کاربر ناشناس
سید محمد حجت کوه‌کمری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←پدر) |
imported>Hrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
این مقاله در حال ویرایش است.[[کاربر:Hrezaei|حسن رضایی]] ([[بحث کاربر:Hrezaei|بحث]]) ۱۶ فوریهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۴:۵۹ (IRST) | |||
'''سید محمد حجت کوه‌کمری'''، [[فقیه]]، [[اصول فقه|اصولی]]، [[محدث]]، [[رجال|رجالی]]، [[مجتهد]] و [[مرجع تقلید]]، در سال [[۱۳۱۰]] در آبادی [[کوه‌کمر (مرند)|کوه کمر]] واقع در غربی‌ترین نقطه محال دیزمار ارسباران (قره داغ) از توابع شهرستان [[مرند]] استان [[آذربایجان شرقی]] به دنیا آمد.گفته می‌شود تبار وی با ۲۵ واسطه به [[علی بن حسین]] می‌رسد.<ref>[http://www.tebyan.net/Hawzah/Scholars_Clerics/Hawzah_BigThinkers/2010/1/18/113259.html وبگاه تبیان.]</ref> | '''سید محمد حجت کوه‌کمری'''، [[فقیه]]، [[اصول فقه|اصولی]]، [[محدث]]، [[رجال|رجالی]]، [[مجتهد]] و [[مرجع تقلید]]، در سال [[۱۳۱۰]] در آبادی [[کوه‌کمر (مرند)|کوه کمر]] واقع در غربی‌ترین نقطه محال دیزمار ارسباران (قره داغ) از توابع شهرستان [[مرند]] استان [[آذربایجان شرقی]] به دنیا آمد.گفته می‌شود تبار وی با ۲۵ واسطه به [[علی بن حسین]] می‌رسد.<ref>[http://www.tebyan.net/Hawzah/Scholars_Clerics/Hawzah_BigThinkers/2010/1/18/113259.html وبگاه تبیان.]</ref> | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
حُجَّت كوه‌كَمَرى ، سیدمحمد، فقیه و [[مرجع تقلید]] امامى قرن چهاردهم. وى در 1310 (=1271ش) در تبریز در خانواده‌اى روحانى به دنیا آمد. خانواده‌اش از سادات كوه‌كمر، محلى از توابع اَهَر در منطقه آذربایجان شرقى، بودند. نسب او به علی‌اصغر، فرزند [[امام سجاد علیه السلام]]، می‌رسد<ref> مدرس تبریزى، ج 2، ص 23؛ شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 93ـ94</ref> | حُجَّت كوه‌كَمَرى ، سیدمحمد، فقیه و [[مرجع تقلید]] امامى قرن چهاردهم. وى در 1310 (=1271ش) در تبریز در خانواده‌اى روحانى به دنیا آمد. خانواده‌اش از سادات كوه‌كمر، محلى از توابع اَهَر در منطقه آذربایجان شرقى، بودند. نسب او به علی‌اصغر، فرزند [[امام سجاد علیه السلام]]، می‌رسد<ref> مدرس تبریزى، ج 2، ص 23؛ شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 93ـ94</ref> | ||
==خاندان== | |||
==پدر== | ==پدر== | ||
پدرش، [[سیدعلى كوه‌كمرى تبریزى]]، فرزند علینقى، از عالمان و فقهاى دوره خود بود. سیدعلى در تبریز به دنیا آمد. دروس عالى فقه و اصول را در نجف نزد | پدرش، [[سیدعلى كوه‌كمرى تبریزى]]، فرزند علینقى، از عالمان و فقهاى دوره خود بود. سیدعلى در تبریز به دنیا آمد. دروس عالى فقه و اصول را در نجف نزد | ||
| خط ۷۶: | خط ۱۴: | ||
==عمو== | ==عمو== | ||
عموى سیدعلى، [[سیدحسین كوه‌كمرى]] (مشهور به تُرك، متوفى 1299)، نیز از عالمان بنام و از شاگردان [[محمدحسن نجفى]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] بود و و شاگردان بسیارى داشت.<ref> حرزالدین، ج 1، ص 262ـ265</ref> | عموى سیدعلى، [[سیدحسین كوه‌كمرى]] (مشهور به تُرك، متوفى 1299)، نیز از عالمان بنام و از شاگردان [[محمدحسن نجفى]] و [[شیخ مرتضی انصاری]] بود و و شاگردان بسیارى داشت.<ref> حرزالدین، ج 1، ص 262ـ265</ref> | ||
