۱۶٬۵۸۷
ویرایش
عقیم‌سازی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{رویکرد فقهی}} | |||
{{احکام}}'''عَقیم‌سازی''' یا تَعْقیم، به‌کارگیری مجموعه‌ای از روش‌های ناباروری است که فرد طی آن، توانایی تولیدِ مثلِ خود را از دست می‌دهد. این عمل ممکن است در مردان، زنان یا حیوانات صورت گیرد. در علم پزشکی عقیم‌سازی مردان با بستن لوله‌های انتقال‌دهنده اسپرم(وازکتومی) و در زنان با بستن لوله‌های رَحِم(توبکتومی) صورت می‌پذیرد. مطابق یافته‌های علم پزشکی، این فرایند بازگشت‌ناپذیر است. به‌گفته روانشناسان عقیم‌سازی علاوه بر اثرات مُخرّب فیزیکی، آثار بسیار زیاد روانی، خانوادگی و اجتماعی دارد. | {{احکام}}'''عَقیم‌سازی''' یا تَعْقیم، به‌کارگیری مجموعه‌ای از روش‌های ناباروری است که فرد طی آن، توانایی تولیدِ مثلِ خود را از دست می‌دهد. این عمل ممکن است در مردان، زنان یا حیوانات صورت گیرد. در علم پزشکی عقیم‌سازی مردان با بستن لوله‌های انتقال‌دهنده اسپرم(وازکتومی) و در زنان با بستن لوله‌های رَحِم(توبکتومی) صورت می‌پذیرد. مطابق یافته‌های علم پزشکی، این فرایند بازگشت‌ناپذیر است. به‌گفته روانشناسان عقیم‌سازی علاوه بر اثرات مُخرّب فیزیکی، آثار بسیار زیاد روانی، خانوادگی و اجتماعی دارد. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۳: | ||
روش‌های جرّاحی برای عقیم‌سازی دائمی زنان و مردان از رویدادهای ده‌های اخیر گزارش شده است. اما مطابق برخی شواهد تاریخی روش‌های غیردائمی برای پیشگری از حامگلی و به ۱۵۵۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.<ref>علیشاهی، [http://www.bbc.com/persian/science-38484607 «عقیم‌سازی اجباری؛ آزموده را آزمودن خطاست»]، خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی.</ref> [[تنظیم خانواده]] و [[کنترل جمعیت]]، وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و تربیتی، از عوامل روی‌آوری به عقیم‌سازی بوده است.<ref>علیشاهی، [http://www.bbc.com/persian/science-38484607 «عقیم‌سازی اجباری؛ آزموده را آزمودن خطاست»]، خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی.</ref> | روش‌های جرّاحی برای عقیم‌سازی دائمی زنان و مردان از رویدادهای ده‌های اخیر گزارش شده است. اما مطابق برخی شواهد تاریخی روش‌های غیردائمی برای پیشگری از حامگلی و به ۱۵۵۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.<ref>علیشاهی، [http://www.bbc.com/persian/science-38484607 «عقیم‌سازی اجباری؛ آزموده را آزمودن خطاست»]، خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی.</ref> [[تنظیم خانواده]] و [[کنترل جمعیت]]، وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و تربیتی، از عوامل روی‌آوری به عقیم‌سازی بوده است.<ref>علیشاهی، [http://www.bbc.com/persian/science-38484607 «عقیم‌سازی اجباری؛ آزموده را آزمودن خطاست»]، خبرگزاری بی‌بی‌سی فارسی.</ref> | ||
=== تفاوت خصاء یا وجاء با عقیم‌سازی === | === تفاوت خصاء یا وجاء با عقیم‌سازی === | ||
[[اخصا|خصاء]] یا وجاء یا اخته‌کردن به معنای کشیدن یا کوبیدن بیضه‌های جنس نرِ انسان یا حیوانات است. از این کار به صراحت در [[حدیث|روایات]] نهی شده است. عده‌ای خصاء یا وجاء را از مصادیق عقیم‌سازی دانسته و برای حکم عقیم‌سازی از ادله مربوط به خصا بهره جسته‌اند.<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۳.</ref> اما در مقابل گفته‌اند: خصاء با عقیم‌سازی متفاوت است چراکه اولا خصاء تنها در مردان صورت می‌پذیرد (البته برخی خصاء در زنان را به درآوردن تخمدان‌ها دانسته‌اند<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۱.