بلعم باعورا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بَلْعَم باعورا ''' از عالمان زمان [[حضرت موسی(ع)]] و [[مستجاب الدعوه]] بود اما [[شیطان]] او را گمراه کرد. در [[روایات|روایات اسلامی]] و [[تورات]] از بلعم یاد شده است. همچنین برخی [[مفسران]] آیه ۱۷۵ [[سوره اعراف]] که از گمراهی فردی سخن گفته که آیات الهی (به معنای آگاهی از اسم اعظم یا عالم به کتاب خدا) را در اختیار داشته را درباره او دانسته‌اند. داستان‌های مختلفی در مورد بلعم نقل شده که برخی مفسران آن‌ها را در زمره [[اسرائیلیات]] قرار داده‌اند.

بلعم<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۸، ص۲۹.</ref> یا بلعام<ref>علامه مجلسی،‌ بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق،‌ ج۱۳،‌ص۳۷۹.</ref> فردی از [[بنی‌اسرائیل]] بود<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۵۳.</ref> که در [[شام|سرزمین شام]] زندگی می‌کرد.<ref> طبری، تاریخ طبری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۴۳۷.</ref> [[حضرت موسی(ع)]] از او به عنوان مبلّغ استفاده می‌نمود.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ق، ج۷، ص۱۴.</ref>

از پدر بلعم با نام‌های «باعوراء»<ref>راوندی،‌ قصص الأنبیاء، ۱۴۰۹ق، ص۱۷۳.</ref> «باعور»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۸، ص۲۹.</ref>، و «أور»<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۳۹۶.</ref> و از همسرش با نام «بسوس» یاد شده است.<ref>آلوسی،‌ روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۰۴.</ref>  

به گفته برخی از [[مفسران]] آیه «وَ اتْلُ عَلَیهِمْ نَبَأَ الَّذِی ءَاتَینَاهُ ءَایاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیطَانُ فَکاَنَ مِنَ الْغَاوِین؛ و بر آنها بخوان سرگذشت آن فرد را که آیات خود را به او دادیم اما خود را از آن تهی ساخت و [[شیطان]] در پی او افتاد، و از گمراهان شد»<ref>سوره اعراف،‌ آیه۱۷۵.</ref> به ماجرای بلعم اشاره دارد.<ref> مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ق، ج۷، ص۱۴؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۸۲.</ref> با این حال درباره اینکه منظور از آیاتنا در این آیه چیست، اختلاف‌نظر دارند. گروهی آن را به معنای آگاهی بلعم از [[اسم اعظم|اسم اعظم خدا]] دانسته<ref>عیاشی،‌ التفسیر، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۴۲.</ref> از این‌رو دعایش همیشه مستجاب می‌شد.<ref> بحرانی، البرهان، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۱۵.</ref> گروهی دیگر آن را به معنای عالم بودن وی به کتاب خدا دانسته‌اند نه آگاهی از اسم اعظم.<ref>فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۵۳؛ شیخ طوسی،‌ التبیان، ج۵، ص۳۲.</ref>

* به گزارش [[مسعودی]]، بلعم به پادشاه کشورش که در نزاع و جنگ با [[حضرت یوشع]] و بنی‌اسرائیل بود،‌ کمک کرد.<ref>مسعودی،‌ اثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۶۵.</ref> [[علامه طباطبایی]] اخلاد الی الارض (لکنه اخلد الی الارض)  را کنایه از تمایل به لذات دنیا و پای بندی به و همین را زمینه ساز گمراهی و محرومیت بلعم باعورا از هدایت دانسته است. <ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق ، ج۸، ص۳۳۳.

</ref>

[[پرونده:بلعم و فرشته.jpg|بندانگشتی|نقاشی صحنه رفتن بلعم برای نفرین [[حضرت موسی]] و قومش و بازایستادن الاغ بلعم از حرکت با دیدن [[فرشته]]]]

* بلعم خواهان نابودی سپاه [[حضرت موسی(ع)]] بود، از این‌رو از حاکم خواست که زنان را به استقبال [[بنی‌اسرائیل]] بفرستند شاید آنان این وسیله به [[زنا]] دچار شده و خداوند نابودشان کند.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۹،‌ ص۸۵.</ref>

* به بلعم وعده سه دعای مستجاب داده شد. همسر او درخواست کرد که یک دعا را به او اختصاص دهد. بلعم نیز پذیرفت. همسرش از او خواست که دعا کند او زیباترین زن بنی‌اسرائیل شود، با دعای بلعم او چنین شد. همسرش وقتی دید که زیباتر از او در میان بنی‌اسرائیل نیست، از بلعم روی‌گردان شد. از این‌رو بلعم دعا کرد و او تبدیل به سگ شد. فرزندان بلعم با اصرار از او خواستند که مادرشان را از آن حالت در بیاورد و او نیز چنین کرد.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۳۹۹.</ref>

*‌ بر اساس برخی منابع زمانی که بلعم خواست برای نفرین حضرت موسی(ع) و قومش برود، الاغ او از حرکت باز ایستاد. بلعم او را کتک زد و این عمل، سه مرتبه تکرار شد. سپس حیوان به اذن الهی به سخن آمد و به بلعم گفت که [[ملائکه]] را می‌بیند که جلوی او را می‌گیرند.<ref> ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق،‌ ج۳، ص۴۶۰.</ref> این داستان در تورات نیز آمده است.<ref>تورات، سِفر اعداد، ۲۲: ۲۱-۳۲.</ref>

* ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.

* ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: شمس الدین، محمد حسین، بیروت، دارالکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

* آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: عطیة، علی عبدالباری، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.

*‌ طبری،‌ تاریخ الامم و الملوک،‌ تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت،‌ دار التراث، ۱۳۸۷ق،

*‌ عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.

* قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبة الله، قصص الأنبیاء علیهم السلام، محقق و مصحح: عرفانیان یزدی، غلامرضا، مشهد، مرکز پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

* قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، سید طیب، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.

* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران،‌ دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

* [https://www.cgie.org.ir/Fa/article/228934/%D8%A8%D9%84%D8%B9%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D8%B9%D9%88%D8%B1 مقاله بلعم باعورا در دائرة المعارف بزرگ اسلامی]