==فرزندان== | |||
دو تن از فرزندان سیدمحمد حجت كوه‌كمرى از عالمان دینى بودند. سیدمحسن حجت در 1337 یا 1338 (= 1297 یا 1298ش) در نجف به دنیا آمد. وى همراه پدرش به تبریز و سپس به قم رفت. پس از تحصیل فقه و اصول نزد پدر خود، در 1325ش به نجف رفت و در دروس فقه، اصول و هیئت [[سید عبدالهادى شیرازى]]، [[محمدكاظم شیرازى]]، [[محمدطاهر اردبیلى]]. [[سیدمحسن حكیم]] و [[سیدابوالقاسم خویى]] شركت كرد و خود حلقه درس تشكیل داد (شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 140ـ142، 193، ج 2، ص 369؛ همو، 1352ـ1354ش، ج 2، ص 130ـ131؛ جواهركلام، ج 3، ص 1357). سیدمحسن حجت در حدود 1373/ 1333ش به قم بازگشت و به تدریس علوم دینى و اقامه جماعت در مسجد مدرسه حجّتیه پرداخت. وى در 1356ش در قم وفات كرد و در مدرسه حجّتیه، در كنار پدرش، به خاك سپرده شد (همو، 1352ـ1354ش، ج 2، ص 131؛ جواهركلام، ج 3، ص 1359). وى آثارى در فقه و اصول و تفسیر تألیف كرد (براى این آثار رجوع کنید به مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 214ـ215؛ امینى، ص 374؛ شریف‌رازى، 1352ـ1354ش، ج 2، ص 132؛ جواهر كلام، ج 3، ص 1358ـ1359). | |||
سیدحسن، فرزند دیگر حجت، در 1301ش در نجف به دنیا آمد. در 1309ش همراه پدرش به قم رفت (شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 192ـ193؛ جواهر كلام، ج 1، ص 518). علوم دینى را نزد برخى استادان حوزه قم و سپس پدرش و [[بروجردی|حاج آقاحسین بروجردى]] فراگرفت (شریف رازى، 1352ـ1354ش؛ جواهر كلام، همانجاها). وى از حدود 1330ش / 1370 در شهر رى و سپس در تهران سكونت گزید و به تدریس اشتغال یافت، و پس از وفات پدرش به قم رفت و در مدرسه حجّتیه به تدریس و تألیف چند اثر فقهى پرداخت و در 1368ش درگذشت (شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج1، ص192ـ 193؛ جواهركلام، ج 1، ص 518ـ519؛ مشار، 1344ش، ستون 682). | |||
== تحصیلات == | |||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۴۴: | ||
وى از برخى استادان خود اجازه روایت داشت، از جمله از پدرش، آقاضیاء عراقى ، شریعت اصفهانى،سیدابوتراب خوانسارى، عبداللّه مامقانى، سیدحسن صدر، شیخ محمدباقر بیرجندى، حاج‌شیخ‌عبدالكریم حائرى یزدى و محمدحسین كاشف‌الغطاء. از میرزاى نائینى، شریعت اصفهانى، آقاضیاءالدین عراقى و برخى دیگر از استادانش نیز گواهى اجتهاد دریافت نمود.<ref>مدرس‌تبریزى، ج 2، ص 24</ref>؛ <ref>المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 427.</ref> | وى از برخى استادان خود اجازه روایت داشت، از جمله از پدرش، آقاضیاء عراقى ، شریعت اصفهانى،سیدابوتراب خوانسارى، عبداللّه مامقانى، سیدحسن صدر، شیخ محمدباقر بیرجندى، حاج‌شیخ‌عبدالكریم حائرى یزدى و محمدحسین كاشف‌الغطاء. از میرزاى نائینى، شریعت اصفهانى، آقاضیاءالدین عراقى و برخى دیگر از استادانش نیز گواهى اجتهاد دریافت نمود.<ref>مدرس‌تبریزى، ج 2، ص 24</ref>؛ <ref>المسلسلات فى الاجازات، ج 2، ص 427.</ref> | ||