</ref>) اما عقیم‌سازی در دو جنس ماده و نر انجام می‌شود؛ همچنین گفته‌شده با اخته شدن، فرد تمایلات جنسی، توانایی بر آمیزش را نیز از دست می‌دهد حال آنکه عقیم‌سازی فقط به جنبه زادآوری توجه دارد و شخص پس عقیم‌سازی توانایی بر انجام آمیزش و صفات ثانویه جنسی را دارا خواهد بود.<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۳.</ref> | [[اخصا|خصاء]] یا وجاء یا اخته‌کردن به معنای کشیدن یا کوبیدن بیضه‌های جنس نرِ انسان یا حیوانات است. از این کار به صراحت در [[حدیث|روایات]] نهی شده است. عده‌ای خصاء یا وجاء را از مصادیق عقیم‌سازی دانسته و برای حکم عقیم‌سازی از ادله مربوط به خصا بهره جسته‌اند.<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۳.</ref> اما در مقابل گفته‌اند: خصاء با عقیم‌سازی متفاوت است چراکه اولا خصاء تنها در مردان صورت می‌پذیرد (البته برخی خصاء در زنان را به درآوردن تخمدان‌ها دانسته‌اند<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۱.</ref>) اما عقیم‌سازی در دو جنس ماده و نر انجام می‌شود؛ همچنین گفته‌شده با اخته شدن، فرد تمایلات جنسی، توانایی بر آمیزش را نیز از دست می‌دهد حال آنکه عقیم‌سازی فقط به جنبه زادآوری توجه دارد و شخص پس عقیم‌سازی توانایی بر انجام آمیزش و صفات ثانویه جنسی را دارا خواهد بود.<ref>خمینی، «تنظیم خانواده یا تحدید نسل»، ص۳.</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۰: | ||
علاوه بر حرام بودن عمل واکتزومی یا توبکتومی، این کار ممکن است سبب [[گناه|گناهان]] دیگری چون [[نگاه حرام]]، لمس حرام و... نیز بشود.<ref>«فتوای مراجع تقلید در مورد «عقیم‌سازی»/ «وازکتومی و توبکتومی» از نظر اکثر مراجع حرام است»، خبرگزاری دانشجو.</ref> فقیهانی که عقیم‌سازی را [[حرام]] و غیرمشروع بدانند، [[مکاسب محرمه|درآمد]] حاصل از عمل عقیم‌سازی را نیز حرام دانسته‌اند. | علاوه بر حرام بودن عمل واکتزومی یا توبکتومی، این کار ممکن است سبب [[گناه|گناهان]] دیگری چون [[نگاه حرام]]، لمس حرام و... نیز بشود.<ref>«فتوای مراجع تقلید در مورد «عقیم‌سازی»/ «وازکتومی و توبکتومی» از نظر اکثر مراجع حرام است»، خبرگزاری دانشجو.</ref> فقیهانی که عقیم‌سازی را [[حرام]] و غیرمشروع بدانند، [[مکاسب محرمه|درآمد]] حاصل از عمل عقیم‌سازی را نیز حرام دانسته‌اند. | ||
مطابق ماده ۴۷۵ قانون مجازات اسلامی مصوبّه ۱۳۷۵ش، هر عملی که منجر به ناتوانی جنسی یا عقیم‌سازی شود مستحق [[ارش]] است.<ref>حجازی و بداغی، «جرم عقیم‌سازی و مجازات آن»، ص۳۱ـ۵۹.</ref> | |||
== چرا عقیم‌سازی حرام است؟ == | == چرا عقیم‌سازی حرام است؟ == | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
همچنین عده‌ای گفته‌اند: با وجود [[تلقیح مصنوعی|لقاح مصنوعی]] نمی‌توان گفت که فرد پس از عقیم‌سازی، عقیم دائمی شده است، پس عقیم‌سازی از این جهت نمی‌تواند حرام باشد. در مقابل عده‌ای این مطلب را عرفی دانسته و گفته‌اند: عرف مردم عُقْم را به راه طبیعی باروری اطلاق می‌کنند، اما اگر این کار از راهی غیرمتعارف همچون لقاح مصنوعی صورت پذیرد [[عرف]] باز هم به آن شخص عقیم گوید، و آن‌را عیب می‌انگارد.<ref>«بررسی راه‌هایی که موجب عقم می‌شوند»، پایگاه اطلاع رسانی استاد سید مجتبی نورمفیدی.</ref> | همچنین عده‌ای گفته‌اند: با وجود [[تلقیح مصنوعی|لقاح مصنوعی]] نمی‌توان گفت که فرد پس از عقیم‌سازی، عقیم دائمی شده است، پس عقیم‌سازی از این جهت نمی‌تواند حرام باشد. در مقابل عده‌ای این مطلب را عرفی دانسته و گفته‌اند: عرف مردم عُقْم را به راه طبیعی باروری اطلاق می‌کنند، اما اگر این کار از راهی غیرمتعارف همچون لقاح مصنوعی صورت پذیرد [[عرف]] باز هم به آن شخص عقیم گوید، و آن‌را عیب می‌انگارد.<ref>«بررسی راه‌هایی که موجب عقم می‌شوند»، پایگاه اطلاع رسانی استاد سید مجتبی نورمفیدی.</ref> | ||
