پرش به محتوا

سوره‌های مکی و مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۷: خط ۷:
گفته شده تعداد سوره‌های مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سوره‌ها، مکی هستند.<ref>سیوطی، الإتقان، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۶۰.</ref> سوره‌های مدنیِ مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]] و [[سوره طلاق|طلاق]]. سوره‌های مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|الرحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]]. بر این اساس، باقیمانده سوره‌های قرآنی که مکی محسوب می‌گردند، ۸۲ سوره است.<ref>حاجی میرزایی، «مکی و مدنی»، ص۲۱۴۵.</ref>
گفته شده تعداد سوره‌های مدنی ۲۰ سوره، موارد اختلافی ۱۲ سوره و بقیه سوره‌ها، مکی هستند.<ref>سیوطی، الإتقان، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۶۰.</ref> سوره‌های مدنیِ مورد پذیرش همه عبارتند از: [[سوره بقره|بقره]]، [[سوره مائده|مائده]]، [[سوره نور|نور]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره آل عمران|آل عمران]]، [[سوره انفال|انفال]]، [[سوره احزاب|احزاب]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره نساء|نساء]]، [[سوره توبه|توبه]]، [[سوره محمد|محمد]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]] و [[سوره طلاق|طلاق]]. سوره‌های مورد اختلاف عبارتند از: [[سوره فاتحه|فاتحه]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره رعد|رعد]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره الرحمن|الرحمن]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره قدر|قدر]]، [[سوره بینه|بینه]]، [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]]. بر این اساس، باقیمانده سوره‌های قرآنی که مکی محسوب می‌گردند، ۸۲ سوره است.<ref>حاجی میرزایی، «مکی و مدنی»، ص۲۱۴۵.</ref>


==معیارها و ملاک‌های تشخیص==
== معیارها و ملاک‌های تشخیص ==
درباره معیارها و ملاک‌های تشخیص مکی یا مدنی بودن آیات قرآن کریم، سه نظر وجود دارد:
درباره معیارها و ملاک‌های تشخیص مکی یا مدنی بودن آیات قرآن کریم، سه نظر وجود دارد:
# '''معیار زمانی''':‌ هر آنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هر آنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب می‌گردد هر چند در مکه یا در سفری از سفرهای پیامبر(ص) نازل شده باشد مانند سال[[فتح مکه| عام الفتح]] و [[حجة الوداع]] <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
# '''معیار زمانی''':‌ هر آنچه پیش از [[هجرت]] نازل شده مکی و هر آنچه پس از هجرت نازل شده مدنی محسوب می‌گردد هر چند در مکه یا در سفری از سفرهای پیامبر(ص) نازل شده باشد مانند سال[[فتح مکه| عام الفتح]] و [[حجة الوداع]] <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref> این معیار از دو معیار دیگر مشهورتر است و اکثر پژوهشگران علوم قرآنی این معیار را برای تعیین سوره‌های مکی و مدنی انتخاب کرده‌اند؛<ref>معرفت، التمهید، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۳۱.</ref> چرا که این معیار بر خلاف دو معیار دیگر، همه آیات قرآن را در بر می‌گیرد.
# '''معیار مکانی''': هر آنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هر آنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب می‌گردد و هر آنچه در نواحی مجاور مکه ( مانند [[سرزمین منا|منی]]، [[عرفات]] و [[حدیبیه]])نازل شده مکی و هر آنچه در نواحی مجاور مدینه ( مانند [[منطقه بدر|بدر]] ، [[کوه احد| اُحُد ]]و سَلْع =کوه ودره‌ای درمنطقه [[غزوه خندق|جنگ احزاب]]) نازل شده مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
# '''معیار مکانی''': هر آنچه در [[مکه]] نازل شده، مکی، و هر آنچه در [[مدینه]] نازل شده مدنی محسوب می‌گردد و هر آنچه در نواحی مجاور مکه ( مانند [[سرزمین منا|منی]]، [[عرفات]] و [[حدیبیه]])نازل شده مکی و هر آنچه در نواحی مجاور مدینه ( مانند [[منطقه بدر|بدر]] ، [[کوه احد| اُحُد ]]و سَلْع =کوه ودره‌ای درمنطقه [[غزوه خندق|جنگ احزاب]]) نازل شده مدنی است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
# '''معیار مخاطب''': برخی به «مخاطب وحی» توجه کرده و گفته‌اند هر آنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی و هر آنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هر آنچه با خطاب «یا ایها الناس» نازل شده، مکی و هر آنچه با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده، مدنی است. این قول منسوب به [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
# '''معیار مخاطب''': برخی به «مخاطب وحی» توجه کرده و گفته‌اند هر آنچه که خطاب به اهل مکه نازل شده مکی و هر آنچه که خطاب به اهل مدینه نازل شده مدنی است. ملاک تشخیص این خطاب این است که هر آنچه با خطاب «یا ایها الناس» نازل شده، مکی و هر آنچه با خطاب «یا ایها الذین آمنوا» نازل شده، مدنی است. این قول منسوب به [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]] است.<ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
از [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل است که اگر آغاز سوره‌ای در مکه نازل شده آن سوره مکی محسوب می‌شود. <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
از [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل است که اگر آغاز سوره‌ای در مکه نازل شده آن سوره مکی محسوب می‌شود. <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
برخی از مفسران معتقدند که مکی سوره‌ای است که در مکه نازل شده هر چند پس از هجرت و مدنی آن است که در مدینه نازل شده و آن چه در مسافرت‌ها نازل شده نه مکی هستند و نه مدنی. این قول را مستند به روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] کرده‌اند که فرمود قرآن در سه مکان نازل شده است؛ مکه ، مدینه و شام. برخی مفسران شام را در روایت نبوی به [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] وبرخی دیگر به تبوک تفسیر کرده اند. <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
برخی از مفسران معتقدند که مکی سوره‌ای است که در مکه نازل شده هر چند پس از هجرت و مدنی آن است که در مدینه نازل شده و آن چه در مسافرت‌ها نازل شده نه مکی هستند و نه مدنی. این قول را مستند به روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر]] کرده‌اند که فرمود قرآن در سه مکان نازل شده است؛ مکه ، مدینه و شام. برخی مفسران شام را در روایت نبوی به [[بیت‌المقدس|بیت المقدس]] وبرخی دیگر به تبوک تفسیر کرده اند. <ref>سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن،۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۸.</ref>
چنانکه بیشتر قرآن‌پژوهان معاصر گفته‌اند، بهترین و ضابطه‌مندترین ملاک، معیار نخست یعنی زمانی است.<ref>حاجی میرزایی، «مکی و مدنی»، ص۲۱۴۵.</ref>


==ضوابط نامگذاری==
==ضوابط نامگذاری==
confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۱۶۰

ویرایش