[[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفى]] (ص135) از او اجازه روایت داشت. | [[سید شهاب‌الدین مرعشی نجفى]] (ص135) از او اجازه روایت داشت. | ||
تحصیلات خود را نخست در آذربایجان در نزد پدر آغاز كرد. سپس به [[نجف|نجف اشرف]] رفت و از درس [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[سید محمد فیروزآبادی]]، [[عبدالکریم حائری]]، [[میرزا حسن نائینی]] و [[آقا ضیاء عراقی|ضیاءالدین عراقی]] استفاده كرد.<ref>علماء معاصرین، خیابانی، ص ۲۱۵.</ref> | |||
در اثر بدی آب و هوای نجف و ضعف مزاج، ناچار در سال [[۱۳۴۹ (قمری)|۱۳۴۹]] به قم مهاجرت کرد. | |||
و از سوی [[آیت الله مؤسس]] برای اقامه نماز در [[حرم]] ماموریت یافت. | |||
حجت كوه‌كمرى، كه در علم حدیث نیز بسیار تبحر داشت، مورد احترام و اعتماد شیخ عبدالكریم حائرى یزدى بود تا آنجا كه حائرى در اواخر عمر احتیاطات فتوایى خود را به وى ارجاع می‌داد و نیز او را، به جاى خود، براى اقامه جماعت در حرم حضرت معصومه سلام‌اللّه علیها تعیین كرد (<ref>شریف‌رازى، 1332ـ 1333ش، ج 1، ص 90ـ91، 112ـ113</ref>؛ <ref>همو، 1352ـ 1354ش، ج 1، ص 305</ref>؛ <ref>المسلسلات فى الاجازات، همانجا</ref>).. | |||
== شاگردان == | |||
سید محمدحجت در نجف حلقه درس بزرگى داشت، اما به علت بیمارى ناچار نجف را ترك كرد. وى از 1309ش در قم سكونت گزید و در آنجا به تدریس پرداخت. شیوایى بیان، حسن سلیقه و تسلط در تدریس و احاطه‌اش بر آرا و منابع فقهى، شاگردان فراوانى را به حلقه درسش جذب نمود (<ref>مدرس تبریزى، همانجا</ref>؛ <ref>ریحان، ص 81</ref>؛ <ref>نورى همدانى، ص 37</ref>؛ <ref>مبرقعى، ص 72</ref>؛ <ref>زنجانى، ص 37</ref>). به گفته [[مرتضی حائری|مرتضى حائرى یزدى]]، از شاگردان مبرِّز و نیز داماد حجت (ص 16)، درس خارج فقه او، پس از درس آیت‌اللّه [[شیخ عبد الکریم حائری|حاج شیخ عبدالكریم حائرى یزدى]]، مهم‌ترین درس حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت | |||
فقیهان بزرگى در درس حجت شركت كردند و شاگردان متعددى نزد او تربیت شدند، از جمله | فقیهان بزرگى در درس حجت شركت كردند و شاگردان متعددى نزد او تربیت شدند، از جمله | ||
{{ستون-شروع|3}} | |||
[[سیدمحمد محقق داماد]]* | |||
[[میرزا هاشم آملى]]* | |||
[[محمدعلى قاضى طباطبایى]*] | |||
[[شیخ موسى زنجانى]]* | |||
[[مرتضی حائری|مرتضى حائرى یزدى]]* | |||
[[ابوطالب تجلیل تبریزى]]* | |||
[[علی‌صافى گلپایگانى]]* | |||
[[لطف‌اللّه صافى گلپایگانى]]* | |||
[[سید نصراللّه مستنبط]]* | |||
[[محمد كرمى]]* | |||
[[على غروى]]* | |||
[[جعفر سبحانى]]* | |||
(<ref>حائرى یزدى، همانجا</ref>؛ <ref>شریف رازى، 1332ـ 1333ش، ج 1، ص 194ـ197</ref>؛ <ref>مبرقعى، همانجا</ref>؛<ref> موسوعه مؤلفى الامامیه، ج 1، ص 418، ج 2، ص 329</ref>؛ <ref>موسوعه طبقات الفقهاء، ج 14، قسم 1، ص 551</ref>). | |||
[[ | [[مسلم ملکوتی]] * | ||
[[سید یونس اردبیلی]] * | |||
[[مهدی حائری]] * | |||
[[سید مهدی انگجی]] * | |||
[[سید مرتضی ایروانی]] * | |||
[[مرتضی حائری]] * | |||
[[سید محسن حجت]] (فرزند ایشان]] * | |||
