صحیفة الرضا (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''صحیفةالرضا''' نام کتابی مشتمل بر حدود ۲۴۰ [[حدیث]] منسوب به [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] است. این کتاب شامل [[حدیث سلسلةالذهب|حدیث سلسلةالذهب]] و احادیثی در موضوعات [[کلام امامیه|کلام]] و [[اخلاق]] و برخی مسائل شرعی است. طبق گفتۀ عالمان [[علم رجال|رجال]]، احمد بن عامر طا‌ٰئی( | '''صحیفةالرضا''' نام کتابی مشتمل بر حدود ۲۴۰ [[حدیث]] منسوب به [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] است. این کتاب شامل [[حدیث سلسلةالذهب|حدیث سلسلةالذهب]] و احادیثی در موضوعات [[کلام امامیه|کلام]] و [[اخلاق]] و برخی مسائل شرعی است. طبق گفتۀ عالمان [[علم رجال|رجال]]، احمد بن عامر طا‌ٰئی([[سال ۱۵۷ هجری قمری|۱۵۷ق]]-[[سال ۲۶۰ هجری قمری|۲۶۰ق]]) این احادیث را طی جلسات حدیثی امام رضا(ع) در [[سال ۱۹۴ هجری قمری|سال ۱۹۴ق]] جمع‌آوری کرد و در [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰ق]] آنها را برای فرزندش عبدالله بن احمد روایت کرد. هرچند که در کتاب‌های رجالی اطلاعات زیادی دربارۀ راویان اصلی احادیث این کتاب وجود ندارد؛ علمای [[امامیه]] احادیث این کتاب را معتبر می‌دانند. سند روایات این کتاب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] می‌رسد و طبق برخی گزارش‌ها، علمای [[زیدیه|زیدی]] و برخی از گروه‌های [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز به روایات این کتاب عمل کرده‌اند. از این کتاب نسخه‌های خطی متعددی بر جای مانده است و با تصحیح‌های مختلفی به چاپ رسیده است. «صحیفة الامام الرضا(ع)»، «نسخةالرضا»، «مُسنَد ابن أبی‌جَعد»، «مُسنَد اهل‌البیت» و «الرضویات» نام‌های دیگر این مجموعه هستند. | ||
==معرفی== | ==معرفی== | ||
صحیفةالرضا نام مجموعه احادیثی است که از امام رضا(ع) نقل شده است. طبق تحقیقات تاریخی، امام رضا(ع) در سال ۱۹۴ق جلسات متعدد حدیثی در مدینه تشکیل دادند و روایاتی را با [[اسناد|سلسله سند]] کامل از پیامبر(ص) نقل کردند. حاصل این جلسات مجموعه احادیثی به روایت احمد بن عامر طا‌ٰئی بود که به صحیفةالرضا مشهور شد.<ref>مناهجی و نورالدینی، «بررسی نقش یاران امام رضا...»، ص۹۹.</ref> البته در | صحیفةالرضا نام مجموعه احادیثی است که از امام رضا(ع) نقل شده است. طبق تحقیقات تاریخی، امام رضا(ع) در سال ۱۹۴ق جلسات متعدد حدیثی در مدینه تشکیل دادند و روایاتی را با [[اسناد|سلسله سند]] کامل از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کردند. حاصل این جلسات مجموعه احادیثی به روایت احمد بن عامر طا‌ٰئی بود که به صحیفةالرضا مشهور شد.<ref>مناهجی و نورالدینی، «بررسی نقش یاران امام رضا...»، ص۹۹.</ref> البته در [[ریاض العلماء و حیاض الفضلاء (کتاب)|کتاب ریاض‌العلماء]] دربارهٔ نامگذاری این اثر چنین آمده که صحیفةالرضا در اصل نام حدیث بلندی بوده است که امام رضا(ع) دربارهٔ [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] نگاشتند نه این کتاب؛ امادر گذر زمان این نام بر این اثر تطبیق یافته و مشهور شده است.<ref>افندی، ریاض العلماء، قم، ج۴، ص۳۴۶.</ref> | ||
