اهل سنت و جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها

معتزله جریانی فکری در اهل سنت است که عقل‌گرایی را مبنای فکری خویش قرار داد و با پذیرش حجیت عقل، قلمرویی وسیع در حوزه نظر و عمل برای آن ترسیم نمود.<ref>رک: طالقانی و ملک مکان، «چیستی عقل در عقل گرایی معتزله»، ص۱۲۹تا۱۴۲</ref> نخستین رهبر این گروه [[واصل بن عطاء]] (م۱۱۰ه‍.ق) بود. او با طرح این نظریه که مرتکب [[گناهان کبیره]] نه کافر و نه مؤمن بلکه در میان دو مرحله کفر و ایمان است در اثنای جلسه درس استادش [[حسن بصری]] از درس او به کناری از مسجد رفت و به همین خاطر او و پیروانش معتزله نام گرفتند.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۱۶</ref> معتزله با نظریه «قدیم بودن قرآن» مخالف بوده به خلق و حدوث قرآن اعتقاد داشتند و صفات ازلی خدا را عین ذات او می‌دانستند.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۱۶</ref> یکی از اصول اعتقادی آنان عدل است. آنها به «حسن‌ و قبح‌ عقلی» اعتقاد داشتند و در پرتو آن معتقد بودند که از خدای عادل عملی که عقل آن را قبیح می‌داند سر نمی‌زند.<ref>انواری، محمدجواد، «اصول خمسه»، ص۲۸۰</ref> اصول بنیادین اعتقادی مذهب معتزله به اصول خمسه معروفند. که عبارت‌اند از: توحید صفاتی، عدل، وعد و وعید (قطعی بودن پاداش و کیفر الهی)، منزلتی میان دو منزلت، امر به معروف و نهی از منکر.<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۳۷۲ش، ص۴۱۷</ref>