[[محسن مشکینی]] * | |||
[[حجت مهدی اراکی]] * | |||
[[میرزا محمدعلی طباطبایی]] * | |||
[[سید محمدحسین طباطبایی]] * | |||
[[قربانعلی اعتمادی تبریزی]] * | |||
[[میرزا محمد بنایی]] * | |||
[[سید محمد داماد]] * | |||
[[عبدالحسن غروی تبریزی]] * | |||
[[سید صادق لواسانی]] * | |||
[[میرزا رحیم سامت]] * | |||
[[سید حسین بدلا]] * | |||
[[اسدالله کاشانی]] * | |||
[[احمد عراقی]] * | |||
[[ابوطالب تجلیل]] * | |||
[[محمدباقر عرفانی بیهودی]] *<ref>آثار الحجه، ج۱، ص۱۹۴.</ref> | |||
[[نورالدین اشنی]] * | |||
* محمد حسن حجتی هرسینی کرمانشاهی<ref>[http://www.rasekhoon.net/Mashahir/Show-900614.aspx]</ref> | |||
{{پایان}} | |||
== آثار == | |||
==آثار | |||
حجت در حدیث و فقه و اصول تألیفات بسیارى دارد. مهم‌ترین آثار حدیثى وى عبارت‌اند از: | حجت در حدیث و فقه و اصول تألیفات بسیارى دارد. مهم‌ترین آثار حدیثى وى عبارت‌اند از: | ||
*لَوامِعُ الاَنوار | *لَوامِعُ الاَنوار الغَرَویه فى مُرْسَلاتِ الآثارِ النَّبَویه، درباره روایات مرسل نبوى و تعیین موارد قابل اعتماد آن؛ | ||
*مُسْتَدْرَكُ المُسْتَدرَك فى اِستِدراكِ ما فاتَ عن صاحبِ المُسْتَدرَك، كه تكمله‌اى است بر مُسْتَدْرَكُ الوَسائل محدّث نورى؛ و | *مُسْتَدْرَكُ المُسْتَدرَك فى اِستِدراكِ ما فاتَ عن صاحبِ المُسْتَدرَك، كه تكمله‌اى است بر مُسْتَدْرَكُ الوَسائل محدّث نورى؛ و | ||
| خط ۱۶۰: | خط ۱۰۸: | ||
*كتاب‌البیع؛ | *كتاب‌البیع؛ | ||
* | *كتاب‌الصلوه؛ | ||
*كتاب‌الوقف؛ | *كتاب‌الوقف؛ | ||
*تَنْقیحُ المطالبُ | *تَنْقیحُ المطالبُ المُبْهَمَه فى عَمَلِ الصُّوَرِ المُجسّمه؛ و | ||
*مناسك حج كه ابتدا در تهران و سپس در 1368 در قم و تبریز چاپ سنگى شد؛ | *مناسك حج كه ابتدا در تهران و سپس در 1368 در قم و تبریز چاپ سنگى شد؛ | ||
* | *خلاصهالاحكام، ترجمه فارسىِ بِدایةُ الهدایه (اثر موجز فقهى شیخ حرّ عاملى)، كه در 1343 در تهران منتشر شد؛ | ||
*منتخب‌الاحكام (تهران 1325ش؛ <ref>مدرس تبریزى، ج 2، ص 24ـ25</ref>؛ <ref>آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 26، ص 239</ref>؛ <ref>مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 387ـ388</ref>؛ <ref>شریف‌رازى، 1352ـ 1354ش، همانجا</ref>)؛ | *منتخب‌الاحكام (تهران 1325ش؛ <ref>مدرس تبریزى، ج 2، ص 24ـ25</ref>؛ <ref>آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 26، ص 239</ref>؛ <ref>مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 387ـ388</ref>؛ <ref>شریف‌رازى، 1352ـ 1354ش، همانجا</ref>)؛ | ||
*حاشیه بر بعضى كتابهاى فتوایى، از جمله [[ | *حاشیه بر بعضى كتابهاى فتوایى، از جمله [[وسیله النجاه]] [[سید ابوالحسن اصفهانى]] (تهران 1370) و [[عروهالوثقى]] [[سیدمحمد كاظم طباطبایى یزدى]]. حاشیه عروه ابتدا در 1366 در قم و سپس همراه با حواشى پنج تن از مراجع، در 1371 در تهران چاپ شد (<ref>مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 387</ref>؛<ref> همو، 1344ش، ستون 621ـ622</ref>). حجت در اصول فقه، رساله الاستصحاب و حاشیه بر كفایه الاصول آخوند خراسانى را نگاشت (<ref>مدرس تبریزى، ج 2، ص 24</ref>؛ <ref>آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 2، ص 25</ref>؛ براى دیگر رساله‌هاى فقهى و اصولى او رجوع کنید به <ref>مرعشى نجفى، ص 135</ref>؛ <ref>حسینى اشكورى، ص 48ـ49، 50ـ53</ref>). اثر رجالى وى، حاشیه‌اى بر تَنْقیحُ المَقال عبداللّه مامَقانى است (<ref>مرعشی نجفى، همانجا</ref>). به گفته سید شهاب‌الدین مرعشی‌نجفى (همانجا)، برخى تألیفات حجت كوه‌كمرى، به خط خود او، در كتابخانه ایشان بوده است. | ||
بسیارى از شاگردان حجت، تقریرات درس او را نگاشته‌اند، كه نسخه‌هاى خطى شمارى از آنها در كتابخانه شخصى او بوده است (رجوع کنید به <ref>آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 26، ص 238</ref>؛ <ref>حسینى اشكورى، ص 19ـ22، 35ـ38، 49ـ50</ref>). درس او در مبحث بیع، به قلم یكى از شاگردانش، یحیى فاضل‌همدانى، در 1373/1333ش در قم چاپ شد. همچنین تقریر دیگرى از این مبحث به قلم ابوطالب تجلیل تبریزى، با عنوان البیع در همان سال در تبریز و بار دیگر در 1368ش در قم به چاپ رسید (<ref>مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 387ـ388</ref>؛ <ref>همو، 1344ش، ستون 138</ref>؛<ref> | بسیارى از شاگردان حجت، تقریرات درس او را نگاشته‌اند، كه نسخه‌هاى خطى شمارى از آنها در كتابخانه شخصى او بوده است (رجوع کنید به <ref>آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 26، ص 238</ref>؛ <ref>حسینى اشكورى، ص 19ـ22، 35ـ38، 49ـ50</ref>). درس او در مبحث بیع، به قلم یكى از شاگردانش، یحیى فاضل‌همدانى، در 1373/1333ش در قم چاپ شد. همچنین تقریر دیگرى از این مبحث به قلم ابوطالب تجلیل تبریزى، با عنوان البیع در همان سال در تبریز و بار دیگر در 1368ش در قم به چاپ رسید (<ref>مشار، 1340ـ1344ش، ج 5، ستون 387ـ388</ref>؛ <ref>همو، 1344ش، ستون 138</ref>؛<ref> موسوعه مؤلفى الامامیه، ج2، ص329</ref>). [[على صافى گلپایگانى]] نیز تقریرات درس اصول فقه او را با عنوان [[المَحَجَّه فى تقریرات الحُجَّه]] نوشت كه در 1377ش در قم چاپ شد. تفسیر معروف [[التبیان فى تفسیر القرآن]] تألیف ش[[یخ طوسى]] نخستین‌بار به همت [[میرزا على آقا شیرازى]] و حمایت سیدمحمد حجت، در دو مجلد، در فاصله سالهاى 1362 تا 1365/ 1322ـ 1325ش در تهران چاپ سنگى شد (<ref>شریف‌رازى، 1352ـ 1354ش، ج 1، ص 320</ref>؛ <ref>ایرانى قمى، ص 39ـ40</ref>). | ||
حجت كوه‌كمرى به جمع‌آورى و نگاهدارى میراث شیعه بسیار علاقه‌مند بود و از این‌رو از زمان اقامت در نجف، نسخه‌هاى خطى ارزشمندى را در كتابخانه شخصى خود گردآورد (<ref>«نجوم امت»، ص 91</ref>؛ نیز رجوع کنید به آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 2، ص 273، ج 12، ص 25، ج 14، ص 75، 177، ج 18، ص 259، 327، ج 21، ص 2ـ3). فهرستى از این آثار در 1377ش به اهتمام [[سیدجعفر حسینى اشكورى]] با ثبت شصت اثر منتشر شده، ولى برخى منابع (براى نمونه رجوع کنید به <ref>«نجوم امت»، ص 91ـ 99</ref>) تعداد آنها را (با ذكر عنوان) 125 اثر دانسته‌اند. آثار و تألیفات سیدحسین كوه‌كمرى و تقریرات نگاشته شده شاگردان او هم نزد محمد حجت بوده است (رجوع