میرداماد: تفاوت میان نسخه‌ها

| وب‌گاه رسمی =

}}

میرداماد به معلم ثالث شهرت دارد. او را از فیلسوفان مسلمان می‌دانند که بر شکل‌گیری حکمت متعالیهٔ ملاصدرا، تأثیرگذار بوده است. وی را عالمی جامع وصف کرده‌ و گفته‌اند در بسیاری از علوم از جمله [[فلسفه]]، [[کلام]]، طبیعیات، ریاضیات، [[فقه]] و [[اصول]] تخصص داشته است. به گفته [[ایزوتسو]] اسلام‌شناس ژاپنی، فلسفه میرداماد هم بر برهان عقلی تکیه دارد و هم بر شهود عرفانی.

آثار مکتوب میرداماد را بیش از صد نوشته برمی‌شمارند و کتاب [[قبسات]] را مهم‌ترین اثر فلسفی او می‌دانند. در فلسفه وی، روش عقلی با عرفان پیوند خورده است. [[اصالت ماهیت]] و [[حدوث دهری]] دو نظریه فلسفی مشهور میردامادند. او به زبان عربی و فارسی شعر می‌سرود و به نام اِشراق تخلص داشت.

برهان‌الدین میر محمدباقر میرداماد در ۹۶۹<ref>اوجبی، میرداماد، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۲؛ به‌نقل از نخبة المقال، ص۹۸.</ref>یا ۹۷۰ق<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> به دنیا آمد. پدرش شمس‌الدین محمد حسینی استرآبادی داماد [[محقق کرکی|محقق کَرَکی]] بود و ازاین‌رو به داماد شهرت داشت. به‌جهت همین، محمدباقر هم میرداماد شهرت یافت.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> استادالبشر<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> و معلم ثالث{{یاد|حکیم سبزواری در پاورقی اسفار معلم اول بودن  ارسطو ومعلم ثانی بودن  فار ابی را مشهور میان حکما دانسته است.  ملاصدرا، اسفار، ج۹، ص۳۰۰،پاورقی حکیم سبزواری}}<ref>سبزواری، شرح‌المنظومه، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م، ج۲، ص۲۸۸.</ref> از دیگر القاب او است.

میرداماد در اواخر عمرش، همراه [[شاه صفی صفوی]] برای زیارت [[عتبات]]، به [[عراق]] سفر کرد<ref>قمی، الفوائدالرضویه، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۷۷.</ref> به گفته [[آقا بزرگ تهرانی]] در سال ۱۰۴۱ق بین [[کربلا]] و [[نجف]] درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، اسماعیلیان، ص۶۸.</ref> در کتاب [[ریحانة الادب (کتاب)|ریحانةالادب]]، علاوه بر این تاریخ، ۱۰۴۰ و ۱۰۴۲ق هم برای تاریخ وفاتش ذکر شده است.<ref>مدرس تبریزی، ریحانةالادب، ۱۳۶۹ش، ج۶، ص۶۱-۶۲.</ref>

[[ایزوتسو]] اسلام‌شناس و قرآن‌پژوه ژاپنی، میرداماد را از بزرگ‌ترین فیلسوفان مسلمان دانسته است. به‌گفته او، وی عالمی جامع بوده و بر تمام دانش‌های متداول اسلامی، همچون [[فلسفه]]، [[کلام]]، طبیعیات، ریاضیات، [[فقه]]، [[اصول]]، [[حدیث]] و [[تفسیر]] تسلط کامل داشته است.<ref>میرداماد، القبسات، ۱۳۶۷ش، مقدمه ایزوتسو، ص۱۱۴-۱۱۵.</ref> همچنین نوشته است مشهور بودن میرداماد به معلم ثالث (در کنار ارسطو معلم اول و فارابی معلم ثانی)، حاکی از جایگاه بلند علمی‌ او در دوره زندگی‌اش است.<ref> سبزواری، منظومه، ۱۳۶۹-۱۳۷۹ش، ج۲، ص۲۸۸؛میرداماد، القبسات، ۱۳۶۷ش، مقدمه ایزوتسو، ص۱۱۴.</ref>

به‌گفته [[هانری کربن|هانری کُربَن]]، شیوه نگارش میرداماد دلیل ضعف فلسفی یا ناتوانی‌اش در کاربست ادبیات ساده نبوده است؛ علت این مسئله آن بوده است که از گزند مخالفان فلسفه در امان بماند.<ref>میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و شش.</ref> درخصوص  پیچیده‌نویسی میرداماد داستان‌هایی هم نقل شده است.<ref>نگاه کنید به میرداماد، جذوات و مواقیت، ۱۳۸۰ش، مقدمه علی اوجبی، صفحه سی و چهار تا سی و شش.</ref>

به‌گفته [[آقابزرگ تهرانی]]، میرداماد در علوم نقلی از استادانی چون دایی‌اش [[عبدالعالی کرکی|عبدالعالی کَرکَی]] (پسر [[محقق کرکی|محقق کَرکَی]]) و [[حسین بن عبدالصمد حارثی]] (پدر [[شیخ بهایی]]) بهره برده و از این‌دو [[اجازه روایت]] داشته است.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۷.</ref> ابوالحسن عاملی و عبدعلى بن محمود خادم جاپلقى از دیگر استادانش در این زمینه هستند.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، اسماعیلیان، ج۵، ص۶۸.</ref>

[[مرتضی مطهری]] نوشته است استادان میرداماد در علوم عقلی شناخته نیستند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۱۴، ص۵۰۹.</ref> به‌گزارش او، تنها در کتاب تاریخ عالم‌آرای عباسی به فخرالدین استرابادی سماکی اشاره شده است. [[محدث قمی]] هم او را استاد میرداماد دانسته است؛ بااین‌همه برخی در آن تردید کرده‌اند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۱۴، ص۵۰۹-۵۱۰.</ref>

[[پرونده:کتاب القبسات.gif|200px|بندانگشتی|کتاب [[قبسات]]، مهم‌ترین کتاب میرداماد]]

برخی از شاگردان میرداماد به‌نقل [[مرتضی مطهری]] به‌شرح زیرند:

{{پایان}}

{{اصلی|فهرست آثار میرداماد}}

آثار مکتوب میرداماد را بیش از صد اثر برشمرده‌اند.<ref>نورانی، مصنفات میرداماد، ۱۳۸۱، مقدمه مهدی محقق، ج۱، صفحه بیست و شش.</ref> این آثار کتاب‌ها، رساله‌ها، شروح و حواشی او را شامل می‌شود.<ref>اوجبی، میرداماد، ۱۳۸۹ش، ص۱۷۲.</ref> در کتاب [[ریحانة الادب (کتاب)|ریحانةالادب]] ۴۸ کتاب از او نام برده شده است.<ref>مدرس تبریزی، ریحانةالادب، ۱۳۶۹ش، ج۶، ص۶۰-۶۱.</ref> کتاب [[القبسات (کتاب)|قبسات]] را شاهکار فلسفی میرداماد خوانده‌اند.<ref>میرداماد، القبسات، ۱۳۶۷ش، مقدمه ایزوتسو، ص۱۱۴-۱۱۵.</ref>

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{منابع|۲}}

* افندی اصفهانی، میرزا عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، خیام، ۱۴۰۱ق.