انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

مکارم، جمع «مَکرَمه« به معنای بزرگی و بزرگواری است<ref>بستانی، فرهنگ ابجدی، ۱۳۷۵ش، ص۸۵۵.</ref> و مکارم اخلاق را به اخلاق بزرگوارانه معنا کرده‌اند.<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۲۷.</ref> در منابع حدیثی، روایات متعددی از معصومان(ع) درباره مکارم اخلاق نقل شده است<ref>برای نمونه نگاه کنید به کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۵؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۷، ص۳۶۷-۳۷۵.</ref> و در بعضی از آنها خصلت‌هایی به عنوان مصادیق مکارم اخلاقی بیان شده است. [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] در [[الکافی (کتاب)|کتاب کافی]] حدیثی از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] آورده که مکارم اخلاق را زینت پیامبران معرفی و به داشتن آنها ترغیب می‌کند. سپس ده ویژگی را از مصادیق مکارم اخلاقی می‌شمرد: [[یقین]]، [[قناعت]]، [[صبر]]، [[شکر]]، خویشتن‌داری، [[حسن خلق|خُلق نیکو]]، [[سخاوت]]، [[غیرت]]، [[شجاعت]] و [[مروت|مروّت]].<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۶.</ref> در حدیثی دیگر در همین کتاب، خصلت‌هایی دیگری مصادیق مکارم اخلاق بیان شده است: نومیدی (از آنچه نزد مردم است)، [[راست‌گویی]]، [[امانت‌داری|ادای امانت]]، [[صله رحم]]، پذیرایی از مهمان، غذا دادن به نیازمند، جبران نیکی‌ها، مراعات حق همسایه، مراعات حق رفیق. سپس گفته شده اصل همه مکارم [[حیاء|حیا]] و شرم است.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۵.</ref>

در برخی نقل‌های حدیث مکارم‌الاخلاق، از جمله نقل [[شیخ طوسی]]، در کنار مکارم، به محاسن اخلاقی نیز اشاره شده است.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref> به گفته [[محمدتقی فلسفی]] (۱۲۸۶- [[۱۳۷۷ش]]) از سخنرانان مذهبی، در بین روایات، معیاری برای تمایز محاسن و مکارم اخلاقی از هم بیان نشده است؛<ref>فلسفی، شرح دعای مکارم الاخلاق، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۹۷.</ref> ولی با توجه به مصادیقی که در احادیث برای این دو عنوان ذکر شده، می‌توان گفت آن دسته از صفات اخلاقی مانند خوش‌رویی با مردم که از نظر شارع، پسندیده است، ولی با تمایلات نفسانی هم قابل‌جمع است<ref>فلسفی، شرح دعای مکارم الاخلاق، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۹۸.</ref> و بیشتر به روابط اجتماعی و چگونگی معاشرت با دیگران ربط دارد<ref>علی‌نژاد، «تفاوت مکارم اخلاق با محاسن اخلاق»، ص۸.</ref> محاسن اخلاقی است و اخلاقیاتی همچون [[کظم غیظ|فروبردن خشم]] که اگر کسی بخواهد رعایت کند، باید با [[نفس اماره|هوای نفسش]] مبارزه کند، یا دست‌کم به آن بی‌اعتنا باشد، در زمره مکارم اخلاق قرار می‌گیرد.<ref>فلسفی، شرح دعای مکارم الاخلاق، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۹۸.</ref>