کنید به <ref>شریف‌رازى، 1352ـ 1354ش، ج 1، ص 308</ref>؛<ref> حسینى اشكورى، ص 20ـ21، 40</ref>). مجموعه نسخ خطى كتابخانه محمد حجت كوه‌كمرى هم اكنون در كتابخانه عمومى [[آیت‌اللّه مرعشى نجفى]] نگهدارى می‌شود (<ref>استادى، ص 689</ref>). | حجت كوه‌كمرى به جمع‌آورى و نگاهدارى میراث شیعه بسیار علاقه‌مند بود و از این‌رو از زمان اقامت در نجف، نسخه‌هاى خطى ارزشمندى را در كتابخانه شخصى خود گردآورد (<ref>«نجوم امت»، ص 91</ref>؛ نیز رجوع کنید به آقابزرگ طهرانى، 1403، ج 2، ص 273، ج 12، ص 25، ج 14، ص 75، 177، ج 18، ص 259، 327، ج 21، ص 2ـ3). فهرستى از این آثار در 1377ش به اهتمام [[سیدجعفر حسینى اشكورى]] با ثبت شصت اثر منتشر شده، ولى برخى منابع (براى نمونه رجوع کنید به <ref>«نجوم امت»، ص 91ـ 99</ref>) تعداد آنها را (با ذكر عنوان) 125 اثر دانسته‌اند. آثار و تألیفات سیدحسین كوه‌كمرى و تقریرات نگاشته شده شاگردان او هم نزد محمد حجت بوده است (رجوع کنید به <ref>شریف‌رازى، 1352ـ 1354ش، ج 1، ص 308</ref>؛<ref> حسینى اشكورى، ص 20ـ21، 40</ref>). مجموعه نسخ خطى كتابخانه محمد حجت كوه‌كمرى هم اكنون در كتابخانه عمومى [[آیت‌اللّه مرعشى نجفى]] نگهدارى می‌شود (<ref>استادى، ص 689</ref>). | ||
* رساله استصحاب در اصول | |||
* کتاب البیع در فقه | |||
* جامع الاحادیث و اصول در حدیث و رجال | |||
* حاشیه بر کفایه الاصول | |||
* لوامع الانوار الغرویه فی مرسلات الآثار النبویه | |||
* مستدرک المستدرک فی استدراک مافات عن صاحب المستدرک | |||
* تنقیح المطالب المبهمه فی حکم عمل الصور المجسمه | |||
* کتاب الوقف | |||
* کتاب الصلوه | |||
==پس از وفات حائری== | |||
سیدمحمد حجت، پس از وفات حائری‌یزدى، همراه با [[سیدمحمدتقى خوانسارى]] و [[سید صدرالدین صدر]]، اداره حوزه علمیه قم را برعهده گرفت. این سه فقیه، در زمانى این مسئولیت را برعهده گرفتند كه اوضاع سیاسى و سخت‌گیریهاى رضاشاه پهلوى درباره فعالیتهاى دینى و تنگناهاى ایجاد شده در مورد عالمان دینى، حوزه قم را در وضع دشوارى قرار داده بود. حجت كوه‌كمرى در این اوضاع، بیشتر بر ساماندهى حوزه و رسیدگى به وضع معیشتى طلاب اهتمام داشت. وى در پاره‌اى مسائل سیاسى و اجتماعى، مانند مبارزه با بی‌حجابى، نیز اندكى دخالت می‌كرد، اما رویكرد عام او، اجتناب از برخورد فعال با مسائل سیاسى و رویارویى مستقیم با حكومت بود و از این‌رو، در دوران مرجعیت خود از ملاقات كردن با شاه وقت و دیگر رجال حكومتى پرهیز می‌كرد و آنان را به حضور نمی‌پذیرفت (<ref>شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 104ـ105، 112</ref>؛ <ref>«نجوم امت»، ص 86ـ87</ref>؛ <ref>زنجانى، ص 40</ref>). | |||
حجت كه پس از وفات حائری‌یزدى، یكى از مراجع تقلید شده بود، در پى رحلت سید ابوالحسن اصفهانى در 1326ش و حاج آقاحسین قمى در 1327ش، از مراجع تقلید مشهور گشت و مقلدان فراوانى، به‌ویژه در منطقه آذربایجان، یافت (<ref>حائرى یزدى، ص206</ref>؛ <ref>شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص113</ref>). | |||
== فعالیت‌های اجتماعی == | |||
* احداث [[مدرسه علمیه حجتیه]] قم | |||
