غیبت امام مهدی(عج): تفاوت میان نسخه‌ها

غیبت امام مهدی(ع) به دو دوره تقسیم شده است؛ دوره‌ای کوتاه‌مدت که [[غیبت صغرا|غیبت صغری]] نامیده شده و دوره‌ای طولانی که [[غیبت کبرا|غیبت کبری]] خوانده می‌شود. شیخ مفید از این دو غیبت به غیبتِ قُصریٰ(کوتاه تر یا صغریٰ) و غیبتِ طُولیٰ(طولانی تر ویا همان کبریٰ) یاد کرده است.<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref>{{یادداشت|وله قَبْلَ قيامِه غَيْبَتان، إِحْداهما اطْوَلُ من الأخْرى، كما جاءَتْ بذلك الأخْبارُ، فأمّا '''القصرى''' منهما فمُنذ وَقْتِ مَوْلدِه إلى انقطاعِ السَفارةِ بَيْنَه وبينَ شيعتِه وعَدَم السفراءِ بالوفاةِ. وأما '''الطُولى''' فهی بَعْدَ الأولى وفی آخرها يَقُومُ بالسَيْفِ. شیخ مفید، ارشاد،  ج۲ ص۳۴۰}} [[حسن حسن‌زاده آملی|حسن زاده آملی]] محقق و فیلسوف، تقریباً عین عبارت شیخ در ارشاد را در کتاب خود ترجمه کرده است. <ref>[[حسن زاده آملی]]، حسن، نهج الولایه، ج۱، ص۱۱.</ref>{{یادداشت|و او را پيش از قيام و ظهور دو غيبت است كه يكى اطول از ديگرى است همچنانكه در اخبار بسيار وارد شده، اما '''غيبت قُصرىٰ''' كه آن را غيبت صغرى گويند پس از وقت ولادت لازم السعادت است تا انقطاع سفارت و رسالت ميانه او و شيعيان او , و سفراء به وفات معدوم شدند . و اما '''غيبت طُولىٰ''' كه آن را غيبت كبرى گويند پس آن بعد از غيبت اولى است و در آخر غيبت كبرى قيام خواهد فرمود با سيف}} امام زمان(ع) در نامه‌ای که به آخرین نایب خویش [[علی بن محمد سمری]] شش روز پیش از مرگ او نوشته، از غیبت کبری به عنوان «الغیبة التامه» یاد کرده است وآن را به غیبتی که دیگری ظهوری در آن نیست تا اذن الهی صادر گردد تفسیر کرده است. <ref>شیخ طوسی، الغیبه، ج۱، ص۳۹۵.</ref> {{یادداشت|لَا تُوصِ إِلَى أَحَدٍ فَيَقُومَ مَقَامَكَ بَعْدَ وَفَاتِكَ فَقَدْ وَقَعَتِ الْغَيْبَةُ التَّامَّةُ فَلَا ظُهُورَ إِلَّا بَعْدَ إِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى. در پاره ای از نسخه های کتب روایی «الغیبة الثانیه» آمده است.شیخ طوسی، الغیبه، ج۱، ص۳۹۵.}}

غیبت صغری، نخستین مرحله از زندگی مخفیانه امام دوازدهم است که در [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] به پایان رسیده است. این دوره بنابر اختلاف درباره زمان آغاز آن ۶۹ یا ۷۴ سال طول کشیده است. گروهی از عالمان شیعه همچون [[شیخ مفید]] (درگذشت ۴۱۳ق) در کتاب [[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد (کتاب)|الارشاد]]<ref>شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۳۴۰.</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] (درگذشت ۵۴۸ق) در کتاب [[اعلام الوری باعلام الهدی (کتاب)|اعلام الوری]] مدّت غیبت صغری را ۷۴ سال و زمان آغاز آن را سال [[سال ۲۵۵ هجری قمری|۲۵۵ق]] (سال تولد امام مهدی(ع)) دانسته‌اند.<ref>طبرسی، إعلام الوری بإعلام الهدی، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۲۵۹-۲۶۰.</ref> اما گروهی دیگر آغاز غیبت صغری را [[سال ۲۶۰ هجری قمری|سال ۲۶۰]] (سال شهادت امام حسن عسکری و سال آغاز امامت امام مهدی(ع)) می‌دانند که ۶۹ سال طول کشیده است.<ref>صدر، تاریخ الغیبة الصغری، ۱۴۱۲ق، ص۳۳۹-۳۴۲.</ref>

غیبت کبری دومین مرحله از زندگی پنهانی امام مهدی(عج) است که از [[سال ۳۲۹ هجری قمری|سال ۳۲۹ق]] و با درگذشت [[علی بن محمد سمری]] چهارمین نایب آن حضرت آغاز شده است و تا زمان [[ظهور امام زمان|ظهور]] او ادامه خواهد داشت. در این دوره امام مهدی(عج) ارتباط ظاهری با شیعیان ندارد و فرد خاصی را نیز به عنوان نماینده خود تعیین نکرده است. با این حال به باور شیعیان راویان حدیث و عالمان شیعه در این دوره نائبان عام حضرت هستند. بر اساس [[توقیع]] امام مهدی(ع) به [[اسحاق بن یعقوب]] شیعیان باید در مسائل نوپدید به راویان حدیث (فقهای شیعه) مراجعه کنند.<ref>شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۸۴.</ref> با این حال درباره قلمرو اختیارات فقیه در دوره غیبت کبری اختلاف‌نظر وجود دارد.<ref>فاضل لنکرانی، مشروعیت و ضرورت اجرای حدود اسلامی در زمان غیبت، ۱۴۳۰ق، ص۱۰.</ref> امام خمینی با استناد به این توقیع گفته است که در دوره غیبت همه امور جامعه اسلامی باید به فقیهان سپرده شود.<ref>نگاه کنید به امام خمینی، کتاب البیع، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۳۵.</ref>