پرش به محتوا

مجتبی (لقب): تفاوت میان نسخه‌ها

۳۰۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۹ اکتبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{درباره ۲|لقب امام مجتبی(ع)|آشنایی با شخصیت امام(ع)، مدخل|امام حسن مجتبی علیه‌السلام|}}
{{درباره ۲|لقب امام مجتبی(ع)|آشنایی با شخصیت امام(ع)، مدخل|امام حسن مجتبی علیه‌السلام|}}
'''مُجتبیٰ''' از [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام حسن مجتبی(ع)|القاب امام حسن(ع)]] است.<ref>ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.</ref> این لقب، درباره [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های پیامبر(ص)|پیامبر اسلام]] هم به‌کار رفته<ref>زرندی حنفی، نظم درر السمطین، ۱۴۲۵ق، ص۲۷.</ref> و مختص [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام دوم شیعیان]] نیست؛ هم چنین در برخی روایات از مجتبی به عنوان ویژگی تمام [[امامان شیعه|امامان]] یاد شده است. [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] در فرازی از خطبه‌اش که در وصف ویژگی‌های امامان است می‌گوید:  «فالامام هو المنتجب المرتضى ، والهادي المجتبى..» امام منتخب و هدایت کننده و برگزیده است. <ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۵۰.</ref> {{یاد|پس از ضربت خوردن امام علی(ع) صدایی میان آسمان و زمین شنیده شد که امام را به عنوان وصیِّ مجتبی(برگزیده)
'''مُجتبیٰ''' به معنای برگزیده از [[فهرست کنیه‌ها و لقب‌های امام حسن مجتبی(ع)|القاب امام حسن(ع)]] است.<ref>ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۲۹.</ref> این لقب درباره پیامبر(ص)<ref>زرندی حنفی، نظم درر السمطین، ۱۴۲۵ق، ص۲۷.</ref>و دیگر [[امامان شیعه|امامان]]<ref> نگاه کنید به مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۵۰.</ref> هم به کار رفته است. در خطبه‌ای که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، در ویژگی‌های امامان نقل شده این لقب به عنوان ویژگی امام ذکر شده است.<ref> مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۱۵۰.</ref> {{یاد|پس از ضربت خوردن امام علی(ع) صدایی میان آسمان و زمین شنیده شد که امام را به عنوان وصیِّ مجتبی معرفی کرد: قُتِل الوصيُّ المُجتبى...مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۲. }} اما درباره امام حسن(ع) شهرت پیدا کرده است.<ref> نظامی همدانی، المعارف الرافعة، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۴.</ref> در روایاتی که از امامان شیعه نقل شده، امام حسن(ع) را با لقب مجتبی یاد کرده‌اند<ref>پاک‌نیا تبریزی، «تأملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ص۱۳۲.</ref> و در دعای [[حرز امام سجاد(ع)]] هم تعبیر «اَلْحَسَنُ المُجتبیٰ» آمده است.<ref>عطاردی قوچانی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۲.</ref>
معرفی کرد: قُتِل الوصيُّ المُجتبى...مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۲. }}و  اما درباره امام حسن(ع) شهرت پیدا کرده است.<ref>نظامی همدانی، المعارف الرافعة فی الزیارة الجامعة، ۱۳۸۹ش، ص۳۱۴.</ref> در روایات متعددی که از [[امامان شیعه]] نقل شده، امام حسن(ع) را با لقب مجتبی یاد کرده‌اند<ref>پاک‌نیا تبریزی، «تأملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ص۱۳۲.</ref> و در دعای [[حرز امام سجاد(ع)]] هم تعبیر «اَلْحَسَنُ المُجتبیٰ» آمده است.<ref>عطاردی قوچانی، مسند الامام السجاد، ۱۳۷۹ش، ج۲، ص۳۲.</ref>


مجتبی از ماده «اِجتَباء» به‌معنای برگزیده و انتخاب‌شده است.<ref>منتظری، درس‌هایی از نهج‌البلاغه، ۱۳۹۵ش، ص۳۹۸.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در ذیل [[آیه ۱۲۱ سوره نحل]]، واژه اِجتَباء را این‌گونه [[تفسیر قرآن|تفسیر]] می‌کند که خدا، امام معصوم را برای خود خالص گردانیده است، به‌صورتی که او را از پراکندگی دور ساخته و در یک [[صراط مستقیم]] هدایت می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۳۶۸.</ref>
مجتبی، به‌معنای برگزیده و انتخاب‌شده است.<ref>منتظری، درس‌هایی از نهج‌البلاغه، ۱۳۹۵ش، ص۳۹۸.</ref> [[سید محمدحسین طباطبائی|علامه طباطبایی]] در ذیل [[آیه ۱۲۱ سوره نحل]]، واژه اِجتَباء را این‌گونه [[تفسیر قرآن|تفسیر]] می‌کند که خدا، امام معصوم را برای خود خالص گردانیده است، به‌صورتی که او را از پراکندگی دور ساخته و در [[صراط مستقیم]] هدایت می‌کند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۲، ص۳۶۸.</ref>


گفته شده این لقب، هر چند دارای مفهوم خاصی است که درباره همه امامان شیعه حقیقت پیدا می‌کند، اما تنها امام دوم شیعیان به این نام مشهور شده و گویای این مطلب است که لقب مجتبی برای امام حسن(ع) از همان دوران حیاتش به او منسوب شده است.<ref>فتاحی، انوار الهی، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۴.</ref>
گفته شده این لقب، هر چند دارای مفهوم خاصی است که درباره همه امامان شیعه حقیقت پیدا می‌کند، اما تنها امام دوم شیعیان به این نام مشهور شده و گویای این مطلب است که لقب مجتبی برای امام حسن(ع) از همان دوران حیاتش به او منسوب شده است.<ref>فتاحی، انوار الهی، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۴.</ref>
 
==جستارهای وابسته==
*[[کریم اهل‌بیت]]
==پانویس==
==پانویس==
{{پانوشت}}
{{پانوشت}}
خط ۱۵: خط ۱۵:
==منابع==
==منابع==
{{منابع}}
{{منابع}}
*ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
*ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
*پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، «تاملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ماهنامه مبلغان، شماره ۱۴۵، مهر و آبان ۱۳۹۰ش.
*پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، «تاملی در مستندات و مشهورترین القاب معصومین علیه‌السلام»، ماهنامه مبلغان، شماره ۱۴۵، مهر و آبان ۱۳۹۰ش.
*زرندی، محمدبن یوسف، نظم درر السمطین، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۵ق.
*زرندی، محمدبن یوسف، نظم درر السمطین، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۲۵ق.