیح نیست و باعث بطلان روزه هم می‌شود.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۹، مسئله ۴۳.</ref> به‌فتوای این گروه از فقیهان، اگر بخشی از سر بیرون آب باشد، روزه صحیح است.<ref>یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۶، مسئله ۳۳.</ref><br>

گروهی دیگر از فقیهان ارتماس در حال روزه را [[حرام]] می‌شمارند؛ اما آن را باعث باطل‌شدن روزه نمی‌دانند.<ref>نگاه کنید به یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۵۵، تعلیقات کاشف الغطاء، اصفهانی، آل‌یاسین و جواهری؛ شبیری زنجانی، رساله توضیح‌السمائل، ص۳۰۵، مسئله ۱۶۱۷.</ref>

{{پانوشت}}

{{منابع}}

*آملی، محمدتقی، م‍ص‍ب‍اح‌ ال‍ه‍دی‌ ف‍ی‌ ش‍رح‌ ال‍ع‍روه‌ ال‍وث‍ق‍ی‌، تهران، نشر مؤلف، ۱۳۸۰ق.