سوره فرقان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره فُر‌قان''' بیست و پنجمین [[سوره]] و از [[سوره‌های مکی|سوره‌های مکی]] [[قرآن]] که در [[جزء قرآن|جزء]] هجدهم و نوزدهم قرآن جای گرفته است. فرقان یعنی جداکننده حق از باطل. این سوره بر مباحث [[توحید]]، [[معاد]]، [[نبوت]] و مبارزه با [[شرک|بت پرستی]] تأکید می‌کند و در آیات پایانی آن، ویژگی‌های [[ایمان|مؤمنان]] راستین آمده است. [[آیه]] شصتم آن، [[سجده]] [[مستحب]] دارد و از آیات مشهور آن، آیه ۳۰ (مهجوریت قرآن)، ۵۳ (جدایی دریای شور و شیرین) و ۵۹ (خلقت عالَم در شش روز) است.

در فضیلت قرائت این سوره از [[پیامبر(ص)]] نقل شده است هر کس سوره فرقان را بخواند، در روز [[قیامت]]، در حالی مبعوث می‌شود که به آمدن در قیامت ایمان دارد و هیچ شکی ندارد که آنان که در قبرند، مبعوث می‌شوند. او همچنین بدون حسابرسی وارد [[بهشت]] می‌شود.

==معرفی==

[[پرونده:سوره بقره آیه ۱۸۶.jpg|بندانگشتی|آیات ۶۰ [[سوره غافر]]، ۱۸۶ [[سوره بقره|بقره]] و ۷۷ فرقان به [[خط ثلث]]]]

نام '''فرقان''' از نخستین [[آیه]] [[سوره]] گرفته شده و به معنای جداکننده حق و باطل است. در اینجا یعنی [[قرآن]] جداکننده حق و باطل است.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۵، ص۳. </ref>

سوره فرقان جزو [[سوره‌های مکی]] و در [[ترتیب نزول]] چهل و دومین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) [[نزول قرآن|نازل]] شده است. این سوره در [[چینش کنونی قرآن|چینش کنونی]] [[مصحف|مُصحَف]]، بیست و پنجمین سوره است<ref>معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۶۶.</ref> و در [[جزء (قرآن)|جزء]] هجدهم و نوزدهم جای دارد.

[[سوره]] فرقان ۷۷ [[آیه]]، ۸۹۷ کلمه و ۳۸۷۷ حرف دارد و جزو [[سوره‌های مثانی|سوره‌های مثانی]] و کمی بیش از یک‌چهارم یک [[جزء قرآن]] است. آیه شصتم سوره فرقان سجده مستحب دارد؛ یعنی هنگام تلاوت یا شنیدن آن، [[مستحب]] است فرد [[سجده]] کند.<ref>دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۴۴.</ref> (رجوع کنید به: [[عزائم|سوره‌های سجده‌دار]])

از آیات مشهور این [[سوره]] [[آیه]] سی‌ام است<ref>[http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,8897 مهدی غفاری، مهجوریت قرآن.]</ref> که در آن، [[پیامبر(ص)]] از مهجوربودن [[قرآن]] در میان امتش گلایه می‌کند. در [[تفسیر نمونه]] آمده‌است این شکایت پیامبر امروز نیز ادامه دارد؛ چراکه قرآن به کتابی تشریفاتی تبدیل شده‌است.<ref>علی‌بابایی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۳۶.</ref> [[علامه طباطبایی]] در [[تفسیر المیزان]] می‌نویسد از ظاهر آیات فهمیده می‌شود که این سخن پیامبر به عنوان شکایت ازتمام قومش بلکه ازتمام امتِ کافر و گناهکارش در [[قیامت]] است. استفاده ازفعل ماضی(وَقَالَ الرَّسُولُ ...) که بیانگر تحقق کاری در زمان گذشته‌است نشانگر آن است که مهجوريّت قرآن و گلايه‌ى پيامبر در قیامت از امتش قطعى است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۳م، ج۱۵، ص۲۰۵.</ref> براساس [[حدیث]] مشهور به [[حدیث ثقلین]] که [[شیعه]] و [[سنی]] نقل کرده‌اند و تأکید پیامبر(ص) براین که قرآن وعترت او تا قیامت از هم جدا نخواهند شد و شرط سعادت و گمراه نشدن  امتش تمسک همزمان به آن دو است و بر اساس این که امامان معصوم (ع) [[قرآن ناطق |قرآن‌های ناطق]] خدواند هستند می‌توان به فرازی از خطبه طولانی [[امام علی(ع)]]  هفت روز پس از وفات پیامبر(ص)  و پس از فارغ شدن از جمع آوری قرآن در مدینه اشاره کرد که در آن به تشریح مقامات پیامبر خدا(ص) پرداخته و این که اطاعت از او را خداوند اطاعت از خودش قرار داده و در ادامه حضرت به مقام و جایگاه ویژه‌اش نزد پیامبر اشاره کرده و این که ولایتش [[ولایت]] خدا و پیامبر است و دشمنی با او دشمنی با خدا و رسول اوست و نیز اشاراتی به حوادث پس از وفات پیامبر (ص) داشته و آنگاه پس از تلاوت آیات۲۸ و۲۹{{یاد| يَا وَيْلَتَىٰ لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا*لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي ۗ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا ترجمه: ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم!*او مرا از یادآوری (حق) گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود!» و شیطان همیشه خوارکننده انسان بوده‌است!}}

