انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۹

۸۵۰ بایت حذف‌شده ، ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۲۳

←‏جایگاه

دیداریویکی‌متن

P.motahari

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۳٬۲۷۶

ویرایش

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 ==جایگاه==
-«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق‏» (من از آن جهت برانگیخته شدم که شرافت‌های اخلاقی را کامل کنم [و آنها را تعلیم دهم])<ref>حکیمی و دیگران، الحیاة، ترجمه احمد آرام، ۱۳۸۰ش، ج۶، ص۶۷۵.</ref> [[حدیث|روایتی]] است معروف به حدیث مکارم الاخلاق<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۳۸.</ref> یا حدیث تتمیم<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۱۴.</ref> که از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۰۰.</ref> با استناد به این حدیث یکی از اهداف اصلی [[بعثت|بعثت پیامبر(ص)]] را تکمیل و تعلیم مکارم اخلاقی دانسته<ref>نراقی، معراج السعادة، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۳۷۹.</ref> و آن را بیان‌گر اهمیت مسائل اخلاقی در [[اسلام|دین اسلام]] قلمداد نموده‌اند.<ref>علی‌نژاد، «تفاوت مکارم اخلاق با محاسن اخلاق»، ص۶.</ref>
+[[حدیث|حدیثِ]] «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق‏» به این معناست که «من از آن جهت برانگیخته شدم که شرافت‌های اخلاقی را کامل کنم [و آنها را تعلیم دهم]).<ref>حکیمی و دیگران، الحیاة، ترجمه احمد آرام، ۱۳۸۰ش، ج۶، ص۶۷۵.</ref> این  حدیث به حدیث مَکارم‌الاخلاق<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۳۸.</ref> یا حدیث تَتْمیم<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۱۴.</ref> شهرت دار و از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۰۰.</ref> با استناد به این حدیث، یکی از اهداف اصلی [[بعثت|بعثت پیامبر(ص)]] را تکمیل و تعلیم مکارم اخلاقی دانسته<ref>نراقی، معراج السعادة، ۱۳۷۸ش، ص۱۰۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۳۷۹.</ref> و آن را بیان‌کننده اهمیت مسائل اخلاقی در [[اسلام|دین اسلام]] قلمداد نموده‌اند.<ref>علی‌نژاد، «تفاوت مکارم اخلاق با محاسن اخلاق»، ص۶.</ref>
-==مفهوم‌شناسی==
+==برداشت‌های مختلف از حدیث==
-برای بعثت پیامبر اهدافی همچون سیاست و رهبری جامعه و [[اتمام حجت]] با مردم نیز بیان شده است.<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۲۲؛ عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref> حتی برخی با تضعیف سند حدیث مکارم الاخلاق، هدف اصلی پیامبران را مبارزه با [[طاغوت]] شمرده‌اند؛<ref>[http://panahian.ir/post/3480 «سخنرانی در اجتماع بزرگ مصلای تهران برای بزرگداشت شخصیت رسول خدا(ص)»]، وبگاه علیرضا پناهیان.</ref> ازاین‌رو برخی پژوهش‌گران معتقدند مراد از این حدیث، رسیدن به مکارم اخلاقی به عنوان تنها هدف بعثت نیست.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref> آنها در تبیین مفهوم این روایت احتمالاتی را بیان نموده‌اند، از جمله:
+برداشت‌های مختلفی از حدیث مکارم الاخلاق شده است:
-*منظور انحصار پیامبر بر تکمیل مکارم اخلاقی است؛ یعنی از بین [[پیامبران]] فقط من برای تمام کردن مکارم اخلاق مبعوث شدم.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref>
-*منظور انحصار مکارم از بین فضائل اخلاقی است؛ یعنی من برای تمام کردن مکارم اخلاق [که والاترین ویژگی‌های اخلاقی است] مبعوث شدم.<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۳۳.</ref>
-*علت و هدف اصلی بعثت، همان تکمیل مکارم اخلاقی است و این علت پایه و اساس سایر علت‌ها و جنبه‌های دینی است.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۳.</ref>
-به گفته [[محیی الدین عربی|ابن‌عربی]] از حکیمان و [[تفسیر قرآن|مفسرین]] قرن هفتم قمری، در بین پیامبران، هر کدام ظرفیت بیشتری در پذیرش فضائل داشته<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۸۴.</ref> و نسبت به سایرین متأخر بوده است، جامع صفات و کمالات پیامبران گذشته می‌باشد؛ ازاین‌رو پیامبر اسلام(ص) شایستگی تمام نمودن مکارم اخلاقی را یافته است.<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۳۹۵.</ref>
-{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =[[مرتضی مطهری]] اسلام‌پژوه و نویسنده:{{سخ}}
-از جمله‏ '''بعثت لاتمم مکارم الاخلاق'''‏ چند مطلب فهمیده می‌شود:
-*[[بعثت]] [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول اکرم]] هدفی حکیمانه و اجتماعی دارد که مربوط به زندگی مردم است و بیرون از زندگی و یا منافی با زندگی نیست.
