جنبش جهاد اسلامی فلسطین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''جنبش جهاد اسلامی فلسطین''' از مهمترین جنبش‌های مقاومت در [[فلسطین]] که با تأثیر از اندیشه‌های [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، تنها راه آزادی کامل سرزمین‌های فلسطین را مقاومت در برابر اشغالگری اسرائیل می‌داند. اصول اساسی این جنبش اعتقاد به آموزه‌های [[اسلام|دین اسلام]] و [[حرام|حرمت]] به رسمیت شناختن اسرائیل است. اعضای این جنبش [[اهل سنت و جماعت|سنی‌مذهب]] هستند.

جنبش جهاد اسلامی توسط [[فتحی شقاقی]] در سال ۱۹۸۱م در [[نوار غزه|غزه]] تأسیس شد. شاخه نظامی آن نیز عملیات‌های متعددی علیه اسرائیل انجام داده و اسرائیل هم تعدادی از فرماندهان آن ازجمله شقاقی را [[ترور]] کرده است. در حال حاضر دبیرکل این جنبش زیاد نَخاله است. پیش از او رمضان عبدالله و قبل از عبدالله، فتحی شقاقی این مسئولیت را برعهده داشتند. برخی از کشورها همچون [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] و [[بریتانیا|انگلیس]] و همچنین اتحادیه اروپا این جنبش را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده‌اند.

جنبش جهاد اسلامی، از مهمترین جنبش‌های مقاومت فلسطین به شمار می‌رود که تنها راه آزادی [[بیت‌المقدس|قدس]] را مقاومت می‌داند<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2021/9/8/حدث-الساعة-معلومات-يهمك-معرفتها-عن حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> و مخالف توافق با اسرائیل است.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> این جنبش نسبت به [[حماس|جنبش حماس]] و [[جنبش فتح|فتح]]، از پشتوانه اجتماعی کمتری برخوردار است.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> حضور نظامی جهاد در [[کرانه باختری]]، یکی از نقاط قوت آن به شمار رفته است.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> به گفته برخی رسانه‌های اروپایی، این سازمان از یک ساختار مخفی و منظم تشکیل شده است.<ref>«[https://parsi.euronews.com/2023/10/19/gaza-war-islamic-jihad-relations-with-iran-hamas-in-fighting-israel رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟]»، وبگاه یورونیوز.</ref>

جنبش جهاد اسلامی در سال ۱۹۸۱م توسط [[فتحی شقاقی|فَتحی شَقاقی]]، پزشک [[فلسطین|فلسطینی]]<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> با همکاری افرادی همچون عَبدُالعزیز عَوده، رمضان عبدالله و نافِذ عَزّام در [[نوار غزه|غزه]] تأسیس شد.<ref>«[https://www.dohainstitute.org/ar/Events/history-of-Islamic-jihad-in-Palestine-topic-of-strategic-studies-unit-lecture/Pages/index.aspx تاریخ حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتیجیة]»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.</ref> اعضای این جنبش در سال ۱۹۸۷م به [[لبنان]] تبعید شدند و در آنجا با [[حزب‌الله لبنان]] ارتباط برقرار کردند و توسط نیروهای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] آموزش دیدند.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref> مقر رسمی این جنبش در سال ۱۹۸۹م، به [[دمشق]] منتقل شد.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref>

جنبش جهاد اسلامی، اصولی برای خود تعریف کرده که طبق آن، [[اسلام|دین اسلام]] مبنای اعتقادات و اقدامات این جنبش است. طبق این اصول، تمامی [[فلسطین|سرزمین فلسطین]]، سرزمین اسلامی و عربی است و به رسمیت شناختن [[صهیونیسم|رژیم صهیونیستی]] در این سرزمین [[حرام]] است و حضور اسرائیل در فلسطین، به معنای سیطره و تجزیه سرزمین اسلامی است.<ref>«[https://www.aljazeera.net/2005/07/16/نبذة-عن-حركة-الجهاد-الإسلامي-في-فلسطين نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> همچنین هر اقدامی که در راستای رسمیت دادن به رژیم صهیونیستی باشد، غیرقابل پذیرش عنوان شده است.<ref>«[https://www.aljazeera.net/2005/07/16/نبذة-عن-حركة-الجهاد-الإسلامي-في-فلسطين نبذة عن حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