فرموده: من همان ذِكر و يادى هستم كه او (شخص ظالمی که در قیامت از روی حسرت اعتراف و اظهار پشیمانی می‌کند) مرا به فراموشى سپرد و همان راهى هستم كه از آن منحرف شد و همان ايمانى هستم كه بدان كفر ورزيد و همان قرآنى هستم كه تركش كرد{{یادداشت|وَ الْقُرْآنُ الَّذِي إِيَّاهُ هَجَرَ}} و همان دينى هستم كه تكذيبش نمود و همان صراطى هستم كه از آن كناره گرفت. {{یادداشت| فَأَنَا الذِّكْرُ الَّذِي عَنْهُ ضَلَّ،وَ السَّبِيلُ الَّذِي عَنْهُ مَالَ،وَ الْإِيمَانُ الَّذِي بِهِ كَفَرَ،وَ الْقُرْآنُ الَّذِي إِيَّاهُ هَجَرَ،وَ الدِّينُ الَّذِي بِهِ كَذَّبَ،وَ الصِّرَاطُ الَّذِي عَنْهُ نَكَبَ}} <ref>البحراني، السيد هاشم، البرهان في تفسيرالقرآن، ج۴، ص۱۲۶.</ref> [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] در روایتی فرموده که دلیل خواندن قرآن در نماز این است که قرآن از مهجور بودن خارج شود. <ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور،  ۱۳۸۳ش، ج۶، ص ۲۴۹.</ref>   

[[پرونده:تابلوی پنجمین روز آفرینش.jpg|220px|بندانگشتی|چپ|تابلوی «پنجمین روز آفرینش» اثر استاد [[محمود فرشچیان|فرشچیان]]]]

</ref>

چون در آیه ۶۰ خداوند به کفار فرمود برای رحمان سجده کنید و آنان از روی استکبار و به قصد اهانت  به اسم کریمِ «الرحمان» گفتند رحمان چیست؟ در این آیات در نقطه مقابل آن کفار، مؤمنان را به عنوان بندگانِ خدای رحمان(عِبَادُ الرَّحْمَٰن) معرفی کرده‌است و در حقیقت تکمیل آیات گذشته است که مشرکان لجوج هنگامی که نام خداوند رحمان برده می‌شد از سر استهزاء و غرور می‌گفتند: رحمان چیست؟ <ref>برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعی از فضلا،  دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۳۴۸.</ref>  

</ref>

{{اصلی|فضائل سور}}

درباره فضیلت [[تلاوت]] این [[سوره]]، در تفسیر [[مجمع البیان]] آمده است [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] فرمودند هر کس سوره فرقان را بخواند، در روز [[قیامت]]، در حالی مبعوث می‌شود که به آمدن در قیامت ایمان دارد و هیچ شکی ندارد که آنان که در قبرند، مبعوث می‌شوند. وی همچنین بدون حسابرسی وارد [[بهشت]] می‌شود.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۵۰.</ref> همچنین [[شیخ صدوق]] می‌نویسد [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] فرمودند قرائت سوره فرقان را رها مکن، زیرا هر کس سوره فرقان را در شب تلاوت کند، خداوند هیچ وقت او را [[عذاب]] نمی‌کند و از او حسابرسی نمی‌کند و او را در [[فردوس]] اعلی منزل می‌دهد.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۴۰۶ق، ص۱۰۹؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۲۵۰ </ref>

</ref>

{{سوره ۰۲۵ با ترجمه|شماره=۲۵}}

{{سوره‌های قرآن|۶۲|[[سوره نور]]|[[سوره شعراء]]}}

==تک‌نگاری‌ها==

[[سوره]] فرقان همچون دیگر سوره‌ها در کتاب‌های [[تفسیر|تفسیری]]، شرح و تفسیر شده است؛ اما آثاری نیز به صورت مستقل به تفسیر این سوره پرداخته‌اند:

{{پانوشت}}

{{یادداشت‌ها}}

{{ستون-شروع|۲}}

* ایروانی، باقر، دروس تمهیدیه فی تفسیر آیات الاحکام، قم، دار الفقه، ۱۴۲۳ق.

==پیوند به بیرون==

{{قرآن کریم}}