-*این هدف در قسمت روحیه و اخلاق و تربیت افراد است، نه در قسمت‌های دیگر علمی یا فنی و غیره.
-*مبنا و اساس و محور در [[اخلاق|اخلاق اسلامی]] و در نقطه اتکاء پرورش‌های اخلاقی، بزرگواری و کرامت نفس است.
-*برخلاف اخلاق سقراطی که براساس فضیلت و حکم [[عقل]] است و فقط جنبه عقلانی دارد (نه جنبه عاطفی و احساساتی و تحریکی) و به همین جهت خشک و جامد و ساکن است، اما اخلاق اسلامی جنبه عاطفی و تحریکی دارد.| منبع = مطهری، یادداشت‌های استاد، ۱۳۸۵ش، ج۶، ص۴۷۸.| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|حاشیه= ۵px|اندازه خط = ۱۵px|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
+[[مرتضی مطهری]] اسلام‌پژوه و نویسنده [[شیعه]] نوشته است از این حدیث فهمیده می‌شود [[بعثت|بعثت پیامبر]] ناظر به ساحت روحیه و اخلاق و تربیت افراد است و جنبه عاطفی و احساساتی و تحریکی دارد، نه جنبه‌های علمی، فنی و غیره؛ برخلاف اخلاق سقراطی که براساس فضیلت و حکم [[عقل]] است و فقط به بعد عقلانی نظر دارد. به همین جهت، خشک و جامد و ساکن است.<ref>مطهری، یادداشت‌های استاد، ۱۳۸۵ش، ج۶، ص۴۷۸.</ref>
+به گفته [[محیی الدین عربی|ابن‌عربی]] از حکیمان و [[تفسیر قرآن|مفسران]] قرن هفتم قمری، در بین پیامبران، هر کدام ظرفیت بیشتری در پذیرش فضایل داشته<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۸۴.</ref> و نسبت به سایرین متأخر بوده، از همه صفات و کمالات پیامبران گذشته برخوردار بوده است. ازاین‌رو پیامبر اسلام(ص) شایستگی تمام نمودن مکارم اخلاقی را یافته است.<ref>ابن عربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۳۹۵.</ref>
+برخی پژوهش‌گران هم معتقدند مراد از حدیث مکارم‌الاخلاق، رسیدن به مکارم اخلاقی به عنوان تنها هدف بعثت نیست؛<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref> زیرا برای بعثت پیامبر، اهدافی همچون سیاست و رهبری جامعه و [[اتمام حجت|اتمام‌حجت]] با مردم نیز بیان شده است.<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۲۲؛ عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref> با توجه به این مسئله، در تبیین مفهوم این روایت، احتمالاتی بیان کرده‌اند؛ از جمله:
+*این حدیث تمام‌کردن مکارم اخلاق را منحصر به پیامبر اسلام کرده است؛ یعنی از بین [[پیامبران]]، تنها او برای تمام‌کردن مکارم اخلاق مبعوث شده است.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۱.</ref>
+*منظور منحصرکردن مکارم از دیگر فضایل اخلاقی است؛ یعنی پیامبر برای تمام کردن مکارم اخلاق که والاترین ویژگی‌های اخلاقی هستند مبعوث شده است.<ref>هادی، «مکارم الاخلاق؛ پژوهشی پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق»، ص۳۳۳.</ref>
+*علت و هدف اصلی بعثت، همان تکمیل مکارم اخلاقی است و این علت، پایه و اساس سایر علت‌ها و جنبه‌های دینی بعثت است.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی دلالی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۴۳.</ref>
 ==سند روایت==
 در بین منابع شیعه، [[الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین (کتاب)|الرسالة العَلَویه]]<ref>کراجکی، الرسالة العلویّة، ۱۴۲۷ق، ص۱۱.</ref> نوشته [[محمد بن علی کراجکی]] (درگذشت: [[سال ۴۴۹ هجری قمری|۴۴۹ق]]) و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مَجمع البیان]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۰۰.</ref> نوشته [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (درگذشت: [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]]) قدیمی‌ترین منابعی شمرده شده که حدیث مکارم الاخلاق را نقل نموده‌اند.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی سندی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۰۵.</ref> همچنین [[حسن بن فضل طبرسی]] در مقدمهٔ [[مکارم الاخلاق (کتاب)|کتاب مکارم الاخلاق]] این روایت را بدون ذکر سلسله راویان بیان کرده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۸.</ref> البته این حدیث با عبارات و نقل‌هایی متفاوت، در منابع دیگر نیز آمده است؛ [[فقه الرضا (کتاب)|فقه الرضا]] آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق»<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۳۵۳.</ref> و [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) در [[الامالی (شیخ طوسی)|کتاب اَمالی]]، با اندکی تفاوت، آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق و محاسنها» از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کرده‌اند.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref><br>