از دیگر نام‌های این کتاب می‌توان به«نسخةالرضا» «مُسنَد ابن أبی‌جعد»، «مُسنَد اهل‌البیت»، «الرضویات» اشاره کرد.<ref>حسینی، «المصطلح‌الرجالی: اسند عنه»، ص۱۲۸؛ حافظیان بابلی «نسخه‌های عکسی»، ص۹۵؛ آقابزرگ تهرانی، الذّریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۴، ص۱۴۹.</ref> همچنین در مقدمهٔ کتاب «مُسندالرضا» آمده است که این کتاب اثری متفاوت از «صحیفةالرضا» است و داود | از دیگر نام‌های این کتاب می‌توان به«نسخةالرضا» «مُسنَد ابن أبی‌جعد»، «مُسنَد اهل‌البیت»، «الرضویات» اشاره کرد.<ref>حسینی، «المصطلح‌الرجالی: اسند عنه»، ص۱۲۸؛ حافظیان بابلی «نسخه‌های عکسی»، ص۹۵؛ آقابزرگ تهرانی، الذّریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۴، ص۱۴۹.</ref> همچنین در مقدمهٔ کتاب «مُسندالرضا» آمده است که این کتاب اثری متفاوت از «صحیفةالرضا» است و [[داود بن سلیمان غازی قزوینی]] (درگذشت: [[سال ۲۰۳ هجری قمری|۲۰۳ق]])آن را از امام رضا(ع) نقل کرده است؛<ref>غازی، مقدمه مصحح، در مسندالرضا(ع)، ۱۳۷۶ش، ص۵.</ref> اما برخی از محققان، کتاب داود بن سلیمان را با همان عنوان صحیفةالرضا تصحیح نموده‌اند.<ref>«[https://www.hawzahnews.com/news/341340/%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%B9-%D8%AA%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%B4%D8%AF صحیفةالرضا تدوین شد]»، خبرگزاری حوزه.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==مولف== | ==مولف== | ||
«ابوجَعد احمد بن عامر بن سلیمان بن صالح طائی» را از یاران امام رضا(ع) برشمرده‌اند.<ref>شیخ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۵۱.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] از فرزند احمد بن عامر نقل می‌کند که او در [[سال ۱۵۷ هجری قمری|سال ۱۵۷ق]] به دنیا آمد و در سال ۱۹۴ق با امام رضا(ع) ملاقات کرد. طبق این نقل، همچنین او [[مؤذن]] امام رضا(ع) و [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]] و از نوادگان [[وهب بن عامر]] (از [[شهدای کربلا|شهیدان کربلا]]) بود.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، قم، ص۱۰۰.</ref> | «ابوجَعد احمد بن عامر بن سلیمان بن صالح طائی» را از یاران امام رضا(ع) برشمرده‌اند.<ref>شیخ طوسی، رجال طوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۵۱.</ref> [[احمد بن علی نجاشی|نجاشی]] از فرزند احمد بن عامر نقل می‌کند که او در [[سال ۱۵۷ هجری قمری|سال ۱۵۷ق]] به دنیا آمد و در [[سال ۱۹۴ هجری قمری|سال ۱۹۴ق]] با امام رضا(ع) ملاقات کرد. طبق این نقل، همچنین او [[مؤذن]] امام رضا(ع) و [[امام هادی علیه‌السلام|امام هادی(ع)]] و از نوادگان [[وهب بن عامر]] (از [[شهدای کربلا|شهیدان کربلا]]) بود.<ref>نجاشی، رجال نجاشی، قم، ص۱۰۰.</ref> | ||
