پشیمانی ابوبکر: تفاوت میان نسخه‌ها

پشیمانی ابوبکر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۳

۲۴۲ بایت اضافه‌شده ، ۲۲ فوریه

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Salar

confirmed، protected، templateeditor

۱٬۹۵۷

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''پشیمانی ابوبکر'''، ابراز تأسف و پشیمانی [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] است از دستورِ [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم به خانه حضرت زهرا(س)]] و بر عهده گرفتن [[خلافت]] پس از [[رحلت پیامبر(ص)|درگذشت پیامبر(ص)]]. این پشیمانی در آخرین ساعت‌های عُمْر او و در حضور [[عبدالرحمن بن عوف]] بوده است. این ابراز پشیمانی ابوبکر، در برخی منابع [[اهل‌سنت]]، با تفاوت‌هایی در متن آن آمده است. محمدالله اکبری درمقاله‌ای با عنوان «حدیث پشیمانی» به ابعاد مختلف ابراز پشیمانی ابوبکر در پایان عمر پرداخته است. به گفته علامه امینی، پشیمانی ابوبکر؛ بخصوص درباره حمله به خانه و مسئله خلافت، نشان از بی‌تدبیری خلیفه و انجام کاری به دور از شرع و قانون توسط اوست که در موقع مرگ، از آن کارها پشیمان شد.
+'''پشیمانی ابوبکر'''، ابراز تأسف و پشیمانی [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] است از دستورِ [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم به خانه حضرت زهرا(س)]] و بر عهده گرفتن [[خلافت]] پس از [[رحلت پیامبر(ص)|درگذشت پیامبر(ص)]]. این پشیمانی در آخرین ساعت‌های عُمْر او و در حضور [[عبدالرحمن بن عوف]] بوده است. این ابراز پشیمانی ابوبکر، در برخی منابع [[اهل‌سنت]]، با تفاوت‌هایی در متن آن آمده است. محمدالله اکبری درمقاله‌ای با عنوان «حدیث پشیمانی» به ابعاد مختلف ابراز پشیمانی ابوبکر در پایان عمر پرداخته است. به گفته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]]، پشیمانی ابوبکر؛ بخصوص درباره حمله به خانه و مسئله خلافت، نشان از بی‌تدبیری خلیفه و انجام کاری به دور از شرع و قانون توسط اوست که در موقع مرگ، از آن کارها پشیمان شد.
-برخی عالمان اهل سنت درباره یکی از راویان اظهار پشیمانی ابوبکر به نام علوان بن داود تردید کرده و معتقدند «علوان همین یک روایت را نقل کرده و به آن شناخته می‌شود»؛ اما گفته شده رجالیان اهل سنت، همانند این جمله را در ذیل نام راویانی می‌آورند که حدیثی برای کاستن شأن صحابه نقل کنند.
+برخی عالمان اهل سنت درباره یکی از راویان اظهار پشیمانی ابوبکر به نام علوان بن داود تردید کرده و معتقدند «علوان همین یک روایت را نقل کرده و به آن شناخته می‌شود»؛ اما گفته شده رجالیان اهل سنت، همانند این جمله را در ذیل نام [[حدیث|راویانی]] می‌آورند که حدیثی برای کاستن شأن [[صحابه]] نقل کنند.
 ==ابراز پشیمانی ابوبکر==
 گفته شده [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] در آخرین ساعت‌های عمرش در حضور [[عبدالرحمن بن عوف]]، از انجام سه کار ابراز تأسف و پشیمانی کرده و گفته است «دوست داشتم این کار را نمی‌کردم»:
-*درِ خانه فاطمه را در هیچ صورتی نمی‌گشودم، هر چند دَرَش به قصد جنگ با ابوبکر بسته می‌شد.
+*درِ خانه [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه]] را در هیچ صورتی نمی‌گشودم، هر چند دَرَش به قصد جنگ با ابوبکر بسته می‌شد.