== عقیم‌سازی در ایران == | == عقیم‌سازی در ایران == | ||
به‌گزارش برخی خبرگزاری‌های داخلی ایران، دههٔ ۷۰ در پی تصویب قانون تنظیم خانواده از سوی مجلس شورای اسلامی ایران، پروژهٔ عقیم‌سازی، مخصوصا برای زنان در ایران به صورت گسترده‌ای کلید خورد. گفته شده این عمل در دهه هفتاد، به عقیم‌سازی بیش از یک میلیون زن ایرانی منجر شد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1258898/جریان-عقیم-کردن-یک-میلیون-زن-ایرانی-در-دهه-۷۰-چیست «جریان «عقیم کردن یک میلیون زن ایرانی» در دهه ۷۰ چیست؟»]، خبرگزاری مشرق.</ref> عده‌ای مطابق برخی شواهد باور دارند، این وقایع بدون درنظر گرفتن رضایت زنان، و درپی اجرای سیاسیت‌های آمریکا و سازمان بهداشت جهانی، در ملل مختلف برای کنترل جمیعت جهان صورت گرفت.<ref>عظیم‌زاده اردبیلی، جلالی، «آسیب‌شناسی سیاسیت کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، ص۱۳۱؛ [https://snn.ir/fa/news/527809/ناگفته‌هایی-از-پروژه-آمریکایی-عقیم‌سازی-میلیونی-ایرانی-ها «ناگفته‌هایی از پروژه آمریکایی عقیم‌سازی میلیونی ایرانی»]، خبرگزاری دانشجو؛ [https://www.entekhab.ir/fa/news/73942/فقه-شيعه-رشد-يا-کنترل-جمعيت «فقه شیعه رشد یا کنترل جمیعت؟»] خبرگزاری انتخاب</ref> تداوم اجرای این قانون در سال‌های ۱۳۶۵ش تا ۱۳۸۴ش موجب شد سطح باروری در ایران در مقایسه با سال ۱۳۶۵ش به کمتر از نصف و نرخ رشد جمیعت به حدود یک درصد برسد.<ref>عظیم‌زاده اردبیلی و جلالی، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید»، ص۱۳۰ـ۱۳۵.</ref> | به‌گزارش برخی خبرگزاری‌های داخلی ایران، دههٔ ۷۰ در پی تصویب قانون تنظیم خانواده از سوی مجلس شورای اسلامی ایران، پروژهٔ عقیم‌سازی، مخصوصا برای زنان در ایران به صورت گسترده‌ای کلید خورد. گفته شده این عمل در دهه هفتاد، به عقیم‌سازی بیش از یک میلیون زن ایرانی منجر شد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1258898/جریان-عقیم-کردن-یک-میلیون-زن-ایرانی-در-دهه-۷۰-چیست «جریان «عقیم کردن یک میلیون زن ایرانی» در دهه ۷۰ چیست؟»]، خبرگزاری مشرق.</ref> عده‌ای مطابق برخی شواهد باور دارند، این وقایع بدون درنظر گرفتن رضایت زنان، و درپی اجرای سیاسیت‌های آمریکا و سازمان بهداشت جهانی، در ملل مختلف برای کنترل جمیعت جهان صورت گرفت.<ref>عظیم‌زاده اردبیلی، جلالی، «آسیب‌شناسی سیاسیت کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، ص۱۳۱؛ [https://snn.ir/fa/news/527809/ناگفته‌هایی-از-پروژه-آمریکایی-عقیم‌سازی-میلیونی-ایرانی-ها «ناگفته‌هایی از پروژه آمریکایی عقیم‌سازی میلیونی ایرانی»]، خبرگزاری دانشجو؛ [https://www.entekhab.ir/fa/news/73942/فقه-شيعه-رشد-يا-کنترل-جمعيت «فقه شیعه رشد یا کنترل جمیعت؟»] خبرگزاری انتخاب</ref> تداوم اجرای این قانون در سال‌های ۱۳۶۵ش تا ۱۳۸۴ش موجب شد سطح باروری در ایران در مقایسه با سال ۱۳۶۵ش به کمتر از نصف و نرخ رشد جمیعت به حدود یک درصد برسد.<ref>عظیم‌زاده اردبیلی و جلالی، «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید»، ص۱۳۰ـ۱۳۵.</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۳۹: | ||
== پیامدهای عقیم‌سازی == | == پیامدهای عقیم‌سازی == | ||
