آیه ۱۰۵ سوره انبیاء: تفاوت میان نسخه‌ها

آیه ۱۰۵ سوره انبیاء درباره سرنوشت نهایی زمین و به‌ارث رسیدن آن به صالحان است و تصریح می‌کند که این نکته در «زبور» و «ذکر» نیز نگاشته شده است.{{عربی|اندازه=۱۰۰%| <big>وَلَقَدْ کتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکرِ أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ</big> }}؛ در «زبور» بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: «بندگان شایسته‌ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد!»

این ۱۰۵ انبیاء در ادامه آیاتی نازل شده است که به پاداش اخروی انسا‌ن‌های صالح اشاره می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۵۶۰.</ref> [[تفسیر نمونه (کتاب)|تفسیر نمونه]] این آیه و [[آیه ۱۰۶ سوره انبیاء|آیه بعدی]] را بیان‌گر یکی از پادا‌ش‌های دنیوی صالحان در دنیا می‌داند که همان حکومت است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۰.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] نیز در [[المیزان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر المیزان]]، وراثت زمین را به معنای انتقال تسلط بر منافع آن، و استقرار برکات زندگی در دنیا برای وارثان می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> از نظر وی این منافع و برکات، هم می‌تواند مربوط به دنیا باشد، مثل برخورداری انسان‌های صالح از نعمت‌های دنیوی، هم مربوط به آخرت،<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> به این معنا که انسان‌های صالح نتیجه اعمال نیک دنیوی خود را در آخرت درک کنند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> از این جهت آیه مطلق است و دلیلی ندارد که آن‌ را مختص به وراثت در دنیا یا [[آخرت]] بدانیم.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref>

==تطبیق آیه بر حکومت امام مهدی(ع)==

با توجه به روایات نقل شده از [[امامان شیعه|امامان(ع)]]، در [[فهرست تفسیرهای شیعه|تفاسیر شیعه]]، حکومت امام مهدی(عج)‌ مصداق تحقق این وعده الهی در دنیا، و او و یارانش به عنوان بندگان صالح دانسته شده‌ است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۷۷؛‌ شیخ مفید، تفسیر القرآن المجید، ۱۴۲۴ق، ص۳۸۳؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق،‌ ج۷، ص۱۲۰، حویزی، نورالثقلین، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۶۴؛ بحرانی، البرهان، مؤسسة البعثة، ج۱، ص۸۲؛ کاشانی، تفسیر المعین، ۱۴۱۰ق،‌ ج۲، ص۸۶۳؛ القمی المشهدی، تفسیر کنز الدقائق، ۱۴۱۱ق، ج۸، ص۴۸۳؛ مغنیة،‌ تفسیر الکاشف، ۱۹۷۸م، ج۵، ص۳۰۲؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۴، ص۳۳۰.</ref> تفسیر روح المعانی از تفاسیر اهل‌سنت نیز این آیه را مرتبط با تشکیل حکومت امام مهدی(عج) در آخرالزمان می‌داند.<ref>آلوسی، روح المعانی،‌ ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۹۷.</ref> در روایاتی که از امامان شیعه نقل شده است، در این آیه مراد از صالحان را [[اهل‌بیت(ع)|آل محمد(ص)]] دانسته‌اند.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۳۵۸؛ استرآبادی، تأویل الآیات الظاهرة، ۱۴۰۹ق، ص۳۲۶.</ref> گفته شده مراد از این روایات انحصار نیست،‌ بلکه عالی‌ترین مصداق وراثت زمین توسط صالحین، تشکیل حکومت [[قائم آل محمد]] است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۱.</ref>

[[ناصر مکارم شیرازی]] معتقد است چون کلمه «ارض» در این آیه به صورت مطلق بیان شده است، اشاره به زمین خاصی ندارد و شامل همه زمین می‌شود.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۰.</ref> وی در توضیح و تبیین تحقق حکومت مهدوی بر روی زمین معتقد است که علاوه بر این آیه و روایات می‌توان دلیل عقلی نیز ارائه داد.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۷.</ref> محتوای این دلیل به این صورت است که در جهان قوانین و نظام تکوینی وجود دارد که در نهایتِ هماهنگی و انسجام است.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۶۹.</ref> بشر به عنوان بخشی از نظام خلقت باید بر اساس نظام صحیح اجتماعی به مرتبه‌ای برسد که خود را منطبق بر این نظام هماهنگ عالم قرار دهد.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۷۰.</ref> تحقق چنین امری با قیام مصلح بشریت امکان‌پذیر خواهد بود.<ref>مکارم شیرازی،‌ تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش،‌ ج۱۳، ص۵۷۰.</ref> طباطبایی نیز در تفسیر المیزان براساس دلیل عقلی و روایات، فرجام زندگی نوع انسانی در زمین را، سعادت و خیر و صلاح و پایانِ مهلت ابلیس برای فریب دادن بندگان خدا و برچیده شدن بساط کفر و گناه در زمین دانسته و برای این ادعا به آیه ۱۰۵ سوره انبیاء استشهاد کرده است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۱۶۰-۱۶۱.</ref>