حسبه: تفاوت میان نسخه‌ها
←امامیه
(←امامیه) |
(←امامیه) |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
در عین حال، رسیدگی به اموری که اقتضای جامعه دینی است و معمولاً بر عهده نهاد حسبه بود (مانند اقامه و اجرای [[حدود]]، رفع خصومات و ولایت و نظارت بر اوقاف) در بررسی‌های اجتهادی فقیهان مطرح می‌شد،<ref>برای نمونه رجوع کنید به طوسی، ج ۲، ص۲۹۵-۳۱۱، ج ۸، ص۵۷ ۷۰، ص۱۴۹-۱۷۰؛ ابن‌ادریس حلّی، ج۲، ص۱۵۶-۱۸۲، ۲۱۱-۲۷۴.</ref> | در عین حال، رسیدگی به اموری که اقتضای جامعه دینی است و معمولاً بر عهده نهاد حسبه بود (مانند اقامه و اجرای [[حدود]]، رفع خصومات و ولایت و نظارت بر اوقاف) در بررسی‌های اجتهادی فقیهان مطرح می‌شد،<ref>برای نمونه رجوع کنید به طوسی، ج ۲، ص۲۹۵-۳۱۱، ج ۸، ص۵۷ ۷۰، ص۱۴۹-۱۷۰؛ ابن‌ادریس حلّی، ج۲، ص۱۵۶-۱۸۲، ۲۱۱-۲۷۴.</ref> | ||
استفاده از واژه حسبه در متون فقهی شیعه امامی، افزون بر یک قرن پیش از ظهور [[صفویان]] در آثار فقهی [[شهید اول]] (متوفی ۷۸۶ق.) دیده می‌شود. وی در [[الدروس الشرعیه (کتاب)|الدروس الشرعیة]]<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، ج ۲، ص۴۷.</ref> برای مسائل مروط به امر به معروف و نهی از منکر عنوان «کتاب الحسبه» را برگزیده و در کتاب القواعد و الفوائد<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ناشر: كتابفروشى مفيد، ج۲، ص۱۰۱.</ref> از واژه حسبه به معنای مقابله با منکر استفاده کرده و آنجا که برای واجب‌های فوری مثال آورده، حسبه را نیز در کنار حج و نجات دادن غریق و بازگرداندن مال دزدی و... واجب فوری دانسته است.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، قسم۲، ص۱۰۱.</ref> | استفاده از واژه حسبه در متون فقهی شیعه امامی، افزون بر یک قرن پیش از ظهور [[صفویان]] در آثار فقهی [[شهید اول]] (متوفی ۷۸۶ق.) دیده می‌شود. وی در [[الدروس الشرعیه (کتاب)|الدروس الشرعیة]]<ref>شهید اول، الدروس الشرعیة، ناشر: مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، ج ۲، ص۴۷.</ref> برای مسائل مروط به امر به معروف و نهی از منکر عنوان «کتاب الحسبه» را برگزیده و در کتاب القواعد و الفوائد<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، ناشر: كتابفروشى مفيد، ج۲، ص۱۰۱.</ref> از واژه حسبه به معنای مقابله با منکر استفاده کرده و آنجا که برای واجب‌های فوری مثال آورده، حسبه را نیز در کنار [[حج]] و نجات دادن غریق و بازگرداندن مال دزدی و... واجب فوری دانسته است.<ref>شهید اول، القواعد و الفوائد، قسم۲، ص۱۰۱.</ref> | ||
محتمل است که [[شهید اول]] به تأثیر از [[فقه]] [[اهل سنّت]] و محیطی که در آن می‌زیست (زمان حکومت ممالیک بر منطقه [[مصر]] و [[شام]]) و باتوجه به معنای لغوی حسبه، این واژه را در نوشته‌های خود به کار برده باشد. | محتمل است که [[شهید اول]] به تأثیر از [[فقه]] [[اهل سنّت]] و محیطی که در آن می‌زیست (زمان حکومت ممالیک بر منطقه [[مصر]] و [[شام]]) و باتوجه به معنای لغوی حسبه، این واژه را در نوشته‌های خود به کار برده باشد. | ||