سدانت کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

کلیدداری کعبه پیش از [[اسلام]]، در دست طایفه بنی‌شیبه بود. [[پیامبر اسلام]] پس از [[فتح مکه]] کلید کعبه را در اختیار عثمان بن طلحة، کلیددار وقت باقی گذارد و به‌دستور پیامبر، این مسئولیت در دست این خاندان باقی ماند.

براساس منابع، [[عباس عموی پیامبر]]، خود را به جهت مسئولیت [[سقایة الحاج]] برتر از دیگران دانست. شیبة که سدانت کعبه را برعهده داشت نیز خود را برتر خواند. اما [[امام علی(ع)]] خود را به جهت [[ایمان|ایمان آوردن]] پیش از دیگران و سپس [[هجرت]] و [[جهاد]]، برتر از آنان دانست. در اینجا [[آیه سقایة الحاج|آیه ۱۹ سوره توبه]] نازل شد و ایمان و جهاد در راه خدا را برتر از مسئولیت‌های در مورد کعبه دانست.

سدانت کعبه را به معنای خدمت به کعبه<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۳، ص۲۰۷.</ref> و تولیت امور آن، از جمله باز و بسته کردن درِ کعبه،<ref>واسطی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۱۴۱۴ق، ج۱۸، ص۲۷۶.</ref> استقبال از زائران، شستن، تمیز کردن، پوشاندن و تعویض پرده کعبه دانسته‌اند.<ref>شوابکه، «[https://mawdoo3.com/ما_هی_سدانة_الکعبة ما هی سدانة الکعبة]»، سایت موضوع. </ref>

کلیدداری کعبه نیز بر عهده افرادی است که مسئولیت سدانت کعبه را برعهده دارند.<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۲۹۸.</ref> کلمه حِجابت را هم‌معنای کلمه سدانت، معنا کرده‌اند.<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/93-2020-05-28-09-32-6 سدنة الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref>

پیشینه مسئولیت سدانت و تولیت کعبه را از زمان‌های قدیم دانسته‌اند و حتی برخی آن‌را به دوران [[حضرت اسماعیل]] برگشت داده‌اند.<ref>شوابکه، «[https://mawdoo3.com/ما_هی_سدانة_الکعبة ما هی سدانة الکعبة]»، سایت موضوع.</ref> پس از [[فتح مکه]] توسط سپاه اسلام، حضرت محمد(ص) تنها دو مسئولیت را تأیید کرد و آن‌ها را باقی گذارد؛ یکی سدانت کعبه و دیگری [[سقایت حاجیان]].<ref>ابن‌هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۲، ص۴۱۲.</ref>

 

در برخی نقل‌ها آمده که پیامبر پس از آنکه کلید را از عثمان بن طلحه گرفت خواست آن‌را به عمویش [[عباس عموی پیامبر|عباس]] بدهد که آیه «خدا به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به صاحبانشان بازگردانید<ref>سوره نساء، آیه۵۸.</ref>» نازل شد و پیامبر کلید را به عثمان بن طلحه بازگرداند.<ref>شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ج۳، ص۹۷.</ref>

==ایمان برتر از مسئولیت‌های کعبه==

خداوند در قرآن، افرادی که به سقایت حاجیان و سدانت کعبه فخر می‌فروختند را توبیخ کرده و ایمان و جهاد را برتر از مسئولیت‌های کعبه دانسته است.<ref>طبری، جامع البيان فى تفسير القرآن، ۱۴۱۲ق، ج۱۰، ص۶۷.</ref>

بنابر نقل منابع، روزی عباس عموی پیامبر، خود را به جهت مسئولیت [[سقایة الحاج]] برتر از دیگران دانست. شیبة که حجابت کعبه (سدانت کعبه<ref name=":1">بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۵۸۰.</ref>) را برعهده داشت، خود را برتر دانست. [[حمزه عموی پیامبر|حمزه]] خود را به جهت مسئولیت عمارت کعبه برتر دانست و علی(ع) نیز خود را به جهت ایمان آوردن پیش از دیگران و سپس هجرت و جهاد، برتر از آنان دانست. در اینجا [[آیه سقایة الحاج]] «آیا سیراب کردن حجاج، و آباد ساختن مسجد الحرام را، همانند (عمل) کسی قرار دادید که به خدا و روز قیامت ایمان آورده، و در راه او جهاد کرده است؟! (این دو،) نزد خدا مساوی نیستند! و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمی‌کند!<ref>سوره توبه، آیه ۱۹.</ref>» نازل شد<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۲۸۴.</ref> و [[ایمان]] و [[جهاد]] در راه خدا را برتر از مسئولیت‌های در مورد کعبه دانست.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۲۳.</ref>

در برخی نقل‌ها علی(ع) حمزه و [[جعفر برادر امام علی(ع)]] از افرادی دانسته شده‌اند که ایمان و جهادشان را برتر از مسئولیت‌های مرتبط با کعبه دانسته‌اند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰۴.</ref>

==منابع==