پرش به محتوا

علویان (ترکیه): تفاوت میان نسخه‌ها

(ویکی سازی)
خط ۷۴: خط ۷۴:
بیشترین نژاد علویان را ترکمن‎ها به خود اختصاص داده‎اند. ترکمن‎ها شاخه‎ای از نژاد ترک هستند که به لحاظ تاریخی به آنها اغوز می‎گویند. اغوزهایی که از نیمه دوم قرن دهم میلادی به [[اسلام]] گرویند، ترکمن نامیده شدند اما آن دسته از آنان که مسلمان نشدند، همچنان به اغوز شهرت دارند.<ref>اوزوم، علوی گری امروز ما، ص۱۳.(به نقل از کتاب علویان ترکیه)</ref> ترکمن‎ها خود سه دسته‎اند:
بیشترین نژاد علویان را ترکمن‎ها به خود اختصاص داده‎اند. ترکمن‎ها شاخه‎ای از نژاد ترک هستند که به لحاظ تاریخی به آنها اغوز می‎گویند. اغوزهایی که از نیمه دوم قرن دهم میلادی به [[اسلام]] گرویند، ترکمن نامیده شدند اما آن دسته از آنان که مسلمان نشدند، همچنان به اغوز شهرت دارند.<ref>اوزوم، علوی گری امروز ما، ص۱۳.(به نقل از کتاب علویان ترکیه)</ref> ترکمن‎ها خود سه دسته‎اند:


* چینی‎ها
*چینی‎ها
این گروه منسوب به شاخه‎ اوچ‎ اوک (به معنای سه تیر) اوغوزها هستند. در کتاب ''ولایت نامه'' حاج بکتاش ولی یکی از شخصیت‎های تاریخی علویان، از این گروه سخن به میان آمده است. چینی‎ها در دوران اولیه تسلط [[سلجوقیان]] بر آناتولی به این مناطق کوچ کردند. آنها از سوی دولت سلجوقی به عنوان حاکمان مناطق مرزی منصوب شدند. این گروه در اواخر قرن سیزدهم میلادی به دلیل هم عقیده بودن با [[صفویان|صفویه]] و قرابت شدید و هم عقیده بودن با آنان به [[قزلباش]] معروف شدند. [[قزلباش]] لقبی بود که به سربازان صفویه اطلاق می‎شد. بسیاری از چینی‎ها امروزه در شهرهای گرسون، تیره بولو، گورلو و واقفی کبیر واقع در استان ترابزون در شمال [[ترکیه]] زندگی می‎کنند. آنان تحت تأثیر بزرگان [[اهل سنت]] و والیان این مناطق، علوی‎گری را رها کرده و به اهل‎سنت گرایش پیدا کردند. البته عده‎ای از چینی‎هایی که در استان بالکسیر واقع در شمال غربی ترکیه زندگی می‎کنند، هویت علوی خود را حفظ کردند.<ref>نوری دونمزف، علویان ترکیه، ص ۲۸.</ref>
این گروه منسوب به شاخه‎ اوچ‎ اوک (به معنای سه تیر) اوغوزها هستند. در کتاب ''ولایت نامه'' حاج بکتاش ولی یکی از شخصیت‎های تاریخی علویان، از این گروه سخن به میان آمده است. چینی‎ها در دوران اولیه تسلط [[سلجوقیان]] بر آناتولی به این مناطق کوچ کردند. آنها از سوی دولت سلجوقی به عنوان حاکمان مناطق مرزی منصوب شدند. این گروه در اواخر قرن سیزدهم میلادی به دلیل هم عقیده بودن با [[صفویان|صفویه]] و قرابت شدید و هم عقیده بودن با آنان به [[قزلباش]] معروف شدند. [[قزلباش]] لقبی بود که به سربازان صفویه اطلاق می‎شد. بسیاری از چینی‎ها امروزه در شهرهای گرسون، تیره بولو، گورلو و واقفی کبیر واقع در استان ترابزون در شمال [[ترکیه]] زندگی می‎کنند. آنان تحت تأثیر بزرگان [[اهل سنت]] و والیان این مناطق، علوی‎گری را رها کرده و به اهل‎سنت گرایش پیدا کردند. البته عده‎ای از چینی‎هایی که در استان بالکسیر واقع در شمال غربی ترکیه زندگی می‎کنند، هویت علوی خود را حفظ کردند.<ref>نوری دونمزف، علویان ترکیه، ص ۲۸.</ref>


