توهین به مقدسات: تفاوت میان نسخه‌ها

در کتاب‌های فقهی جرمی تحت عنوان توهین یا اهانت به مقدسات مورد بررسی قرار نگرفته است؛ اما فقها در ضمن بیان مصادیق آن نظیر: [[ساب النبی]]،<ref>خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۲.</ref> سب المؤمنین،<ref>شیخ انصاری، کتب المکاسب، تراث الشيخ الأعظم، ج۳، ص۷؛ طباطبایی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۰.</ref> [[ایذاء]]،<ref>نجفی، جواهرالکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۹؛ محسنی، حدود الشرعیة، ۱۴۲۹ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> [[قذف]]،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۰۲.</ref> در بخش‌های [[طهارت]]،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۱.</ref> [[حج]]،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴، ص۱۵۱.</ref> [[مکاسب محرمه]]<ref>شیخ انصاری، كتاب المكاسب، تراث الشيخ الأعظم، ج۳، ص۷.</ref> و [[حد شرعی|حدود]]،<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۱۹۴.</ref> حکم به [[حرام]] بودن اهانت کرده‌اند.<ref>شیخ انصاری، كتاب المكاسب، تراث الشيخ الأعظم، ج۱، ص۲۵۳؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۴۵۰.</ref> در این ارتباط در کتاب‌های قواعد فقهی نیز عناوینی نظیر: «حُرمَة اهانة المحرمات فی‌الدین»<ref>بجنوردی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۲۰۹.</ref> و «حرمة الاهانة بالشعائر و رُجحان تعظیمها»<ref>حسینی مراغی، العناوین الفقهیه، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۵۵۶،</ref> بیان شده است.

در کتاب‌های روایی نیز، روایاتی در موارد خاصی وارد شده است که از مقدسات دینی به‌حساب می‌آیند و از اهانت به آن‌ها نهی شده است نظیر: اهانت به کعبه و سبّ رسول خدا(ص)،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۶.</ref> همچنین در برخی از روایات نیز ائمه(ع)، پیروان خود را از سبّ و اهانت به اموری که نزد دیگران محترم و مقدس است منع کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲و۷؛ حر عاملی، وسائل الشيعة، ج۸، ص۵۹۰؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۹۷.</ref>

برخی از مفسران نیز [[آیات الاحکام| احکامی]] را از [[آیه ۱۰۸ سوره انعام]] استفاده کرده‌اند مثل حرمت دشنام دادن به کافران اگر سبب دشنام به [[خدا|خداوند]] شود و نیز حرام بودن اهانت به غیر مسلمانان و مقدساتشان در صورتی که منجر به اهانت به مقدسات مسلمانان شود. <ref>طباطبایی، المیزان، منشورات اسماعيليان، ج۷، ص۳۱۴؛ الایروانی، دروس تمهيدية في تفسير آيات الأحكام، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۵۹۶.</ref>

* اهانت کردن به‌ مقدسات دینی حرام و تعظیم و رعایت احترامشان واجب است.<ref>محقق خوانساری، مشارق الشموس فی شرح الدروس، مؤسسه آل‌البیت، ج۱، ص۳۹۲؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۹۳؛ بجنوردی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۹ق، ج۵، ص۲۹۴؛ سیفی مازندرانی، مبانی الفقه الفعال، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۳؛ نراقی، عوائد الأيام، ۱۴۱۷ق، ص۳۱؛ تبریزی، رسالة فی لبس السواد، ۱۴۲۲ق، ص۱۸۵؛ سبحانی، الحج فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۶۹۲.</ref>

#انداختن [[قرآن]] در کثافات از روی قصد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۷۳؛ شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۳۳۵؛ نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰.</ref> مرتکب این عمل مرتد است و کشته می‌شود.<ref>دستغیب، گناهان کبیره، ۱۳۶۱ش، ج۲، ص۳۶۱.</ref>

#نجس‌کردن [[کعبه]] یا تخریب آن، مرتکب این جرم کشته می‌شود.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰.</ref>

# نجس کردن ضریح پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) از روی عمد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۷۳؛ شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۳۳۵؛ نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰.</ref>