 *فجائة سلمی را به آتش نمی‌سوزاندم؛{{یاد|فجائه سلمی از قبیله بنی‌سلیم در نخستین روزهای شورش قبایل و ادعای پیامبری برخی افراد، نزد ابوبکر آمد و برای جنگ با اهل رده از او نیرو و سلاح خواست و ابوبکر شماری مرد جنگی با ابزار نظامی به وی داد. وی از مدینه بیرون رفت و به جای جنگ با شورشیان به راهزنی و قتل و غارت مردم پرداخت. ابوبکر ناچار سپاهی برای سرکوب او فرستاد. او را گرفته به مدینه آوردند و ابوبکر دستور داد او را زنده در آتش بسوزانند و چنین کردند. (ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، دارصادر، ۱۳۸۵ش، ج ۲، ص۳۵۰-۳۵۱.)}} بلکه یا او را می‌کشتم یا می‌بخشیدم.
 *روز [[سقیفه بنی‌ساعده]]، [[خلافت]] را به گردن یکی از آن دو مرد ([[ابوعبیده جراح|ابوعبیده]] یا [[عمر بن خطاب|عمر]]) می‌انداختم و او امیر می‌بود و من وزیر.<ref>طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۳، ص۴۳۰.</ref>
@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 همچنین پشیمانی او در برخی منابع رجالی، تاریخی، تفسیری اهل سنت نیز بیان شده<ref>نگاه کنید به: اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۸۴-۱۹۲.</ref> و عالمان شیعه؛ همچون [[فضل بن شاذان نیشابوری|فضل بن شاذان]] در [[الایضاح (کتاب)|الایضاح]]<ref>ابن شاذان، الایضاح، ۱۴۰۲ق، ص۸۲-۸۳.</ref> و [[شیخ صدوق]] در [[الخصال (کتاب)|الخصال]]<ref>شیخ صدوق، الخصال‌، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۱۷۲.</ref> آن را از اهل سنت نقل کرده‌اند. محمدالله اکبری، پژوهشگر دینی شیعه، درمقاله‌ای با عنوان «حدیث پشیمانی» به ابعاد مختلف ابراز پشیمانی ابوبکر در پایان عمر پرداخته است.<ref>نگاه کنید به: اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۸۴-۱۹۲.</ref>
-به نوشته علامه امینی در الغدیر، پشیمانی ابوبکر؛ بخصوص درباره حمله به خانه و مسئله خلافت، نشان از بی‌تدبیری خلیفه و انجام کاری به دور از شرع و قانون توسط اوست که در موقع مرگ، از آن کارها پشیمان شد.<ref>امینی، الغدیر، ج۷، ص۱۷۴.</ref> همچنین به نظر برخی دیگر، ابوبکر در خلافت خود تردید کرده و اعتراف می‌کند که شایسته خلافت پس از پیامبر نبوده است.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ج۴، ص۱۳۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۶۶.</ref> [[علامه حلی]] و برخی از عالمان و [[متکلم|متکلمان شیعه]] در آثار کلامی به مناسبت‌های مختلف به بخش‌هایی از گفته ابوبکر استناد کرده و نوشته‌اند که تردید ابوبکر نشانگر عدم صلاحیت او برای امامت و سزاوارتر بودن دیگران نسبت به او در این امر است.<ref>علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۶-۳۷۷؛ علامه حلی، نهج الحقّ و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۶۵؛  مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۳۸۱-۳۸۳؛ عاملی، وصول الأخیار إلی أصول الأخبار، ۱۳۶۰ش، ص۶۸؛ شوشتری، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ۱۴۰۹ق، ص۶۸.</ref>
+به نوشته [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، پشیمانی ابوبکر؛ بخصوص درباره حمله به خانه و مسئله [[خلافت]]، نشان از بی‌تدبیری خلیفه و انجام کاری به دور از شرع و قانون توسط اوست که در موقع مرگ، از آن کارها پشیمان شد.<ref>امینی، الغدیر، ج۷، ص۱۷۴.</ref> همچنین به نظر برخی دیگر، ابوبکر در خلافت خود تردید کرده و اعتراف می‌کند که شایسته خلافت پس از پیامبر نبوده است.<ref>سید مرتضی، الشافی فی الامامة، ج۴، ص۱۳۸؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۶۶.