* تَخْتَچی‎ها
*تَخْتَچی‎ها
این گروه از ترکمن‎ها امروزه در مناطق وسیعی از جنوب تا جنوب غربی [[ترکیه]]، از ماراش تا کوه‎های توروس  و از انتهای کوه‎های توروس تا جنوب دریای اژه (دریایی در امتداد شمال غربی تا جنوب غربی ترکیه) زندگی می‎کنند. تختچی‎ها را می‎توان در مناطق جنگلی شهرهای آدانا، ماراش، ایچل، بوردور، اسپارتا، دنیزلی، موغلا، آیدین، ازمیر، بالیکسر، و تراکیا(بخش اروپایی ترکیه) مشاهده کرد.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۲۸.</ref>
این گروه از ترکمن‎ها امروزه در مناطق وسیعی از جنوب تا جنوب غربی [[ترکیه]]، از ماراش تا کوه‎های توروس  و از انتهای کوه‎های توروس تا جنوب دریای اژه (دریایی در امتداد شمال غربی تا جنوب غربی ترکیه) زندگی می‎کنند. تختچی‎ها را می‎توان در مناطق جنگلی شهرهای آدانا، ماراش، ایچل، بوردور، اسپارتا، دنیزلی، موغلا، آیدین، ازمیر، بالیکسر، و تراکیا(بخش اروپایی ترکیه) مشاهده کرد.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۲۸.</ref>


* بیدی‎ها
*بیدی‎ها
این گروه از شاخه بوزوک ترکمن‎ها هستند که در تأسیس حکومت [[صفویه|صفوی]] سهیم بودند. در دوران کنونی، علویانی که در میانه آناتولی زندگی می‎کنند، به بیدی‎ها منسوب هستند. شهرهای آنکارا، توکات، کرشهیر، قیصری، نوشهیر و توابع آن محل سکونت  این دسته از علویان ترکمن است.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۲۹.</ref>
این گروه از شاخه بوزوک ترکمن‎ها هستند که در تأسیس حکومت [[صفویه|صفوی]] سهیم بودند. در دوران کنونی، علویانی که در میانه آناتولی زندگی می‎کنند، به بیدی‎ها منسوب هستند. شهرهای آنکارا، توکات، کرشهیر، قیصری، نوشهیر و توابع آن محل سکونت  این دسته از علویان ترکمن است.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۲۹.</ref>


خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:


نتایج بررسی دونمز درباره جمعیت علویان ترکیه بر اساس آمار رسمی سال ۱۹۸۵ میلادی که جمعیت ترکیه ۵۰ میلیون نفر اعلام شده بود به صورت جدولی در زیر آمده است.
نتایج بررسی دونمز درباره جمعیت علویان ترکیه بر اساس آمار رسمی سال ۱۹۸۵ میلادی که جمعیت ترکیه ۵۰ میلیون نفر اعلام شده بود به صورت جدولی در زیر آمده است.
{|class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
{| class="wikitable" style="margin-right:auto;margin-left:auto;"
|-
|-
! نام شهر!! جمعیت کل!! درصد علویان!! جمعیت تخمینی علویان!! نام شهر!! جمعیت کل!! درصد علویان!! جمعیت تخمینی علویان
!نام شهر!!جمعیت کل!!درصد علویان!!جمعیت تخمینی علویان!!نام شهر!!جمعیت کل!!درصد علویان!!جمعیت تخمینی علویان
|-
|-
|تونجلی||۱۵۱۹۰۶||۱۰۰٪||۱۵۱۹۰۶||سیواس||۷۷۲۲۰۹|| ۷۰٪||۵۴۰۵۴۶
|تونجلی||۱۵۱۹۰۶||۱۰۰٪||۱۵۱۹۰۶||سیواس||۷۷۲۲۰۹||۷۰٪||۵۴۰۵۴۶
|-
|-
|توکات||۶۷۹۰۷۱||۷۰٪||۴۷۵۳۴۹||قهرمان ماراش||۸۴۰۴۷۲|| ۶۰٪||۵۰۴۲۸۳
|توکات||۶۷۹۰۷۱||۷۰٪||۴۷۵۳۴۹||قهرمان ماراش||۸۴۰۴۷۲||۶۰٪||۵۰۴۲۸۳
|-
|-
|چوروم||۵۹۹۲۰۴||۶۰٪||۳۵۹۵۲۲||اسکی شهیر||۵۹۷۳۹۷|| ۶۰٪||۳۱۰۴۳۸
|چوروم||۵۹۹۲۰۴||۶۰٪||۳۵۹۵۲۲||اسکی شهیر||۵۹۷۳۹۷||۶۰٪||۳۱۰۴۳۸
|-
|-
|آماسیا||۳۵۸۲۸۹||۶۰٪||۲۱۴۹۷۳||آدی یامان||۴۳۰۷۲۸|| ۶۰٪||۲۵۸۴۳۶
|آماسیا||۳۵۸۲۸۹||۶۰٪||۲۱۴۹۷۳||آدی یامان||۴۳۰۷۲۸||۶۰٪||۲۵۸۴۳۶
|-
|-
|قارص||۷۲۲۴۳۱||۵۰٪||۳۶۱۲۱۵||مالاتیا||۶۶۵۸۰۹|| ۵۰٪||۳۳۲۹۰۴
|قارص||۷۲۲۴۳۱||۵۰٪||۳۶۱۲۱۵||مالاتیا||۶۶۵۸۰۹||۵۰٪||۳۳۲۹۰۴
|-
|-
|مانیسا||۱۰۵۰۱۳۰||۵۰٪||۵۲۵۰۶۵||الازیغ||۴۸۳۷۱۵|| ۵۰٪||۲۴۱۸۵
|مانیسا||۱۰۵۰۱۳۰||۵۰٪||۵۲۵۰۶۵||الازیغ||۴۸۳۷۱۵||۵۰٪||۲۴۱۸۵
|-
|-
|ازمیر||۲۳۱۷۸۲۹||۴۰٪||۹۲۷۱۳۱||آدانا||۱۷۲۵۹۴۰|| ۴۰٪||۶۹۰۳۷۶
|ازمیر||۲۳۱۷۸۲۹||۴۰٪||۹۲۷۱۳۱||آدانا||۱۷۲۵۹۴۰||۴۰٪||۶۹۰۳۷۶
|-
|-
|ایچل||۱۰۳۴۸۵||۴۰٪||۴۱۳۶۳۴||حاتای||۱۰۰۲۲۵۲|| ۴۰٪||۴۰۰۹۰۰
|ایچل||۱۰۳۴۸۵||۴۰٪||۴۱۳۶۳۴||حاتای||۱۰۰۲۲۵۲||۴۰٪||۴۰۰۹۰۰
|-
|-
|یوزقات||۵۴۵۳۰۱||۴۰٪||۲۱۸۱۲۰||ارزینجان||۲۹۹۹۸۵|| ۴۰٪||۱۱۹۹۴
|یوزقات||۵۴۵۳۰۱||۴۰٪||۲۱۸۱۲۰||ارزینجان||۲۹۹۹۸۵||۴۰٪||۱۱۹۹۴
|-
|-
|استانبول||۵۸۴۲۹۸۵||۳۵٪||۲۰۴۵۰۴۲||قاضی‎آنتپ||۹۶۶۴۹۰|| ۳۵٪||۳۳۸۳۷۱
|استانبول||۵۸۴۲۹۸۵||۳۵٪||۲۰۴۵۰۴۲||قاضی‎آنتپ||۹۶۶۴۹۰||۳۵٪||۳۳۸۳۷۱
|-
|-
|ارضروم||۸۵۶۱۷۵||۳۵٪||۲۹۹۶۶۱||آنکارا||۳۳۰۶۳۲۷|| ۳۰٪||۹۹۱۸۹۷
|ارضروم||۸۵۶۱۷۵||۳۵٪||۲۹۹۶۶۱||آنکارا||۳۳۰۶۳۲۷||۳۰٪||۹۹۱۸۹۷
|-
|-
|آنتالیا||۸۹۱۱۴۹||۳۰٪||۲۶۷۳۴۴||بورسا||۱۳۲۴۰۱۵|| ۲۰٪||۲۶۴۸۰۳
|آنتالیا||۸۹۱۱۴۹||۳۰٪||۲۶۷۳۴۴||بورسا||۱۳۲۴۰۱۵||۲۰٪||۲۶۴۸۰۳
|-
|-
|دیاربکر||۹۳۴۵۰۵||۱۰٪||۹۳۴۵۰||طرابزون|| ۷۸۶۱۹۴|| ۱۰٪||۷۸۶۱۹
|دیاربکر||۹۳۴۵۰۵||۱۰٪||۹۳۴۵۰||طرابزون||۷۸۶۱۹۴||۱۰٪||۷۸۶۱۹
|-
|-
|اوردو||۷۶۳۸۵۷||۱۰٪||۷۶۳۸۵||نیغده||۵۶۰۳۸۶|| ۱۰٪||۵۶۰۳۸
|اوردو||۷۶۳۸۵۷||۱۰٪||۷۶۳۸۵||نیغده||۵۶۰۳۸۶||۱۰٪||۵۶۰۳۸
|-
|-
|زونگولداغ||۱۰۴۴۹۴۵||۱۰٪||۱۰۴۴۹۴||موغلا||۴۸۶۲۹۰|| ۱۰٪||۴۸۶۲۹
|زونگولداغ||۱۰۴۴۹۴۵||۱۰٪||۱۰۴۴۹۴||موغلا||۴۸۶۲۹۰||۱۰٪||۴۸۶۲۹
|-
|-
|بالیکسیر||۹۱۰۲۸۲||۱۰٪||۹۱۰۲۸||چاناق قلعه||۴۱۷۱۲۱|| ۱۰٪||۴‍۱۷۱۲
|بالیکسیر||۹۱۰۲۸۲||۱۰٪||۹۱۰۲۸||چاناق قلعه||۴۱۷۱۲۱||۱۰٪||۴‍۱۷۱۲
|-
|-
|موش||۳۳۹۴۹۲||۱۰٪||۳۳۹۴۹||کریک قلعه||۲۹۷۰۹۸|| ۱۰٪||۲۹۷۰۹
|موش||۳۳۹۴۹۲||۱۰٪||۳۳۹۴۹||کریک قلعه||۲۹۷۰۹۸||۱۰٪||۲۹۷۰۹
|-
|-
|گیرسون||۵۰۲۱۵۱||۱۰٪||۵۰۲۱۵||آیدین||۷۴۳۴۱۹|| ۱۰٪||۷۴۳۴۱
|گیرسون||۵۰۲۱۵۱||۱۰٪||۵۰۲۱۵||آیدین||۷۴۳۴۱۹||۱۰٪||۷۴۳۴۱
|-
|-
|تکیرداغ||۴۰۲۷۲۱||۱۰٪||۴۰۲۷۲||نوشهیر||۲۷۸۱۲۹|| ۱۰٪||۲۷۸۱۲
|تکیرداغ||۴۰۲۷۲۱||۱۰٪||۴۰۲۷۲||نوشهیر||۲۷۸۱۲۹||۱۰٪||۲۷۸۱۲
|-
|-
|ماردین||۶۵۲۰۶۸||۱۰٪||۶۵۲۰۶||ساکاریا||۶۱۰۵۰۰|| ۱۰٪||۶۱۰۵۰
|ماردین||۶۵۲۰۶۸||۱۰٪||۶۵۲۰۶||ساکاریا||۶۱۰۵۰۰||۱۰٪||۶۱۰۵۰
|-
|-
|قیصری||۸۶۴۰۶۰||۱۰٪||۸۶۴۰۶|||||| ||
|قیصری||۸۶۴۰۶۰||۱۰٪||۸۶۴۰۶|| || || ||
|-
|-
|}
|}
خط ۱۵۷: خط ۱۵۷:




