صعصعة بن صوحان: تفاوت میان نسخه‌ها

صَعصَعة بن صَوحان از قبیله و [[خاندان عبدالقیس]] بود.<ref>ابن‌اثیر، اُسدالغابة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۳.</ref> او در نزدیکی [[قطیف]] به دنیا آمد و پس از مدتی در [[کوفه]] ساکن شد.<ref>زرکلی، الاعلام، ۱۹۹۸م، ج۳، ص۲۰۵.</ref> به همین جهت او را «کوفی» نیز خوانده‌اند.<ref>ذهبی، تاریخ‌الاسلام، ۲۰۰۳م، ج۴، ص۲۴۰.</ref> کُنیه صعصعه «أباطَلحة» بوده است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۴۴.</ref> برادران او [[زید بن صوحان|زید]] و صیَحان از شیعیان[[امام علی علیه‌السلام| امام علی(ع)]] بودند.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۷۱۷.</ref>

صعصعه در زمان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]]، [[مسلمان]] شد، ولی آن حضرت را ندید.<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۰۳.</ref>   

صعصعه از مخالفان [[عثمان بن عفان|خلیفه سوم]] در [[کوفه]] بود. خلیفه،‌ او را به همراه تعدادی از جمله برادرش [[زید بن صوحان]] و [[مالک اشتر]] به [[شام]] تبعید کرد.<ref>احمدی میانجی، مکاتیب الأئمة(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۱۴۵.</ref> منابع تاریخی گفتگویی انتقادی از وی با [[عثمان]] گزارش کرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌خلدون، تاریخ ابن‌خلدون، ۱۴۰۸ق، ج۲، ص۵۸۹.</ref>

|نقل‌قول=«کسی با امام علی(ع) نبود که ایشان را آن‌گونه که شایسته‌اش است،‌ بشناسد، مگر صعصعه و اصحابش».<ref>ابن‌داود، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۸۷.</ref>|منبع= |تراز= چپ|عرض= ۲۱۰px

به گفته [[شیخ مفید]]، صعصعه از [[فهرست اصحاب امام علی(ع)|اصحاب بزرگ امام علی(ع)]] بوده است.<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۴۷۵.</ref> [[ابن‌قتیبه دینوری]] دانشمند قرن سوم قمری نیز نام صعصعه را در گروه افراد مشهور [[شیعه]] آورده است.<ref>ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲ق، ص۶۲۴.</ref>  به گزارش [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]] در [[مروج الذهب و معادن الجوهر (کتاب)|مُروج الذَّهَب]]، امام علی(ع) صعصعه را از بزرگان عرب و رؤسای اصحاب خود معرفی کرده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۸.</ref> برپایه روایتی از [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]]، امام علی(ع) وی را بر [[وصیت]] خود شاهد گرفت.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۵۱.</ref>

صعصعه امام علی(ع) را زینت‌دهنده خلافت می‌دانست و معتقد بود او به خلافت ارزش و مقام داده و نیاز [[خلافت]] به امام علی(ع) بیش از نیاز او به خلافت است.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، نشر دار صادر، ج۲، ص۱۷۹.</ref>

صعصعه در جنگ‌های زمان حکومت امام علی(ع)، شرکت کرد. در [[جنگ جمل]] برادرش [[صیحان بن صوحان|صیحان]]، پرچم‌دار قبیله عبدالقیس بود. پس از [[شهادت]] صیحان، برادر دیگرش [[زید بن صوحان|زید]] پرچم‌دار شد و پس از شهادت زید، صعصعه خود پرچم را به دست گرفت.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۶، ص۲۴۴.</ref>  

به گفته [[محمد بن عمر کشی|کَشّی]] در [[اختیار معرفة الرجال (کتاب)|معرفةالرجال]]، در [[صلح امام حسن(ع)]] با [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]، صعصعه از کسانی بود که [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|امام حسن(ع)]] برای او اَمان گرفت.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۸۵.</ref> پس از صلح امام حسن(ع)، معاویه در [[کوفه]] صعصعه را دید و به او گفت: به خدا سوگند دوست نداشتم تو در امان من باشی. صعصعه در پاسخ او گفت به خدا سوگند من نیز دوست نداشتم تو را با این نام صدا کنم؛ سپس به معاویه با عنوان خلیفه سلام کرد. معاویه گفت اگر (در خلیفه دانستن من) صادق هستی بر [[منبر]] برو و علی(ع) را [[لعن]] کن. صعصعه بر منبر رفت و پس از حمدوثنای الهی در سخنانی دوپهلو گفت:‌ ای مردم من از نزد فردی (معاویه) می‌آیم که به من دستور داده علی(ع) را لعن کنم. پس او (خودش) را لعن کنید.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۳۶۳ش، ص۶۹.</ref>{{یاد| این  ماجرا برای [[حجر بن عدی]] نیز نقل شده است بنگرید: طوسی، رجال کشی، ج۱، ۱۴۰۹ق،ص ۱۰۱-۱۰۲}}