برخی از فرماندهان جهاد اسلامی توسط اسرائیل [[ترور]] شده‌اند از جمله: [[فتحی شقاقی]] (۱۹۵۵م)، عِصام بَراهَمه (۱۹۹۲م)، هانی عابد (۱۹۹۴م)، محمود الخَواجه (۱۹۵۵م)، محمود طوالِبه (۲۰۰۲م)، محمود الزَمطه (۲۰۰۳م)، بشیر الدَبِش (۲۰۰۴م)، خالد الدَحْدوح (۲۰۰۶م)، دانیال منصور (۲۰۱۴م)<ref>«[https://www.trtarabi.com/explainers/حركة-الجهاد-الإسلامي-15361585 حرکة الجهاد الإسلامی]»، وبگاه TRT عربی.</ref> و حسام ابوهَربید (۲۰۲۱) فرمانده شاخه نظامی گردان‌های قدس.<ref>«[https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2021/9/8/حدث-الساعة-معلومات-يهمك-معرفتها-عن حدث الساعة.. معلومات تهمک معرفتها عن الجهاد الإسلامی التی أنجبت أسری عملیة جلبوع]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref>

جنبش جهاد اسلامی در انتفاضه اول فلسطین (۱۹۸۷م) نقش مؤثری داشته است. سخنرانی‌های عبدالعزیز عوده در مسجد عزالدین قسام، از عوامل مهم شروع این انتفاضه به شمار رفته است.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> اسرائیل در انتفاضه دوم (۲۰۰۰م)، رمضان عبدالله را مسؤول اصلی بسیاری از علمیات‌های ضد اسرائیلی معرفی کرد.<ref>«[https://arabicpost.net/تحليلات/2022/08/08/حركة-الجهاد-الإسلامي-الفلسطينية/ نشأت بمصر، ولعبت دوراً کبیراً بالانتفاضة.. قصة حرکة الجهاد وسر استهداف إسرائیل لها بحربها الأخیرة]»، وبگاه عربی بوست.</ref> مشارکت مؤ‌ثر نیروهای نظامی جهاد اسلامی در این انتفاضه، علت [[ترور]] تعدادی از فرماندهان شاخه نظامی این جنبش توسط اسرائیل عنوان شده است.<ref>الشریف، «[https://www.palestine-studies.org/ar/node/1643752 حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین]»، وبگاه مرکز مطالعات فلسطین.</ref>

به گفته برخی رسانه‌های اروپایی جنبش جهاد اسلامی در [[طوفان الاقصی|عملیات طوفان الاقصی]] (۲۰۲۳م) که منجر به کشته شدن ۱۴۰۰ اسرائیلی و به اسارت درآمدن چند صد اسرائیلی دیگر گردید،<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref> مشارکت داشته است.<ref>«[https://parsi.euronews.com/2023/10/19/gaza-war-islamic-jihad-relations-with-iran-hamas-in-fighting-israel رویکرد جهاد اسلامی فلسطین در مبارزه با اسرائیل و تفاوت‌هایش با حماس در چیست؟]»، وبگاه یورونیوز.</ref> این جنبش اعلام کرد بیش از ۳۰ اسیر اسرائیلی در اختیار دارد که تنها از راه مبادله، آنها را تحویل خواهد داد.<ref>«[https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20231018-من-هي-حركة-الجهاد-الاسلامي-مستشفى-غزة-الاهلي-المعمداني-فلسطين-اسرائيل-طوفان-الاقصى-عملية-برية ما هی حرکة "الجهاد الإسلامی" التی تتهمها إسرائیل بقصف المستشفی المعمدانی فی غزة؟]»، وبگاه فرانس۲۴.</ref>