وى در قم، مدرسه‌اى دینى به نام [[مدرسه حجّتیه]] ساخت كه بناى آن از 1324ش آغاز شد. این مدرسه علاوه بر محل سكونت طلاب و مدرّسان، داراى مسجد و كتابخانه نیز بود و از مدارس مهم و بزرگ آن زمان به شمار می‌رفت.<ref> شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 185ـ190</ref> فهرست نسخه‌هاى خطى كتابخانه مدرسه حجّتیه، به كوشش رضا استادى، در 1354ش به چاپ رسید. مدرسه حجّتیه اینك بخشى از «مركز جهانى علوم اسلامى» است كه طلاب غیرایرانى مقیم قم، در آنجا به تحصیل علوم دینى می‌پردازند. | |||
* تاسیس کتابخانه مدرسه علمیه حجتیه قم | |||
* جمع‌آوری کتاب‌ها و نسخههای خطی از نوشتههای علماء<ref>این آثار در کتابخانه خصوصی فرزند ایشان، حجت‌الاسلام حاج سید حسن حجت است و فهرستی از آن نیز منتشر شده است.</ref> | |||
== | ==درگذشت== | ||
سیدمحمد حجت پس از یك دوره بیمارى سخت، در 62 سالگى در روز دوشنبه سوم [[جمادی الاولی]] ۱۳۷۲ ق- 1331ش در قم وفات یافت و در حجره‌اى كنار مسجد مدرسه حجّتیه به خاك سپرده شد. در سوك او مجالس متعددى برگزار و در رثایش اشعار بسیارى سروده شد.<ref>شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 168ـ184</ref>؛ <ref>همو، 1352ـ 1354ش، ج 1، ص 318ـ319</ref> به گفته حائرى یزدى، وى بارها از روز فوت خود خبر داده بود و ساعاتى پیش از وفات، مُهرِ نامه‌هاى خود را شكست.<ref>شریف‌رازى، 1332ـ1333ش، ج 1، ص 165ـ166</ref> | |||
پرهیزكارى، بردبارى، پرهیز شدید از تظاهر و حافظه قوى حجت را ستوده‌اند.<ref>همان، ج 1، ص 100، 104ـ105، 111ـ 112</ref>[[ مرتضى مطهرى]] نیز، به مناسبتى، از اراده قوى او یاد كرده است. وى از شهرت به شدت پرهیز داشت و در زمان مرجعیت خود اجازه نداد در مجالس و منابر نامى از او برده شود یا عكس او در جراید به چاپ رسد.<ref>شریف‌رازى، 1332ـ 1333ش، ج 1، ص 106</ref>. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|اندازه=ریز}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، | محمدمحسن آقابزرگ طهرانى، الذریعه الى تصانیف الشیعه، چاپ علینقى منزوى و احمد منزوى، بیروت 1403/1983؛ | ||
همو، طبقات | همو، طبقات اعلام‌الشیعه: نقباءالبشر فى القرن الرابع عشر، مشهد 1404؛ | ||
رضا استادى، گروهى از دانشمندان شیعه، قم 1383ش؛ | رضا استادى، گروهى از دانشمندان شیعه، قم 1383ش؛ | ||
محمدهادى امینى، معجم‌المطبوعات | محمدهادى امینى، معجم‌المطبوعات النجفیه: منذ دخول الطباعه الى النجف حتى الان، نجف 1385/1966؛ | ||
اكبر ایرانی‌قمى، روش شیخ‌طوسى در تفسیر تبیان، تهران 1371ش؛ | اكبر ایرانی‌قمى، روش شیخ‌طوسى در تفسیر تبیان، تهران 1371ش؛ | ||
| خط ۲۰۷: | خط ۱۷۳: | ||
عزالدین زنجانى، «مصاحبه با استاد آیت‌اللّه سیدعزالدین زنجانى»، حوزه، سال 4، ش 5 (آذر و دى 1366)؛ | عزالدین زنجانى، «مصاحبه با استاد آیت‌اللّه سیدعزالدین زنجانى»، حوزه، سال 4، ش 5 (آذر و دى 1366)؛ | ||
محمد شریف‌رازى، آثار | محمد شریف‌رازى، آثار الحجه، یا، تاریخ و دائرهالمعارف حوزه علمیه قم، قم 1332ـ]1333ش[؛ | ||
همو، گنجینه دانشمندان، تهران 1352ـ1354ش؛ | همو، گنجینه دانشمندان، تهران 1352ـ1354ش؛ | ||