ارادت آنان به آتاتورک تا حدی است که تصویر او را در کنار تصویر [[حضرت علی(ع)]] و حاجی بکتاش ولی قرار می‎دهند. این در حالی است که آتاتورک در سال ۱۹۲۵ میلادی، تمامی طریقت‎ها و گروه‎های دینی را ملغی کرد، اما خشم از عملکرد حکومت عثمانی و تحریک روحیه ملی در اثر پیروزی ملت ترک در طول جنگ های استقلال(۱۹۱۹ ـ ۱۹۲۲ میلادی) مانع از رویارویی علویان با وی شد.<ref>مهدی جمالی فر،مقدمه‎ای بر شناخت جامعه علویان ترکیه، ص۸۱.</ref>
ارادت آنان به آتاتورک تا حدی است که تصویر او را در کنار تصویر [[حضرت علی(ع)]] و حاجی بکتاش ولی قرار می‎دهند. این در حالی است که آتاتورک در سال ۱۹۲۵ میلادی، تمامی [[طریقت|طریقت‎ها]] و گروه‎های دینی را ملغی کرد، اما خشم از عملکرد حکومت عثمانی و تحریک روحیه ملی در اثر پیروزی ملت ترک در طول جنگ های استقلال(۱۹۱۹ ـ ۱۹۲۲ میلادی) مانع از رویارویی علویان با وی شد.<ref>مهدی جمالی فر،مقدمه‎ای بر شناخت جامعه علویان ترکیه، ص۸۱.</ref>