#مسخره کردن<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰.</ref> و یا خوار و خفیف کردن دین:<ref>فخرالمحققین، ایضاح الفوائد، ۱۳۸۷ق، ج۴، ص۵۴۷.</ref> اگر یک فرد مسلمان [[اصول دین]] نظیر: خدا، رسول خدا(ص)، و یا [[ضروری دین]] نظیر: وجوب نماز و روزه را مسخره کند<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۳، ص۴۱و۶۰.</ref> موجب ارتداد و کفرش است،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: علامه حلی، إرشاد الأذهان، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۸۹.</ref> و مرتکب گناه کبیره شده است.<ref>نجفی، جواهر الكلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۶۰۰؛ کاشف‌الغطاء، العروة الوثقی فی الدین، ۱۴۲۳ق، ص۶۹.</ref> [[علامه حلی]] حکم به جواز قتل استهزا و اهانت کننده کرده است.<ref>علامه حلی، تحرير الأحكام، مؤسسه آل البيت(ع)، ج۲، ص۲۳۶.</ref>

#قذف: برخی از فقها معتقدند اگر کسی [[آمنه بنت وهب|مادر پیامبر(ص)]] را قذف کند مرتد است و کشته می‌شود<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به:‌ علامه حلی، قواعد الاحکام، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۵۹۳؛ شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۱۹۶.</ref> و اگر [[مرتد فطری]] باشد توبه‌اش قبول نیست.<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۱۹۶.</ref> اما [[محمدحسن نجفی|صاحب جواهر]] معتقد است دلیلی بر این ادعا وجود ندارد مگر اینکه قذف ایشان به [[ساب النبی|سَبّ پیامبر(ص)]] برگردد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۴۱، ص۴۳۸.</ref>

* سَبّ خدا: هر کسی به خدا توهین کند کافر شناخته می‌شود و [[مهدورالدم]] است.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۴۰؛ ابن‎‌حمزه، الوسیلة الی نیل الفضیلة، ۱۴۰۸ق، ص۲۰۰؛ علامه حلی، تحرير الأحكام الشرعية، مؤسسه آل البيت(ع)، ج۲، ص۲۳۶؛ علمه حلی، تذكرة الفقهاء، منشورات المكتبة المرتضوية، ج۱، ص۴۵۷.</ref>

*سب [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و سایر [[امامان شیعه|ائمه(ع)]]: هركس امام عادل را دشنام دهد، كشتن وى واجب است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شیخ طوسی، الخلاف، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۳۴۰؛ مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة، ۱۳۷۹ش، ج۷، ص۵۲۷؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۷۴۳.</ref>

{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]]:{{سخ}} {{کسی که به علی دشنام دهد، به من دشنام داده است و کسی که به من دشنام دهد، در حقیقت به خدا دشنام داده است و هر کس به خدا ناسزا گوید خداوند او را در آتش دوزخ می افکند و هماره دچار عذاب خواهد بود.}}|تاریخ بایگانی| منبع = <small>علامه مجلسی، بحار الأنوار، دار إحياء التراث العربی، ج۲۹، ص۶۴۲.</small>| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}

*هر آن چیزی که احترامش در شریعت اسلامی واجب باشد، نظیر: کتاب‌های حدیثی و فقهی،<ref>کاشف‌الغطاء، سفينة النجاة، ۱۳۴۴ق، ج۱، ص۸۵؛ خویی، صراط النجاة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۳۷؛ سیفی مازندرانی، مبانی الفقه الفعال، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۵۴.</ref> تربت امام حسین(ع) و هر آن چیزی که برای تبرک و شفا از قبر امام حسین(ع) گرفته شده باشد و هر آنچه که متعلق به قبور ائمه(ع) باشد، نظیر: تربت، خاک قبر<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲، ۵۱و۵۱؛ ج۶، ص۹۸و۹۹؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ج۱، ص۹۰.</ref> و اثاثیه آن.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۶، ص۹۸؛ خویی، منهاج الصالحین، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۱۶؛ امام خمینی، كتاب الطهارة، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۱۲۳.</ref>

به عقیده فقها، توهین به اموری که برای دیگر ادیان و مذاهب الهی و غیر الهی، مقدس و قابل محترم است (حتی بت‌ها و خدایان کافران)جایز نیست.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: شهید اول، القواعد و الفوائد، کتابفروشی مفید، ج۱، ص۶۱؛ فاضل مقداد، نضد القواعد الفقهية، ۱۳۶۱ش، ص۵۸؛ علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۱۷۵؛ نورمفیدی، قاعده حرمت اهانت به مقدسات، ۱۴۰۰ش، ص۹۳.</ref> دلیل این حکم، [[آیه ۱۰۸ سوره انعام]]، و روایات،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲و۷.</ref> و همچنین «[[قاعده حرمت تسبیب وقوع غیر در حرام]]»،<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۳۷، ص۵۱.</ref> «[[قاعده حفظ نظام]]»<ref>نورمفیدی، قاعده حرمت اهانت به مقدسات، ۱۴۰۰ش، ص۱۲۵.</ref> و «[[قاعده مصلحت]]»<ref>نورمفیدی، قاعده حرمت اهانت به مقدسات، ۱۴۰۰ش، ص۱۲۶.</ref> است. علت نهی از توهین به مقدسات<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، کتابفروشی مفید، ج۱، ص۶۱.</ref> مقابله به مثل کردن بیان شده است، زیرا توهین به مقدسات آن‌ها، سبب توهین به مقدسات مسلمانان است،<ref>علامه طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۱۷۵.</ref> و حرمت توهین به مقدسات اسلامی امری اجماعی است.<ref>نراقی، عوائد الأیام، ۱۴۱۷ق، ص۳۱.</ref>

