غلو: تفاوت میان نسخه‌ها

===ادعاهای غلوآمیز درباره کتاب‌ها===

===ادعاهای غلوآمیز درباره عالمان===

درباره عالمان دین نیز گاهی ادعاها و کرامات غلوآمیز از سوی برخی بیان شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۳۱۶؛ امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۱۲۷ و ۱۳۷ و ۱۷۰ و ۱۹۵.</ref> برای نمونه گفته‌اند [[حضرت خضر]] تا پنج سال هر روز صبح نزد [[ابوحنیفه]] می‌آمد و احکام اسلام را از او می‌آموخت<ref>اسد حیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۳۱۶.</ref> و یا چنین ادعا کرده‌اند که پیامبر گفته است همه پیامبران به من افتخار می‌کنند و من به ابوحنیفه.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۱۲۸.</ref> به‌گفته ابوزهره، مورخ و فقیه اهل مصر در قرن چهاردهم هجری، تعصبات نسبت به ابوحنیفه چنان بوده است که برخی افراد برای او جایگاهی نزدیک به جایگاه پیامبران در نظر گرفته و چنین پنداشته‌اند که [[تورات]] به او بشارت داده و پیامبر اسمش را ذکر کرده و او را هدایت‌گر امت دانسته است.<ref>ابوزهره، ابوحنیفه، حیاته و عصره-آرائه و فقهه، دار الفکر العربی، ص۷.</ref> سخنانی از همین قبیل درباره سایر فقهای [[مذاهب چهارگانه اهل سنت|مذاهب چهارگانه]] و برخی عالمان اهل سنت نقل شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۱۲۷ و ۱۳۷ و ۱۷۰ و ۱۹۵.</ref> عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر برخی از این سخنان را احصا کرده<ref>برای نمونه نگاه کنید به امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۱۲۷ و ۱۳۷ و ۱۷۰ و ۱۹۵.</ref> و به غلوآمیز و ساختگی بودن آن‌ها معتقد است.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱۱، ص۱۹۵.</ref>

==پیشینه و خاستگاه==

[[ابن‌ابی‌الحدید]] در [[شرح نهج البلاغه (ابن‌ابی‌الحدید)|شرح نهج البلاغه]] خاستگاه اندیشه غلو در اسلام را سرزمین [[عراق]] و [[کوفه]] دانسته و در تبیین آن گفته است طبیعت سرزمین عراق، برخلاف سرزمین [[حجاز]] این بود که به سبب وجود اندیشمندان و صاحب‌نظران و بحث و جدل در موضوعات مختلف، پیروان مذاهب مختلف و عجیب نظیر آیین‌های مانوی و مزدک و صاحبان عقاید گوناگون در آن رشد می‌کرد و همین سبب گردید که مردم این سرزمین به تأثیرپذیری از این ادیان و آیین‌ها، وقتی معجزه و کراماتی از امام علی می‌دیدند، نسبت به او دچار غلو شوند؛ در حالی که مردم سرزمین حجاز نسبت به پیامبر با وجود مشاهده کرامات و [[معجزه|معجزات]] او، نسبت به وی به غلو مبتلا نشدند.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۶۳ش، ج۷، ص۵۰-۵۱.</ref> کامل مصطفی شیبی، نویسنده اهل عراق و استاد فلسفه دانشگاه بغداد، نیز در کتابش با عنوان «الصلة بین التصوف و التشیع» منشأ و خاستگاه پدیده غلو و جریان غالی‌گری در شیعه را در [[کوفه]] دانسته است.<ref>شیبی، الصلة بین التصوف و التشیع، ۱۹۸۲م، ص۱۳۲.</ref> او معتقد است اهل کوفه برای جبران کوتاهی و ستم‌هایی که در حق امام علی(ع) داشتند، در محبت او و عداوت با دشمنانش زیاده‌روی کرده و راه غلو را در پیش گرفتند.<ref>شیبی، الصلة بین التصوف و التشیع، ۱۹۸۲م، ص۱۳۲.</ref>  

==عوامل پیدایش==

*عقب‌ماندگی فکری: اموری همچون ناآگاهی در فهم حقیقت بندگی، حیرت در برابر کرامت‌های پیامبران و امامان و عدم توانایی در بررسی و تشخیص احادیثی که تزویرگران جعل کرده‌اند، را از عوامل زمینه‌ساز غلو برشمرده‌اند.<ref>حیدری، غلو، حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۲۴.</ref> طبرسی در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]] روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل کرده که او باورمندی به اعتقادات غلوآمیز را ناشی از جهل دانسته است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۸۹.</ref>

*حُبً مُفرط: دوست‌داشتن زیاد یکی از عوامل گرایش به اندیشه‌ها و باورهای غلوآمیز است.<ref>رضوی، «پژوهشی پیرامون غلو و جریان غالی‌گری در شیعه»، ص۴۷.</ref> در روایتی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] چنین نقل شده است که یهود بر اثر شدت علاقه به [[عزیر (پیامبر)|عُزیر]] و مسیحیان به سبب شدت علاقه به [[مسیح]]، آنان را فرزندان خدا دانستند و این سنت درباره ما نیز جریان یافته و برخی افراد را به‌سوی گرایش‌های مبالغه‌آمیز در مورد ما سوق داده است.<ref>شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref>

*عوامل نفوذی: به‌گفته صالحی نجف‌آبادی برخی غالیان، افکار انحرافی و غالیانه خود را در قالب احادیث می‌ریختند و به ائمه(ع) نسبت می‌دادند و گروهی را مأمور کرده بودند تا به صورت عوامل نفوذی، خود را طرفدار ائمه معرفی کنند و بعد از آن که اعتماد اصحاب ائمه را جلب می‌کردند، کتاب‌های آنان را به نام این که می‌خواهند اخبار آن‌ها را رونویسی کنند، امانت می‌گرفتند و آنگاه اخبار جعلی خود را وارد این کتاب‌های رونویس‌شده می‌کردند و اصل کتاب‌ها را به صاحبان آنان بر می‌گرداندند. این کتاب‌های رونویس‌شده تکثیر می‌شد و اخبار غالیانه منتشر می‌گشت.<ref>صالحی نجف‌آبادب، غلو؛ درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین، ۱۳۸۴ش، ص۱۱-۱۲.</ref> برخی نیز بر این باورند نفوذ افرادی از پیروان دین یهود و مسیحیت که خود گرفتار افکار غلوآمیز بودند، به داخل مسلمانان برای ایجاد انحراف، از جمله عواملی بود که زمینه‌ساز ظهور اندیشه و جریان غلو در اسلام شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/66246/غلات-از-دیدگاه-شیخ-مفید «غلات از دیدگاه شیخ مفید»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref>

*حس اسطوره‌سازی: اسطوره‌سازی و قهرمان‌پرستی از عواملی است که سبب جعل داستان‌های غلوآمیز درباره برخی قهرمانان دینی و ملی شده است.<ref>حاجی‌زاده و دیگران، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)»، ص۱۱۴.</ref>