confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۹۴
ویرایش
جنگ‌های پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
←غزوه‌ها و سریه‌ها
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
{{اصلی|غزوه|سریه}} | {{اصلی|غزوه|سریه}} | ||
در کتاب‌های با موضوع تاریخ اسلام، جنگ‌های پیامبر(ص) به دو دسته غَزْوَه و سَرِیّه تقسیم می‌شود.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آن شرکت می‌کرد و فرماندهی آنها را به صورت مستقیم بر عهده داشت، غَزْوَه و به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آنها شرکت نداشت، بلکه دسته‌ای را با تعیین فرمانده به منطقه‌ای اعزام می‌کرد، سَرِیه می‌گویند.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> با این حال برخی محققان بر این باورند تعریف ذکر شده برای غزوه و سریه درست نیست؛ بلکه غزوه به جنگ‌های پیامبر گفته می‌شود که به صورت آشکار، با جنگجویان زیاد و با سازماندهی انجام شده است، ولی به جنگ‌های پیامبر که به صورت مخفیانه، با جنگجویان کم و بدون سازماندهی انجام شده باشد، سریه می‌گویند.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۷۹-۸۰.</ref> این دو تعریف در مصداق غزوه‌ها و سریه‌ها اختلاف ندارد، زیرا طبق تعریق اخیر، پیامبر در عملیات‌هایی که با تعداد نفرات اندک انجام می‌شود و هدف از آن علمیات‌ها، ایذائی یا شناسایی بوده است، شرکت نمی‌کرد.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۸۰.</ref> | در کتاب‌های با موضوع تاریخ اسلام، جنگ‌های پیامبر(ص) به دو دسته غَزْوَه و سَرِیّه تقسیم می‌شود.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آن شرکت می‌کرد و فرماندهی آنها را به صورت مستقیم بر عهده داشت، غَزْوَه و به جنگ‌هایی که پیامبر(ص) در آنها شرکت نداشت، بلکه دسته‌ای را با تعیین فرمانده به منطقه‌ای اعزام می‌کرد، سَرِیه می‌گویند.<ref>سبحانی، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۶.</ref> با این حال برخی محققان بر این باورند تعریف ذکر شده برای غزوه و سریه درست نیست؛ بلکه غزوه به جنگ‌های پیامبر گفته می‌شود که به صورت آشکار، با جنگجویان زیاد و با سازماندهی انجام شده است، ولی به جنگ‌های پیامبر که به صورت مخفیانه، با جنگجویان کم و بدون سازماندهی انجام شده باشد، سریه می‌گویند.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۷۹-۸۰.</ref> این دو تعریف در مصداق غزوه‌ها و سریه‌ها اختلاف ندارد، زیرا طبق تعریق اخیر، پیامبر در عملیات‌هایی که با تعداد نفرات اندک انجام می‌شود و هدف از آن علمیات‌ها، ایذائی یا شناسایی بوده است، شرکت نمی‌کرد.<ref>قائدان، «سازماندهی جنگی در غزوات عصر پیامبر»، ص۸۰.</ref> | ||
== سیره پیامبر در جنگ‌ها == | |||
پیامبر(ص) اصول نظامی را در جنگ مراعات می‌کرد.<ref>مرکز تحقیقات سپاه، جنگ‌های پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۰.</ref> او به انضباط نظامیان اهمیت می‌داد و هیچکس اجازه نداشت محل مأموریت خود را ترک کند.<ref>مرکز تحقیقات سپاه، جنگ‌های پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۰.</ref> پیامبر فرماندهی جنگ‌های بزرگ و سرنوشت‌ساز (مانند بدر، احد و خندق) را خود بر عهده می‌گرفت.<ref>مرکز تحقیقات سپاه، جنگ‌های پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۸.