* ابن‌حمزه، محمد بن علی، الوسيلة الی نيل الفضيلة، تحقیق: محمد حسون، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله‌ مرعشی نجفی، ۱۴۰۸ق.  

* امام خمینی، سید روح‌الله، صحيفه امام، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ۱۳۸۹ش.

* امام خمینی، سید روح‌الله، كتاب الطهارة، قم، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ۱۴۲۱ق.  

* امام خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیلة، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ۱۳۹۲ش.

* امام خمینی، سید روح‌الله، توضيح المسائل، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ۱۳۷۲ش.

* ایروانی، باقر، دروس تمهيدية في تفسير آيات الأحكام‌، ناشر: دار الفقه للطباعة و النشر، قم، چاپ سوم، ۱۴۲۸ق.

* بهجت، محمدتقی، استفتائات از محضر آیت‌الله بهجت، قم، دفتر حضرت آيت‌الله بهجت، ۱۳۸۶ش.

* برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تصحیح: سید جلال‌الدین محدث، قم، دار الكتب الإسلامية، ۱۳۷۱ق.  

* تبریزی، جواد، رسالة فی لبس السواد - الأنوار الإلهية، قم، دار الصديقة الشهيدة(س)، ۱۴۲۲ق.

* تبریزی، جواد، أسس الحدود والتعزيرات، قم، مطبعه مهر، ۱۳۷۳ش.

* حسینی مراغی، عبدالفتاح، العناوين الفقهية، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۸ق.

* فرج الله قربانی ، مجموعه کامل قوانین و مقررات جزائی ، ایران ، نشر دانشور .

* طباطبایی، سید محمدسعید، منهاج الصالحین، بیروت، دار الصوة، ۱۴۱۵ق.

* خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تكملة المنهاج، نجف، مؤسسة إحياء آثار الإمام الخوئی، ۱۴۱۰ق.

* خویی، سیدابوالقاسم، صراط النجاة، تهران، دفتر نشر برگزيده، ۱۴۱۶ق.

* علامه حلی، حسن بن یوسف، تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإمامية، مشهد، مؤسسه آل البيت(ع)، بی‌تا.

* علامه حلی، حسن بن یوسف، تذكرة الفقهاء، نجف، منشورات المكتبة المرتضوية، بی‌تا.

* شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و الفوائد‌، تحقیق: سید عبدالهادی حکیم، قم، نشر کتابفروشی مفید، بی‌تا.

* شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضه البهيه فی شرح اللمعه الدمشقيه، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۱۰ق.

* شیخ طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق.

* شیخ انصاری، مرتضی، كتاب المكاسب، بی‌جا، نشر تراث الشيخ الأعظم، بی‌تا.

* فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق: مهدی مخزومی، قم، دار الهجرة، ۱۴۰۹ق.

* کاشف الغطاء، احمد، سفينة النجاة و مشكاة الهدی و مصباح السعادات، نجف، مؤسسة كاشف‌الغطاء، ۱۴۲۳ق.  

* كاشف الغطاء، جعفر بن خضر، شرح القواعد، نجف، مؤسسة كاشف الغطاء- الذخاير، ۱۴۲۰ق.

* گلپایگانی، سید محمدرضا، الدر المنضود فی احکام الحدود، قم، دار القرآن الکريم، ۱۳۷۲ش.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصحح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.

* مروجی طبسی، محمدجواد، [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/449314/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%B5 «حکم فقهی دشنام دهنده به پیامبر (ص)»]، نشریه فرهنگ کوثر، قم، شماره۷۸، تابستان۱۳۸۸ش.

* نجفی،‌ محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق: محمد قوچانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۳۶۲ش.

* نراقی، احمد، عوائد الایام في بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه، ۱۴۱۷ق.

* هاشمی ،سید محمد، حقوق بشر و آزادی های اساسی، تهران، نشر میزان، ۱۳۹۷ش.