شیخ طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نظرات و نوشته‌های فقهی او مثل نهایه، [[الخلاف فی الاحکام (کتاب)|الخلاف]] و [[المبسوط فی فقه الامامیه (کتاب)|المبسوط]]، مورد توجه فقیهان شیعه است. [[التبیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|التبیان]]، کتاب مهم تفسیری اوست. شیخ طوسی در سایر علوم اسلامی مثل [[علم رجال|رجال]]، کلام و [[اصول فقه]] نیز صاحب‌نظر بود و کتاب‌های او جزء کتاب‌های مرجع علوم دینی است. او تحول در اجتهاد شیعی را آغاز کرد و مباحث آن را گسترش داد و در برابر اجتهاد [[اهل سنت و جماعت|اهل سنّت]] به آن استقلال بخشید. نامدارترین شاگرد او [[ابوالصلاح حلبی]] است.

خلیفه عباسی، [[القائم بامر الله]]، کرسی [[کلام اسلامی|علم کلام]] را در [[بغداد]] به او سپرد. در میان شاگردانش ۳۰۰ تن از علما بودند.<ref> آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref> وی در این جایگاه بود تا اینکه بغداد به دست ترکان [[سلجوقیان|سلجوقی]] سقوط کرد و در سال ۴۴۷ هجری قمری [[طغرل]] وارد بغداد شد و [[کتابخانه شاپور]] را سوزاند.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>

شیخ طوسی ۱۲ سال آخر عمرش( از ۶۳ تا ۷۵ سالگی) را در نجف گذراند.<ref>دوانی، سیری در زندگی شیخ طوسی، ۱۳۶۲ش، ص۲۰.</ref>

[[پرونده:مسجد شیخ طوسی 1.jpg|بندانگشتی|[[مسجد شیخ طوسی (نجف)|مسجد شیخ طوسی]] در [[نجف]]]]

شیخ طوسی ۱۲ سال در [[نجف]] زندگی کرد و در [[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]] شب دوشنبه، [[۲۲ محرم]] در سن ۷۵ سالگی درگذشت و شاگردانش [[حسن بن مهدی سلیقی]]، [[حسن بن عبدالواحد عین زربی]]، و [[ابوالحسن لولوی]] او را [[غسل میت|غسل]] داده و در خانه‌اش [[دفن]] کردند.<ref>آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۴۳۰ق، ج۲، ص۱۶۲.</ref>

#[[شیخ مفید]]، متوفای [[سال ۴۱۳ هجری قمری|۴۱۳ق]].

{{پایان}}

بیش از ۳۰۰ تن از مجتهدان شیعه و بسیاری از [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، از شاگردان شیخ طوسی بوده‌اند. نام برخی از آنها از این قرار است:<ref>شیخ طوسی، نهایه، نشر قدس، ص۳۶-۳۹.</ref>

{{ستون-شروع}}

{{پایان}}

{{اصلی|آثار شیخ طوسی}}

طوسی آثار پرشماری در علوم دینی مانند [[فقه]]، [[کلام اسلامی|کلام]]،[[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[علم رجال|رجال]] و غیر آن دارد. بعضی آثار وی از بین رفته است.  [[آقابزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] در مقدمه کتاب نهایه فهرستی از آثار وی را آورده است.<ref>شیخ طوسی، نهایه، دار الکتاب العربی، ص۱۴-۲۸.</ref>

شیخ طوسی از سرآمدان [[مکتب کلامی بغداد|مکتب کلامی عقلگرای بغداد]] بود<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۵۵و ۱۰۳.</ref> و روش استادان خود [[سید مرتضی]] و [[شیخ مفید]] را ادامه داد و به کمال رساند. شیخ طوسی در زمینه‌های مختلف علوم دینی به تالیف کتاب پرداخت و از رهگذر نفوذی که در جامعه علمی شیعه یافت و شاگردان بسیاری که تربیت کرد تاثیری دیرپای بر تفکر علمای شیعه گذارد. گفته شده [[اجتهاد]] و عقلگرایی در [[فقه]] و عقاید شیعه با کوشش‌های شیخ طوسی ، اساتید وی و دیگر مجتهدان بین شیعیان شیوه غالب شد و به سیطره روش اخبارگرایی برای چند سده پایان داد.<ref>جعفری و فاضل فلاورجانی، «بررسی اخباریگری و امکان تأثیرپذیری آن از جریان حس‌گرای غرب» ص۶۰-۵۹.</ref> وی را احیاگر علم [[اصول فقه]] و اجتهاد و نخستین کسی شمرده‌اند که باعث ورود اجتهاد به [[فقه|فقه شیعه]] شد.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۱۰۳.</ref>

{{اصلی|حوزه علمیه نجف}}

پس از حمله ترکان [[سلجوقیان|سلجوقی]] به [[بغداد]] و حوادث پس از آن مانند آتش‌سوزی در [[کتابخانه شاپور]] و نزاع شیعه و سنی در بغداد، شیخ به [[نجف]] مهاجرت کرد و فعالیت علمی خود را در این شهر آغاز کرد و [[حوزه علمیه نجف]] با تلاش‌های او پاگرفت.<ref>فرمانیان و صادقی کاشانی، نگاهی به تاریخ تفکر امامیه، ۱۳۹۴ش، ص۵۶.</ref> شیخ توانست اوضاع تحصیلی آشفته و نابسامان نجف را تحت نظم درآورد و حلقه‌های درسی را تشکل بخشد. عده‌ای اندک، از کسانی که همراه شیخ از بغداد به نجف رفته یا شهرتش را شنیده بودند، به او پیوستند و دیری نپایید که شهر نجف مرکزیت علمی و فکری تشیع را از آن خود کرد. البته عده‌ای معتقدند پیش از ورود شیخ نیز در نجف حلقه‌های علمی و درسی شکل گرفته بوده است و نقش شیخ تثیبت و نظم‌بخشی به حوزه نجف بوده است.<ref>[https://www.edub.ir/education/view/22479 «خدمات شیخ طوسی به میراث علمی شیعه»]، سایت بانک مقالات ایران.</ref>

از دید برخی، دیگر ویژگی روش تفسیری شیخ طوسی، رویکرد اجتهادی و عقل گرایانه او در تفسیر قران است که با رویکرد روایی مفسران قبل از او متفاوت بود. شیخ طوسی با استناد به آیات قرآنی، قرآن را متنی قابل فهم برای عقل بشر می‌داند و روایاتی را که تنها راه فهم قرآن را مراجعه به احادیث می‌دانند، نمی‌پذیرد.<ref>غلامی، «نگاهی به نخستین تفسیر جامع و کامل جهان تشیع»، ص۸۶.</ref>

{{اصلی|کنگره هزاره شیخ طوسی}}

بزرگداشت هزارمین سال تولد شیخ طوسی (۳۸۵ق- ۴۶۰ق) در [[سال ۱۳۴۸ هجری شمسی|سال ۱۳۴۸ش]] در [[مشهد]] برگزار شد. در این بزرگداشت، شخصیت، آرا و اندیشه‌های شیخ طوسی توسط اندیشمندان داخلی و خارجی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مجموعه مقالات و سخنرانی‌هایی که در این کنگره ارائه شد، در قالب جزوه و کتاب منتشر گردید.  

[[پرونده:روضاتی در کنگره بزرگداشت شیخ طوسی.jpg|250px|بندانگشتی|جمعی از اندیشمندان در [[کنگره هزاره شیخ طوسی|کنگره بزرگداشت شیخ طوسی]]]]

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ق.