فرزند او «ابن ابی‌جعد عبدالله بن احمد طائی» را از [[مجتهد|فقیهان]] و [[شیخ اجازه|مشایخ اجازه]] یعنی راویانی که [[اجازه روایت|اجازه نقل]] کتاب‌های حدیثی را به دیگران می‌دادند بود.<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۴۷۷.</ref> [[آقابزرگ تهرانی]] معتقد است که | فرزند او «ابن ابی‌جعد عبدالله بن احمد طائی» را از [[مجتهد|فقیهان]] و [[شیخ اجازه|مشایخ اجازه]] یعنی راویانی که [[اجازه روایت|اجازه نقل]] کتاب‌های حدیثی را به دیگران می‌دادند بود.<ref>نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۴۷۷.</ref> [[آقابزرگ تهرانی]] معتقد است که احمد بن عامر، صحیفةالرضا را در [[سال ۲۹۰ هجری قمری|سال ۲۹۰ق]] برای پسرش عبدالله روایت کرد؛<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۵۲.</ref> اما [[عبدالله مامقانی]] تاریخ این روایت را [[سال ۲۶۰ هجری قمری|۲۶۰ق]] ذکر می‌کند<ref>مامقانی، تنقیح المقال، قم، ج۶، ص۱۹۷.</ref> که با توجه به تاریخ تولد احمدبن عامر، صحیح‌تر به‌نظر می‌رسد. | ||
==اعتبار کتاب== | ==اعتبار کتاب== | ||
[[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]، صحیفةالرضا را از کتاب‌های مشهور بین شیعه و اهل سنت برمی‌شمارد و سند آن را چنان معتبر می‌داند که «اگر به گوش مجنون بخوانند شفا یابد».<ref>مجلسی، بحار لانوار، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۳۰.</ref> [[شیخ حر عاملی|شیخ حر عاملی]] نیز این کتاب را جزو منابع خود در نگارش [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]] برمی‌شمرد و سلسلهٔ سندش نشان می‌دهد که [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] نیز به آن عمل می‌کرده است.<ref>حر عاملی، وسائل‌الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۲۰، ص۵۹.</ref> محققان ۱۹ طریق مختلف برای سند این کتاب ذکر کرده‌اند.<ref>نجف، «مقدمه»، در صحیفةالرضا، ص۱۴-۲۶.</ref> با این‌حال، برخی عالمان [[علم رجال|رجال]] معتقدند که همهٔ روایت‌هایی که سندشان به این کتاب می‌رسد، در نهایت از طریق چهار راوی (عبدالله بن احمد طا‌ٰئی، داود بن سلیمان قزوینی، علی بن مهدی بن صدقة و احمد بن عبدالله شیبانی) نقل شده است که در کتاب‌های رجالی دلیلی بر اعتبار یا عدم اعتبارشان وجود ندارد.<ref>داوری، اصول علم الرجال، ۱۴۱۶ق، ص۲۸۱.</ref> | [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|بحارالانوار]]، صحیفةالرضا را از کتاب‌های مشهور بین [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] برمی‌شمارد و سند آن را چنان معتبر می‌داند که «اگر به گوش مجنون بخوانند شفا یابد».<ref>مجلسی، بحار لانوار، ۱۳۶۸ش، ج۱، ص۳۰.</ref> [[شیخ حر عاملی|شیخ حر عاملی]] نیز این کتاب را جزو منابع خود در نگارش [[وسائل الشیعة (کتاب)|وسائل الشیعه]] برمی‌شمرد و سلسلهٔ سندش نشان می‌دهد که [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] نیز به آن عمل می‌کرده است.<ref>حر عاملی، وسائل‌الشیعة، ۱۳۷۲ش، ج۲۰، ص۵۹.</ref> محققان ۱۹ طریق مختلف برای سند این کتاب ذکر کرده‌اند.<ref>نجف، «مقدمه»، در صحیفةالرضا، ص۱۴-۲۶.</ref> با این‌حال، برخی عالمان [[علم رجال|رجال]] معتقدند که همهٔ روایت‌هایی که سندشان به این کتاب می‌رسد، در نهایت از طریق چهار راوی (عبدالله بن احمد طا‌ٰئی، داود بن سلیمان قزوینی، علی بن مهدی بن صدقة و احمد بن عبدالله شیبانی) نقل شده است که در کتاب‌های رجالی دلیلی بر اعتبار یا عدم اعتبارشان وجود ندارد.<ref>داوری، اصول علم الرجال، ۱۴۱۶ق، ص۲۸۱.</ref> | ||
===اعتبار کتاب نزد دیگر مذاهب=== | ===اعتبار کتاب نزد دیگر مذاهب=== | ||