==ارتباط با انقلاب اسلامی ایران==

جنبش جهاد اسلامی از ابتدای تأسیس، متأثر از تفکرات [[انقلاب اسلامی ایران]] به رهبری [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] بود.<ref>«[https://www.trtarabi.com/explainers/حركة-الجهاد-الإسلامي-15361585 حرکة الجهاد الإسلامی]»، وبگاه TRT عربی.</ref> طبق این تفکر، تنها [[اسلام]] و آموزه‌های آن مبنای [[جهاد]] و مبارزه و [[تقریب مذاهب اسلامی|وحدت]] قرار دارد.<ref>ابو طه، «[http://B2n.ir/n19877 تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> فتحی شقاقی، پیش از تأسیس این جنبش، کتابی با عنوان «الخمینی الحل الاسلامی و البدیل» (خمینی راه‌حل اسلامی و جایگزین) را منتشر ساخت که منجر به بازداشت او توسط دولت [[مصر]] شد.<ref>عرب‌سرخی، «[https://sdpn.ir/1970 جنبش جهاد اسلامی فلسطین از آغاز تا امروز]»، وبگاه جمعیت دفاع از ملت فلسطین.</ref> وی اندیشه و انقلاب امام خمینی را بهترین جایگزین برای روش‌های دیگر برای رسیدن به اهداف جهان اسلام خصوصا [[آزادی فلسطین]] اعلام کرد.<ref>ابو طه، «[http://B2n.ir/n19877 تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> جهاد اسلامی به دلیل حمایت این جنبش از امام خمینی و تفکر او و تأکید بر وحدت [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]]، متهم به شیعه بودن گردید.<ref>ابو طه، «[http://B2n.ir/n19877 تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref> جهاد اسلامی برای تکذیب این ادعا، بر پای‌بندی این جنبش به اصول [[اهل سنت و جماعت|مذهب اهل‌سنت]] تأکید کرد.<ref>ابو طه، «[http://B2n.ir/n19877 تأثیر امام خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین]»، پورتال امام خمینی.</ref>  

به گفته خالد البطش، عضو دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی، [[ایران]] بزرگترین حامی این جنبش و مقاومت [[فلسطین]] است.<ref>«[https://www.aljazeera.net/politics/2022/8/13/في-حوار-مع-الجزيرة-نت-يوضح-مكاسب-الجهاد فی حوار مع الجزیرة نت خالد البطش یوضح مکاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إیران]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> وی کمک‌های ایران به این جنبش را در زمینه‌های سیاسی، مالی، تسلیحاتی و آموزش نظامی برشمرد.<ref>«[https://www.aljazeera.net/politics/2022/8/13/في-حوار-مع-الجزيرة-نت-يوضح-مكاسب-الجهاد فی حوار مع الجزیرة نت خالد البطش یوضح مکاسب الجهاد من الحرب ودور حماس والعلاقة مع إیران]»، وبگاه شبکه خبری الجزیره.</ref> به نوشته مرکز مطالعات سیاسی عربی، این جنبش در جنگ داخلی [[سوریه]] و حمله ائتلاف عربی به [[جنبش انصارالله یمن|حوثی‌ها]] بی‌طرف ماند که موجب سردی روابط آن با ایران در برهه کوتاهی شد.<ref>«[https://www.dohainstitute.org/ar/Events/history-of-Islamic-jihad-in-Palestine-topic-of-strategic-studies-unit-lecture/Pages/index.aspx تاریخ حرکة الجهاد الإسلامی فی فلسطین موضوعًا لمحاضرة وحدة الدراسات الاستراتیجیة]»، وبگاه مرکز عربی پژوهش‌ها و مطالعات سیاسی.</ref>