</ref> مطابق آنچه در نهج البلاغه آمده، پیامبر در جنگ‌ها در خط مقدم جنگ بود و مسلمانان در سختی‌های جنگ به پیامبر پناه می‌بردند.<ref>نهج‌البلاغه، ۱۴۱۴ق، ص۵۲۰.</ref> پیامبر برای به دست آوردن اطلاعات دشمت بسیار اهمیت می‌داد<ref>وتر، فن الحرب الاسلامی فی عهد الرسول(ص)، دار الفکر، ص۱۴۳.</ref> و در سپاه دشمن جاسوسانی را می‌گمارد و از افشا شدن اسرار سپاه مراقبت می‌کرد.<ref>مرکز تحقیقات سپاه، جنگ‌های پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۷۸ش، ص۱۲۰.</ref> موارد ذیل از سیره‌های دیگر پیامبر در جنگ به‌شمار آمده است: | |||
* '''رعایت حقوق انسانی''': به گفته برخی محققان، پیامبر در جنگ‌ها تلاش می‌کرد تا تلفات جانی و مالی را به حداقل برساند.<ref>مرکز تحقیقات سپاه، جنگ‌های پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۷۸ش، ص۱۱۹.</ref> از مُثله‌کردن، از قطع درختان و از کشتن زنان، کودکان و سالمندان، در جنگ نهی می‌کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۲۷.</ref> اگر زنان و کودکان نیز در جنگ علیه مسلمانان شرکت می‌کردند، باز هم دستور می‌داد تا حد ممکن آنها را نکشند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۲۹.</ref> به گفته برخی محققان، برای نخستین‌بار در جهان، آیین‌نامه اسیران و غیر نظامیان، در دین اسلام نوشته شد.<ref>هوشیار و دیگران، «بازتاب جنگ‌های پیامبر(ص) در کتاب‌های تاریخ اسلام ایران از سال ۱۳۵۸ش تا کنون»، ص۸۲.</ref> | |||
* '''دیپلماسی فعال در جنگ''': پیامبر برای به دست آوردن موفقیت‌های بیشتر، در کنار جنگ به دیپلماسی فعال نیز توجه داشت؛ ازاین‌رو با قدرت‌های بی‌طرف پیمان‌نامه‌های سیاسی بسته می‌شد تا هم از ملحق شدن آنها به دشمنان اصلی جلوگیری شود و هم از قدرت آنها برای تأمین نیازها بهره برده شود.<ref>جلیلی، سیاست خارجی پیامبر(ص)، ۱۳۷۴ش، ص۱۰۵-۱۰۶.</ref> پیامبر در مواردی که مذاکره و صلح کردن با دشمن را در راستای اهداف خود می‌دید، صلح می‌کرد و در غیر این صورت از مذاکره خودداری می‌نمود.<ref>جلیلی، سیاست خارجی پیامبر(ص)، ۱۳۷۴ش، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> | |||
* '''تشکیل شورای جنگ'''<ref>تقی‌زاده اکبری، «روش فرماندهی پیامبر اعظم(ص)»، ص۱۵.</ref>: مانند تشکیل شورای جنگ برای مبارزه درون شهری یا برون شهری در جنگ احد<ref>نگاه کنید به: واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۰۹-۲۱۱.</ref> و مشورت پیامبر در جنگ احزاب برای حفر خندق.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۱۷۷.</ref> | |||
* '''تعیین جانشین در مدینه''': پیامبر(ص) همیشه و در تمامی جنگ‌ها، هرگاه مدینه را ترک می‌کرد، فردی را جانشین خود قرار می‌داد.<ref>عبدالشافی، السیرة النبویة و التاریخ الاسلامی، ۱۴۲۸ق، ص۱۵۳.</ref> | |||
* '''گذشت و بزرگواری''': در فتح مکه، به سران قریش امان داد، در حالی که آنان پیامبر را از دیارش بیرون کرده و خویشاوندان و یارانش را کشته بودند.<ref>تقی‌زاده اکبری، «روش فرماندهی پیامبر اعظم(ص)»، ص۹.</ref> | |||
* '''پرهیز از کشتار جمعی''': پیامبر از مسموم کردن شهرها نهی می‌کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۲۸.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||