خط ۲۲۳: خط ۲۲۳:


==میزان پایبندی علویان ترکیه به شریعت==
==میزان پایبندی علویان ترکیه به شریعت==
در میان علویان ترکیه، در کنار اعتقادات، [[عرفان و عارف نمایان|آموزه‎های عرفانی]] نقش مهمی داشته است و شریعت همواره با طریقت همراه بوده است. این همراهی گاه موجب شده تفسیرهای نادرستی از التزام علویان به شریعت و مسائل فقهی شود. اما رهبران نخستین علویان ترکیه نظیر بدرالدین نویان همواره خود را پیرو [[جعفریه|فقه جعفری]] دانسته و تفاوتی میان خود و دیگر شیعیان امامی قائل نشدند. آنها فروع دین را همانند بسیاری از مسلمانان در [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[زکات]]، [[خمس]]، [[جهاد]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]]، [[تولی]] و [[تبری]] می‎دانند.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۱۰۸ـ ۱۱۹.</ref>
در میان علویان ترکیه، در کنار اعتقادات، [[عرفان و عارف نمایان|آموزه‎های عرفانی]] نقش مهمی داشته است و شریعت همواره با [[طریقت]] همراه بوده است. این همراهی گاه موجب شده تفسیرهای نادرستی از التزام علویان به شریعت و مسائل فقهی شود. اما رهبران نخستین علویان ترکیه نظیر بدرالدین نویان همواره خود را پیرو [[جعفریه|فقه جعفری]] دانسته و تفاوتی میان خود و دیگر شیعیان امامی قائل نشدند. آنها فروع دین را همانند بسیاری از مسلمانان در [[نماز]]، [[روزه]]، [[حج]]، [[زکات]]، [[خمس]]، [[جهاد]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]]، [[امر به معروف و نهی از منکر|نهی از منکر]]، [[تولی]] و [[تبری]] می‎دانند.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۱۰۸ـ ۱۱۹.</ref>


با این همه در میان علویان جریانی انحرافی شکل گرفت که با سوء استفاده از آموزه های عرفانی در پایبندی خود به شریعت، سستی نموده و نماز، روزه، حج و دیگر احکام شریعت را به بهانه وارد شدن در مرحله طریقت کنار نهادند. این جریان به جای اقامه نماز، نماز حلقه انجام می‎دهند که منظور از آن، حضور در مراسم آیینی «جمع» و دعا کردن در آن مراسم است.
با این همه در میان علویان جریانی انحرافی شکل گرفت که با سوء استفاده از آموزه های عرفانی در پایبندی خود به شریعت، سستی نموده و نماز، روزه، حج و دیگر احکام شریعت را به بهانه وارد شدن در مرحله [[طریقت]] کنار نهادند. این جریان به جای اقامه نماز، نماز حلقه انجام می‎دهند که منظور از آن، حضور در مراسم آیینی «جمع» و دعا کردن در آن مراسم است.