[[ ابن‌اعثم کوفی |ابن‌اعثم کوفی]] گزارش کرده است که زمانی، معاویه به بزرگان کوفه گفت: نظرتان چیست که شما را با وجود نادانی‌های‌تان بخشیدم، در حالی که مستحق مجازات بودید؟ خداوند رحمت کند [[ابوسفیان]] را که انسان صبوری بود و اگر همه مردم از اولاد او بودند، همه صبور می‌گشتند. صعصعه گفت: به خدا سوگند‌ ای معاویه که این افراد،‌ فرزندان مردمانی بهتر از ابوسفیان هستند و افراد سفیه و جاهل از نسل ابوسفیان بیشتر از صبوران آن‌ها هستند.<ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref>

صعصعه در سخنوری مهارت داشت. منابع تاریخی و [[حدیث|حدیثی]]، او را فردی فصیح و بلیغ معرفی کرده‌اند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۴۳؛ زمخشری، الفایق فی غریب الحدیث، ۱۴۱۷، ج۱،‌ ص۷۱؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۴، ص۳۰۸.</ref> [[امام علی(ع)]] صعصعه را «الخَطیبُ الشَّحْشَح» (سخنران زبردست) توصیف کرده است.<ref>نهج‌البلاغة، ترتیب صبحی صالح. حکمت ۲۵۹</ref> [[معاویه]] <ref>ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref> و [[مغیرة بن شعبة|مغیره بن شعبه]]<ref>ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۳، ص۴۳۰.</ref> هم از فصاحت و بلاغت او سخن گفته‌اند. معاویه او را دارای زبان تند و تیز دانست.<ref> ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۳۸۸.</ref>

به گفته [[کشی|کَشّی]]، او از مهارت سخنوری‌اش برای معرفی و دفاع از حضرت علی(ع) استفاده می‌کرد.<ref>کشی، اختیار معرفة الرجال، ۱۳۶۳ش، ص۶۹.</ref> [[مرتضی مطهری]] از جاحظ در البیان و التبیین نقل کرده که او را به قدرت بیان و قوّت منطق وصف می‌کند و می‌گوید: از هر دلیلی بالاتر بر اینکه صعصعه مردی سخنور و خطیب بوده این است که علی بن ابی‌طالب گاهی تکلیف می‌کرد به او که خطابه ایراد کند و او حرکت می‌کرد و در حضور علی به ایراد خطابه می‌پرداخت.<ref> مطهری، بیست گفتار، ایران، ص۸۳.</ref>

در شهر عسکر در بحرین، قبری به صعصعه منسوب است که آنجا را مسجد صعصعة بن صوحان می‌نامند.<ref>[http://www.jwd.gov.bh/mosques/3212 «مسجد صعصعة بن صوحان فی عسکر»، الاوقاف الجعفریه.]</ref> همچنین در نزدیکی [[مسجد سهله|مسجد سَهله]] در کوفه، مسجدی به نام [[مسجد صعصعه]] به او منسوب است.<ref>ابن‌مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۴۳؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۶۴.</ref>

{{منابع}}

*‌ ابن‌اثیر جزری، علی بن محمد، اسدالغابة فی معرفة الصحابة،‌ دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق.

* ابن‌اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ،‌ دار صادر، بیروت، ۱۳۸۵ق.

* ابن‌اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق علی شیری،‌ دارالاضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق.

* ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر(تاریخ ابن‌خلدون)، تحقیق خلیل شحادة، بیروت،‌ دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق.

* ابن‌داوود حلی، حسن بن علی بن داود، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ق.

* ابن‌سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت،‌ دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۸ق.

* ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی،‌ بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۲ق.

* ابن‌قتیبة، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشة، قاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۲م.

* ابن‌مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.