عین الیقین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عَینُ الْیقین''' دومین مرتبه از مراتب [[یقین]] در [[عرفان اسلامی]] است که انسان به مرحله مشاهده می‌رسد. بر اساس آیات و [[روایات]]، یقین دارای سه درجه و مرتبه [[علم الیقین]]، عین الیقین و [[حق الیقین]] است. تفاوت عین الیقین با علم الیقین مانند نسبت دیدن به شنیدن است.

به گفته [[علامه طباطبایی]] بر اساس [[آیات]] ۵ تا ۷ [[سوره تکاثر]]، انسان با علم الیقین می‌تواند حقایق را در همین دنیا مشاهده کند و [[جهنم]] را ببیند؛ اما دیدن جهنم در [[قیامت]] با «عین الیقین» امکان‌پذیر است.

به باور عرفای اسلامی شناخت انسان از [[خداوند]]، اگر از راه عقل و دلیل باشد، «علم الیقین» و اگر از راه دل به دست آید «عین الیقین» و اگر با کشف و شهود حاصل شود «حق الیقین» نام دارد؛ بر این اساس از راه عقل و با علم الیقین، تنها می‌توان خداوند را اثبات کرد؛ ولی با دو مرحله بالاتر یقین، می‌توان به خداوند رسید.

== مفهوم‌شناسی ==

به گفته [[علامه طباطبایی]] بر اساس آیات ۵ تا ۷ [[سوره تکاثر]]، انسان با [[علم الیقین]] می‌تواند حقایق را در همین دنیا مشاهده کند و جهنم را ببیند؛ اما دیدن [[جهنم]] در [[قیامت]] «عین الیقین» است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۲۰، ص۳۵۲.</ref>

== مراتب یقین==

در [[عرفان اسلامی]] و بر اساس آیات قرآن کریم، [[یقین]] دارای سه درجه و مرتبه است که عبارتند از؛ [[علم الیقین]]، عین الیقین و [[حق الیقین]]. اولین و پایین‌ترین مرتبه، [[علم الیقین]] و دومین مرتبه عین الیقین است.<ref>انصاریان، عرفان اسلامی، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۳۸۵.</ref> [[ابن عربی]] معتقد است شناخت انسان از [[خداوند]]، اگر از راه عقل و دلیل باشد، «علم الیقین» و اگر از راه دل به ست آید «عین الیقین» و اگر با کشف و شهود به دست آید «حق الیقین» نام دارد.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> وی می‌گوید از راه عقل و با علم الیقین، تنها می‌توان خداوند را اثبات کرد، ولی با دو مرحله بالاتر یقین، می‌توان به خداوند رسید.<ref>ابن عربی، فتوحات مکیه، ج۱، ص۳۱ به نقل از رضایی، «هویت‌شناسی یقین»، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref>علامه طباطبایی مراحل سه گانه یقین و دست‌یافتن به آن را در قرآن از راه های سه‌گانه هدایت به حق از راه استدلال و برهان، نشان دادن حقیقت و نشان دادن حقیقت واسباب آن می داند. وی احتجاج ابراهیم (ع) با نمرود را  مصداق راه نخست و درخواست [[عزیر (پیامبر)|عزیر پیامبر]] برای زنده شدن مردگان و مرگ صد ساله او را  نمونه‌ای برای راه دوم ودرخواست ابراهیم(ع) برای مشاهده زنده شدن مردگان و ماجرای[[چهار مرغ ابراهیم| پرندگان چهارگانه]] را مصداقی برای راه سوم دانسته است. [[سید محمدحسین طباطبائی|محمدحسین طباطبایی]] این سه راه را از باب تمثیل به انسانی تشبیه کرده که پنیر را ندیده و به وجودش یقین ندارد  که می توان برای رفع شبهه‌اش هم کسی را به او معرفی کرد که پنیر رادیده و خورده است و یا پنیر به او داد که بخورد و یا این که  لوازم درست کردن پنیر را در اختیارش قرار داد که خودش درست کند و از آن بخورد  و این راه موثرترین راه از بین بردن شبهه نسبت به وجود چیزی است. [[ابراهیم (پیامبر)|حضرت ابراهیم(ع)]] به اذن الهی راه سوم را تجربه کرد  که همان [[حق الیقین]] است.<ref>طباطبایی، المیزان، ج۲، ص۳۵۲.

بر پایه روایتی [[پیامبر(ص)]] با دیدن [[حارثة بن مالک انصاری]] به او فرمود:‌ای حارثة! در چه حالی هستی؟ گفت: مؤمن حقیقی‌ام که به [[یقین]] رسیده‌ام. پیامبر(ص) فرمود: هر چیزی را حقیقتی است، حقیقت گفتار تو چیست؟ گفت:‌ای رسول خدا! به دنیا بی‌رغبت شده‌ام، شب را (برای عبادت) بیدارم و روزهای گرم را (در اثر روزه) تشنگی می‌کشم و گویا [[عرش]] پروردگارم را می‌نگرم که برای حساب گسترده شده، گویا اهل [[بهشت]] را می‌بینم که در میان بهشت یکدیگر را ملاقات می‌کنند، گویا ناله اهل [[دوزخ]] را در میان دوزخ می‌شنوم و گویا اکنون آهنگ زبانه کشیدن آتش دوزخ در گوشم طنین‌انداز است. رسول خدا(ص) فرمود: حارثه، بنده‌ای است که خدا دلش را نورانی کرده است. سپس به حارثه فرمود: بصیرت یافتی، ثابت باش.<ref> کلینی، کافی،۱۴۲۹ق، ج۳، ص۱۳۸</ref>

* [[یقین]]

* [[علم الیقین]]  

* [[حق الیقین]]

== پانویس ==

== یادداشت ==

== پیوند به بیرون ==