هبه: تفاوت میان نسخه‌ها
←برخی از احکام هبه: اصلاح نویسه‌های عربی
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) |
Rezai.mosavi (بحث | مشارکتها) (←برخی از احکام هبه: اصلاح نویسه‌های عربی) |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==تعریف و جایگاه== | ==تعریف و جایگاه== | ||
{{احکام}} | {{احکام}} | ||
هِبَه از جمله [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲؛ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۵۲.</ref> تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود.<ref>امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۳۷۳.</ref> برخی [[مجتهد|فقیهان]] در تعریفی عام، هبه را تملیک مال بدون عوض | هِبَه از جمله [[عقود اسلامی]] است که به‌موجب آن انسان مالی را رایگان به ملکیت دیگری در می‌آورد.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲؛ مشکینی، مصطلحات‌الفقه، ۱۳۹۲ش، ص۵۵۲.</ref> تملیک‌کننده را واهب، قبول‌کنندهٔ مال را مُتَّهب و به مالی که مورد هبه است موهوب گفته می‌شود.<ref>امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه، ج۲، ص۳۷۳.</ref> برخی [[مجتهد|فقیهان]] در تعریفی عام، هبه را تملیک مال بدون عوض دانسته [و اشاره به عقد بودن آن نکرده‌اند]،<ref> محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۳۸؛ امام خمینی، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج۲، ص۵۶.</ref> که در این صورت مترادف با واژه عَطِیه (بخشش) بوده و شامل هدیه، جایزه، نِحله (بخشش مال غیر منقول به خویشان)، [[صدقه]] و [[وقف]] می‌شود.<ref>محمود، معجم المصطلحات، ۱۴۱۹ق، ج۴، ص۴۴۴؛ امامی، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، ج۲، ص۳۷۳.</ref> | ||
[[محقق حلی]] در تعریف هبه قید «بدون [[نیت]]» را نیز آورده<ref>محقق حلّی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۷۹.</ref> که با این قید صدقه و وقف را از ذیل هبه خارج دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۰۸.</ref> | [[محقق حلی]] در تعریف هبه قید «بدون [[نیت]]» را نیز آورده<ref>محقق حلّی، شرائع الإسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۷۹.</ref> که با این قید صدقه و وقف را از ذیل هبه خارج دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۰۸.</ref> | ||
هبه در لغت از ریشه «وهب» و به‌معنای بخشیدن چیزی به دیگری است.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲</ref><br> | هبه در لغت از ریشه «وهب» و به‌معنای بخشیدن چیزی به دیگری است.<ref>طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۴، ص۵۵۲</ref><br> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==برخی از احکام هبه== | ==برخی از احکام هبه== | ||
برخی از احکام هبه عبارت‌اند از: | برخی از احکام هبه عبارت‌اند از: | ||
*گرچه هبه اساسا عقدی جایز شمرده شده و واهب حق رجوع و پس گرفتن موهوب را دارد،<ref>مغنیه، فقه الامام الصادق(ع)، ۱۴۲۱ق، ج۴، ص۲۲۶.</ref> ولی فقیهان این کار را مکروه دانسته‌اند.<ref>طباطبایی یزدی، تکملة العروة الوثقی، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۷۷؛ کاشف الغطاء، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة، ۱۴۲۰ق، ص۱۲۵.</ref> | |||
* اگر واهب (بخشنده مال) خواست موهوب را پس بگیرد، منافعی که در موهوب پدید آمده و قابل جداشدن است برای متّهب (قبول کننده مال) است؛ مانند: میوه‌های درخت.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۵۷.</ref> | * اگر واهب (بخشنده مال) خواست موهوب را پس بگیرد، منافعی که در موهوب پدید آمده و قابل جداشدن است برای متّهب (قبول کننده مال) است؛ مانند: میوه‌های درخت.<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج۲، ص۵۷.</ref> | ||
*اگر واهب برای پس گرفتن موهوب مراجعه کرد و دید که موهوب معیوب شده است، واهب حق گرفتن خسارت ندارد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref> | *اگر واهب برای پس گرفتن موهوب مراجعه کرد و دید که موهوب معیوب شده است، واهب حق گرفتن خسارت ندارد.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
* امام خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بی‌تا. | * امام خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، بی‌تا. | ||
*امامی، سید حسن، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، تهران، بی‌تا. | *امامی، سید حسن، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، تهران، بی‌تا. | ||
* محقق حلی، نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق/ مصحح: عبد الحسین محمد علی | * محقق حلی، نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق/ مصحح: عبد الحسین محمد علی بقال، ناشر: مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
*جزیری، عبد الرحمن، و دیگران، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)، بیروت، دارالثقلین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | *جزیری، عبد الرحمن، و دیگران، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)، بیروت، دارالثقلین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
*حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمة، محقق و مصحح: محمد باقر | *حسینی عاملی، سید جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمة، محقق و مصحح: محمد باقر خالصی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. | ||
*شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الخلاف، محقق و مصحح: علی خراسانی و دیگران، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | *شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الخلاف، محقق و مصحح: علی خراسانی و دیگران، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق. | ||
*طاهری، حبیب الله، حقوق مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق. | *طاهری، حبیب الله، حقوق مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
*علامهٔ حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۸ق. | *علامهٔ حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۳۸۸ق. | ||
*[https://qavanin.ir/Law/TreeText/178971 «قانون مدنی»]، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۲ش. | *[https://qavanin.ir/Law/TreeText/178971 «قانون مدنی»]، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۹ مهر ۱۴۰۲ش. | ||
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، | *کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابن المطهر، مؤسسه کاشف الغطاء، الذخائر، ۱۴۲۰ق. | ||
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | |||
*محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق و مصحح: محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | *محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق و مصحح: محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق. | ||
*محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۳۷۶ش. | *محمدی خراسانی، علی، شرح تبصرة المتعلمین، قم، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۳۷۶ش. | ||
*محمود، عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، | *محمود، عبدالرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، قاهره، دار الفضیلة، ۱۴۱۹ق. | ||
*مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات‌الفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | *مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات‌الفقه، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۲ش. | ||
*مغنیه، محمد جواد، فقه الامام الصادق(ع)، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق. | *مغنیه، محمد جواد، فقه الامام الصادق(ع)، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ دوم، ۱۴۲۱ق. | ||