</ref> [[علامه حلی]] و برخی از عالمان و [[متکلم|متکلمان شیعه]] در آثار کلامی به مناسبت‌های مختلف به بخش‌هایی از گفته ابوبکر استناد کرده و نوشته‌اند که تردید ابوبکر نشانگر عدم صلاحیت او برای امامت و سزاوارتر بودن دیگران نسبت به او در این امر است.<ref>علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الإعتقاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۷۶-۳۷۷؛ علامه حلی، نهج الحقّ و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۲۶۵؛  مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۸، ص۳۸۱-۳۸۳؛ عاملی، وصول الأخیار إلی أصول الأخبار، ۱۳۶۰ش، ص۶۸؛ شوشتری، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ۱۴۰۹ق، ص۶۸.</ref>
 ==تردید در علوان بن داود==
 [[محمد بن جریر بن یزید طبری|محمد بن جریر بن یزید طبری]] (درگذشت: ۳۱۰ق) در [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]]، این حدیث را همراه با سند و راویان آن به صورت کامل آورده است؛<ref>نگاه کنید به: طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۳، ص۴۲۹-۴۳۱.</ref> اما برخی درباره یکی از راویان اظهار پشیمانی ابوبکر به نام علوان بن داود تردید کرده‌اند. محمد بن عمرو عقیلی (درگذشت: ۳۲۲ق)، محدث اهل سنت، علوان را منکر الحدیث{{یاد|به روایاتی که تنها دارای یک اسناد بوده و راوی آن غیر موثق و مخالف روایتی باشد که مشهور علما آن را نقل کرده‌اند، حدیث منکر می‌گویند. (شهید ثانی، الرعاية في علم الدراية، ۱۴۰۸ق، ص۱۱۵ و ۲۰۹؛ مامقانی، مقباس الهداية في علم الدراية، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۱۹۹-۲۰۰.)}} و نقل او را ضعیف می‌داند. وی معتقد است علوان همین یک روایت را نقل کرده و به آن شناخته می‌شود.<ref>عقیلی، الضعفاء الکبیر، ۱۴۰۴ق ج۳، ص۴۱۹.</ref> برخی از محدثان اهل سنت نیز همین نقل عقیلی را در کتاب‌های خود تکرار کرده‌اند؛<ref>ذهبی، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، ۱۳۸۲ق، ج۳، ص۱۰۸؛ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۴، ص۱۸۸.</ref> اما ابن حبان (درگذشت: ۳۵۴ق) در کتاب الثقات، علوان را جزو [[ثقه|راویان ثقه]] نوشته است.<ref>ابن حبان، الثقات، ۱۳۹۳ق، ج۸، ص۵۲۶.</ref> همچنین ابن قَیِّم جوزیه (درگذشت: ۷۵۱ق) در عدة الصابرین، سخن ابوبکر را بدون نقل از علوان آورده است.<ref>ابن قیم جوزیه، عدة الصابرین وذخیرة الشاکرین، ۱۴۰۹ق، ص۲۱۱-۲۱۲.</ref>
-به گفته محمدالله اکبری، پژوهشگر دینی شیعه، عقیلی در چند جای دیگر از علوان روایت نقل کرد<ref>عقیلی، الضعفاء الکبیر، ۱۴۰۴ق ج۳، ص۴۲۱-۴۲۲.</ref> و هربار همین جمله («علوان فقط همین حدیث را نقل کرده») را تکرار کرده است.<ref>اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۹۰.</ref> گفته شده برخی رجالیان اهل سنت این جمله را در ذیل نام راویانی می‌آورند که حدیثی برای کاستن شأن صحابه نقل کنند.<ref>اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۹۰.</ref>
+به گفته محمدالله اکبری، پژوهشگر دینی شیعه، عقیلی در چند جای دیگر از علوان روایت نقل کرد<ref>عقیلی، الضعفاء الکبیر، ۱۴۰۴ق ج۳، ص۴۲۱-۴۲۲.</ref> و هربار همین جمله («علوان فقط همین حدیث را نقل کرده») را تکرار کرده است.<ref>اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۹۰.</ref> گفته شده برخی رجالیان اهل سنت این جمله را در ذیل نام [[حدیث|راویانی]] می‌آورند که حدیثی برای کاستن شأن [[صحابه]] نقل کنند.<ref>اکبری، [https://hadith.riqh.ac.ir/article_1862_bf4be3fc7b91acf06de413a699008738.pdf «حدیث پشیمانی»]، ص۱۹۰.</ref>
 ==جستارهای وابسته==