آنها در کنار این انحراف در مورد روزه نیز معتقد به روزه [[ماه محرم الحرام|ماه محرم]] از روز اول تا روز دوازدهم هستند. البته برخی از علویانی که التزام علمی به روزه ماه رمضان دارند، به عشق [[دوازده امام]]، دوازه روز از ابتدای محرم نیز روزه می‎گیرند.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۱۱۳.</ref>
آنها در کنار این انحراف در مورد روزه نیز معتقد به روزه [[ماه محرم الحرام|ماه محرم]] از روز اول تا روز دوازدهم هستند. البته برخی از علویانی که التزام علمی به روزه ماه رمضان دارند، به عشق [[دوازده امام]]، دوازه روز از ابتدای محرم نیز روزه می‎گیرند.<ref>دونمز، علویان ترکیه، ص۱۱۳.</ref>
خط ۲۴۱: خط ۲۴۱:
{{پایان}}
{{پایان}}


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}


==منابع==
==منابع==
* منابع اصلی:
*منابع اصلی:
* جمالی‎فر، مهدی، ''مقدمه‎ای بر شناخت جامعه علویان ترکیه''، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۹۱ش.
*جمالی‎فر، مهدی، ''مقدمه‎ای بر شناخت جامعه علویان ترکیه''، تهران، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۹۱ش.
* دونمز، نوری، ''علویان ترکیه''، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۹ش.
*دونمز، نوری، ''علویان ترکیه''، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۸۹ش.
* بهرام‎شاهی، مهدی، «ساختار اجتماعی ـ سیاسی علویان در ترکیه»، پگاه حوزه، ش ۲۳۳، خرداد ۱۳۸۷.
*بهرام‎شاهی، مهدی، «ساختار اجتماعی ـ سیاسی علویان در ترکیه»، پگاه حوزه، ش ۲۳۳، خرداد ۱۳۸۷.
* [http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=8042:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D9%80-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%DA%A9%D9%81%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C-%D9%88/-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&Itemid=9 رسول جعفریان، «نظریه دارالحرب - دارالاسلام و تعریف کفر در فقه حنفی و تأثیر و تأثّر آن از رویدادهای خراسان در قرن دهم هجری».]
*[http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=8042:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8-%D9%80-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81-%DA%A9%D9%81%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C-%D9%88/-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86&Itemid=9 رسول جعفریان، «نظریه دارالحرب - دارالاسلام و تعریف کفر در فقه حنفی و تأثیر و تأثّر آن از رویدادهای خراسان در قرن دهم هجری».]
* [http://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html محمدی، محمدصدر، تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه ـ قسمت اول، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۰۸-۱۱-۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۰۱-۰۵-۱۳۹۷ش.]
*[http://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html محمدی، محمدصدر، تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه ـ قسمت اول، خبرگزاری ابنا، تاریخ انتشار: ۰۸-۱۱-۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۰۱-۰۵-۱۳۹۷ش.]
* [https://www.turkpress.co/node/26243 «العلویون فی ترکیا»، ترک‌برس، تاریخ انتشار: ۱-۰۷-۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱-۰۵-۱۳۹۷ش.]
*[https://www.turkpress.co/node/26243 «العلویون فی ترکیا»، ترک‌برس، تاریخ انتشار: ۱-۰۷-۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱-۰۵-۱۳۹۷ش.]
{{فرقه‎ های شیعه}}
{{فرقه‎ های شیعه}}
{{فرق اسلام}}
{{فرق اسلام}}
confirmed، protected، templateeditor
۶٬۱۷۰

ویرایش