شجاعت: تفاوت میان نسخه‌ها

* '''شجاعت در مبارزه با نفس اماره:''' از دیگر مراتب شجاعت، غلبه بر [[نفس اماره]] و هوای نفس یا شجاعت اخلاقی نام دارد. در روایتی از [[حضرت محمد(ص)]] شجاع‌ترین مردم کسی معرفی شده است که بر هوای نفس خود غلبه کند<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۹۵.</ref> {{یاد|أَشْجَعُ النَّاسِ مَنْ غَلَبَ هَوَاهُ}} و از این مبارزه به [[جهاد اکبر]] نام برده شده است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۱۲.</ref>{{یاد|أَنَّ النَّبِيَّ ص بَعَثَ بِسَرِيَّةٍ فَلَمَّا رَجَعُوا قَالَ مَرْحَباً بِقَوْمٍ قَضَوُا الْجِهَادَ الْأَصْغَرَ وَ بَقِيَ '''الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ''' قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ مَا الْجِهَادُ الْأَكْبَرُ قَالَ '''جِهَادُ النَّفْسِ'''.}}

* '''شجاعت در مواجهه با مشکلات زندگی:''' [[صبر]] در برابر مشکلات و فراز و فرودهای زندگی از دیگر مراتب شجاعت دانسته‌ شده است. بر اساس چندین [[آیه]] قرآن، یکی از سنت‌های خداوند قرار دادن انسان در معرض آزمایشات و مشکلات متعدد است.<ref>سوره عنکبوت، آیه ۲-۳؛ سوره معارج، آیه ۱۹-۲۲؛ سوره فجر، آیه۱۵-۱۷.</ref> علمای اخلاق صبر در برابر مشکلات زندگی را حاصل از فضیلت شجاعت دانسته‌اند<ref>نراقی، جامع السعادات، ۱۹۶۷م، ج۱، ص۱۱۱؛ شهید ثانی، الرسائل، ۱۴۲۱ق، ص۶۲.</ref> و در کتب لغت نیز صبر را ترکیبی از [[وقار]] و شجاعت قرار داده‌اند.<ref>راغب اصفهانی، مفردات، ۱۴۱۲ق، ص۴۷۴.</ref>

* '''شجاعت عقلی:''' شجاعت مبارزه با اعتقادات بی‌اساس و [[خرافات|خرافاتی]] که جامعه را آلوده ساخته است و به دلیل ضعف عقلانی رواج پیدا کرده است را شجاعت عقلی می‌نامد. [[شهید مطهری]] در توصیف تحولی که [[شیخ طوسی]] در [[فقه شیعه]] ایجاد کرد، از آن به شجاعت عقلی که حرکتی سنت‌شکنانه و بر خلاف سنت مألوف است، نام می‌برد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۸ش، ج۲۰، ص۱۴۲-۱۴۳.</ref>

== عوامل و اسباب ==

شجاعت هم مانند هر صفت اخلاقی معلول عواملی است که  باعث پیدایش و تقویت و رشد و پرورش آن می‌شود. در حدیث مشهور به [[حدیث جنود عقل و جهل]] نامی از شجاعت نیست ولی به شهامت اشاره شده و نقطه مقابلش بلادت دانسته شده است. «وَ الشَّهَامَةُ وَ ضِدَّهَا الْبَلَادَةَ»<ref>کلینی، کافی،۱۴۰۷ق،  ج۱، ص ۲۲.</ref> دهخدا شهامت ر ابه شیردلی و شجاعت معنا کرده است. <ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل شهامت.</ref>شهامت را برخی چالاکی و بلادت را سستی دانسته‌اند. در لغت شهامت  وصف کسی است که بزرگ است و فرمانش نافذ است. <ref>المنجد، ذیل شهم، بیروت، چاپ بیست ویکم.</ref> [[مرتضی مطهری|مطهری]] بر این باور است که شجاعت روحی [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین(ع)]]  نتیجه زهد اوست و او چون زاهد بود شجاعت روحی داشته است.<ref>https://lms.motahari.ir/book-page/59/احیای%20تفکر%20اسلامی?page=101</ref> وی هم چنین عدالت، عرفان و رهبری اجتماعی امام علی (ع) را معلول زهد او دانسته است.<ref>https://lms.motahari.ir/book-page/59/احیای%20تفکر%20اسلامی?page=101</ref> از برخی روایات استفاده می شود که برخی از صفات اخلاقی و روحی در پیدایش شجاعت موثر هستند مانند صداقت و کرامت و بزرگواری روحی. در روایتی امام علی(ع) تصریح کرده که اگر خصلت ها از هم جدا می‌شدند بی شک صداقت و راستی با شجاعت بود  و بزدلی با دروغ . <ref>ری شهری، میزان الحکمه، ۱۳۸۵ش، ج۵، ص۴۸۴.