کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

درباره تاریخ پیدایش این علم گفته شده بحث‌های کلامی از همان آغاز اسلام مطرح و نخستین مسئله آن، [[جبر و اختیار]] بوده است. مباحثی همچون [[اسما و صفات|صفات خداوند]] مخصوصا [[توحید]] و [[عدل الهی]]، [[حسن و قبح|حُسن و قُبح افعال]]، [[قضا و قدر|قضا و قَدَر]]، [[نبوت]]، [[معاد]] و [[امامت]] از مباحث مهم در علم کلام‌اند.  

[[کلام جدید]] علمی است که درباره یکی‌بودن یا متفاوت‌بودن آن با کلام (قدیم) اختلاف نظر وجود دارد. برخی از مباحث کلام جدید از این قرار است: تعریف، منشأ، قلمرو و [[زبان دین]]، نیاز بشر به دین، عقل و دین، عقل و ایمان، [[علم و دین]]، [[تجربه دینی]] و [[تکثرگرایی دینی]].

'''۱. آموزه‌های قرآنی و روایی و نیاز مردم:''' نخستین عامل پیدایش علم کلام، آموزه‌های [[قرآن|قرآنی]] و [[حدیث|روایی]] و نیاز مردم برای فهم این آموزه‌ها بیان شده است.<ref>نگاه کنید به کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> قرآن به آموزه‌های اعتقادی توجه ویژه نشان داده و [[ایمان]] به آنها را لازم خوانده است. <ref> مثل آیه ۱۳۶ و ۱۶۲ سوره نساء، آیه ۱۵ سوره حجرات، آیه ۱۷۷ سوره بقره، آیه ۱۱۱ سوره مائده، آیه ۱۵۸ سوره اعراف.</ref> بنابراین دانشمندان اسلامی برای فهم این آموزه‌ها علم کلام را پایه‌ریزی کردند.<ref>کاشفی، کلام شیعه، ۱۳۸۷ش، ص۴۸.</ref> {{یاد|گفتنی است در زمان [[پیامبر(ص)]]، غیرمسلمانان نیز پرسش‌های کلامی مطرح می‌کردند و قصد آنان گاه برای آگاهی از دین اسلام و گاه برای امتحان‌کردن پیامبر(ص) بود. بخشی از مباحثه‌های پیامبر(ص) با [[مشرکان|بت‌پرستان]] و [[اهل کتاب]] درباره [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]]، در قرآن و کتاب‌های تاریخی آمده است (نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، درآمدی بر علم کلام، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۰).}}

'''۳. درآمیختن مسلمانان با غیرمسلمانان:''' هنگامی که [[اسلام|مسلمانان]] با غیرمسلمانان مثل [[ایران|ایرانیان]] و رومیان و [[مصر|مصریان]] ارتباط پیدا کردند، اختلاف عقاید اسلامی با عقاید دیگر ملت‌ها آشکار شد و تعارض میان آنان آغاز گردید. مسلمانان برای دفاع از آموزه‌های اساسی [[اسلام]]، بحث‌های کلامی را پیش کشیدند و به آنها رونق دادند؛ بنابراین دانش کلام گسترش یافت.<ref>شبلی، تاریخ علم کلام، ۱۳۲۸ش، ص۸.</ref>