طبق یافته‌های پزشکی، همچنین پیمایش افرادی که با عمل جراحی عقیم شده‌اند، بروز برخی بیماری‌ها در زنان نظیر: آندومتریت، هیدروسالپینکس و بی‌نظمی در ترشحات غدد داخلی بدن، کمردرد و تغییرات خلقی گزارش شده است. گفته‌شده درد، تورم، کاهش میل جنسی و... از عوارض این عمل در مردان است.<ref>حجازی و بداغی، «جرم عقیم‌سازی و مجازات آن»، ص۳۱.</ref> یافته‌ها حاکی از آن است که درصد قابل توجهی از افرادی که عقیم‌سازی شده‌اند پس از مدتی پشیمان شده و گاه این عمل به بروز افسردگی در آنان منجر شده است.<ref>نیکخوی، اخلاصی، دواساز ایرانی، «اثر مشاوره روانی در کاهش افسردگی پس از واکتزومی و توبکتومی»، ص۴۴. به افسردگی می‌شود.</ref> برخی پزشکان نیز عوارض فیزیکی را نادر و موقّت، و اثرات روانی چون افسردگی را با مشاوره قبل از عمل قابل پشگیری دانسته‌اند.<ref>نیکخوی، اخلاصی، دواساز ایرانی، «اثر مشاوره روانی در کاهش افسردگی پس از واکتزومی و توبکتومی»، ص۴۴؛ [https://pezeshket.com/salamat_jesm/urology/عوارض-وازکتومی-یا-بستن-لوله-در-مردان/ «عوارض وازکتومی یا بستن لوله در مردان »]، وبگاه پزشکت.</ref> | طبق یافته‌های پزشکی، همچنین پیمایش افرادی که با عمل جراحی عقیم شده‌اند، بروز برخی بیماری‌ها در زنان نظیر: آندومتریت، هیدروسالپینکس و بی‌نظمی در ترشحات غدد داخلی بدن، کمردرد و تغییرات خلقی گزارش شده است. گفته‌شده درد، تورم، کاهش میل جنسی و... از عوارض این عمل در مردان است.<ref>حجازی و بداغی، «جرم عقیم‌سازی و مجازات آن»، ص۳۱.</ref> یافته‌ها حاکی از آن است که درصد قابل توجهی از افرادی که عقیم‌سازی شده‌اند پس از مدتی پشیمان شده و گاه این عمل به بروز افسردگی در آنان منجر شده است.<ref>نیکخوی، اخلاصی، دواساز ایرانی، «اثر مشاوره روانی در کاهش افسردگی پس از واکتزومی و توبکتومی»، ص۴۴. به افسردگی می‌شود.</ref> برخی پزشکان نیز عوارض فیزیکی را نادر و موقّت، و اثرات روانی چون افسردگی را با مشاوره قبل از عمل قابل پشگیری دانسته‌اند.<ref>نیکخوی، اخلاصی، دواساز ایرانی، «اثر مشاوره روانی در کاهش افسردگی پس از واکتزومی و توبکتومی»، ص۴۴؛ [https://pezeshket.com/salamat_jesm/urology/عوارض-وازکتومی-یا-بستن-لوله-در-مردان/ «عوارض وازکتومی یا بستن لوله در مردان »]، وبگاه پزشکت.</ref> | ||
== عقیم‌سازی حیوانات == | |||
برخی کاوشگران فقه اسلامی عقیم‌سازی حیوانات را با پاره‌ای از [[حقوق حیوانات]] در [[اسلام]] از جمله حق تولید مثل، ناسازگار دانسته<ref>[https://iqna.ir/fa/news/3542748/ترسیم-بهترین-قواعد-رفتاری-با-حیوانات-در-اسلام-غفلت-از-احکام-عقیم‌سازی-تا-نفقه-حیوانات «ترسیم بهترین قواعد رفتاری با حیوانات در اسلام/ غفلت از احکام عقیم‌سازی تا نفقه حیوانات»]، خبرگزای بین المللی قرآن(ایکنا).</ref> و آن را دخل و تصرف در زندگی عادی حیوانات می‌دانند.<ref>«عقیم‌سازی حیوانات به ضرر انسان تمام می‌شود»، خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا).</ref> بروز بیماری‌های متعدد و مشکلات فراوان در حیواناتِ عقیم‌شده گزارش شده است.<ref>[https://noanimaltesting.ir/?p=1789 «چرا اخته کردن حیوانات کاری غیر اخلاقی و نقض آشکار حقوق حیوان می باشد؟»]، وبگاه موسسه جایگزن‌های آزمایش روی حیوانات.</ref> در مقابل عده‌ای ضمن سفارش به رعایت حقوق حیوانات از جمله تولید مثل، عقیم‌سازی حیوانات را تنها در شرایطی که ضرری متوجه او یا جامعه باشد جایز شمرده‌اند.<ref>«حکم عقیم کردن حیوان»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی. تاریخ بازدید: ۴آذر۱۴۰۲ش.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||