مرتضى مبرقعى، «مصاحبه با | مرتضى مبرقعى، «مصاحبه با آیهاللّه سیدمرتضى مبرقعى»، حوزه، سال 8، ش 1و2 (فروردین ـ تیر 1370)؛ | ||
محمدعلى مدرس تبریزى، | محمدعلى مدرس تبریزى، ریحانهالادب، تهران 1374ش؛ | ||
شهاب‌الدین مرعشى نجفى، | شهاب‌الدین مرعشى نجفى، الاجازه الكبیره، او، الطریق و المَحَجَّه لثمره المُهْجَه، اعداد و تنظیم محمد سمامى حائرى، قم 1414؛ | ||
المسلسلات فى الاجازات : | المسلسلات فى الاجازات : محتویه على اجازات علماء الاسلام فى حق... شهاب‌الدین الحسینى المرعشى النجفى، جمعها نجله محمود مرعشى، قم: كتابخانه آیهاللّه مرعشى نجفى، 1416؛ | ||
خانبابا مشار، فهرست كتابهاى چاپى عربى، تهران 1344ش؛ | خانبابا مشار، فهرست كتابهاى چاپى عربى، تهران 1344ش؛ | ||
| خط ۲۲۳: | خط ۱۸۹: | ||
همو، مؤلّفین كتب چاپى فارسى و عربى، تهران 1340ـ1344ش؛ | همو، مؤلّفین كتب چاپى فارسى و عربى، تهران 1340ـ1344ش؛ | ||
مرتضى مطهرى، گفتارهاى معنوى، تهران 1370ش؛ | مرتضى مطهرى، گفتارهاى معنوى، تهران 1370ش؛ موسوعه طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانى، قم : مؤسسه الامام الصادق، 1418ـ1424؛ | ||
موسوعه مؤلفى الامامیه، قم : مجمع الفكر الاسلامى، 1378ـ1379ش؛ «نجوم امت، :7 آیت‌اللّه سیدمحمد حجت»، نور علم، ش10 (خردد 1364)؛ | |||
حسین نورى همدانى، «مصاحبه با استاد آیت‌اللّه حسین نورى»، حوزه، سال 5، ش 3 (مرداد و شهریور 1367). | حسین نورى همدانى، «مصاحبه با استاد آیت‌اللّه حسین نورى»، حوزه، سال 5، ش 3 (مرداد و شهریور 1367). | ||
{{ترتیب رده|حجت کوه‌کمره‌ای، سید محمد}} | {{ترتیب رده|حجت کوه‌کمره‌ای، سید محمد}} | ||
* [http://ijtihad.ir/modules.php?op=modload&name=Web_Links&file=index&req=viewdetails&cides=&cid=20&lid=465&type=3&mhawzah=8&sw=0 شبکه اطلاع رسانی اجتهاد] | * [http://ijtihad.ir/modules.php?op=modload&name=Web_Links&file=index&req=viewdetails&cides=&cid=20&lid=465&type=3&mhawzah=8&sw=0 شبکه اطلاع رسانی اجتهاد] | ||
* [http://www.hawzah.net/Hawzah/Daneshvars/DaneshvarView.aspx?DaneshvarID=3624&LanguageID=1 وبگاه حوزه نت] | * [http://www.hawzah.net/Hawzah/Daneshvars/DaneshvarView.aspx?DaneshvarID=3624&LanguageID=1 وبگاه حوزه نت] | ||
* [http://www.tebyan.net/index.aspx?PID=19667&BOOKID=59953&PageSize=1&LANGUAGE=1&PageIndex=0&Keyword=+%D8%A2%D9%8A%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%AD%D8%AC%D8%AA وبگاه تبیان] | * [http://www.tebyan.net/index.aspx?PID=19667&BOOKID=59953&PageSize=1&LANGUAGE=1&PageIndex=0&Keyword=+%D8%A2%D9%8A%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%B3%D9%8A%D8%AF+%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%AD%D8%AC%D8%AA وبگاه تبیان] | ||
* [http://www.tebyan.net/Hawzah/Scholars_Clerics/Hawzah_BigThinkers/2010/1/18/113259.html آیت الله سید محمد حجت] | * [http://www.tebyan.net/Hawzah/Scholars_Clerics/Hawzah_BigThinkers/2010/1/18/113259.html آیت الله سید محمد حجت] | ||
[[رده:مدفونان در قم]] | [[رده:مدفونان در قم]] | ||