دجال: تفاوت میان نسخه‌ها

'''دجال'''؛ شخص یا موجودی است که در پاره‌ای روایات، از دشمنان بزرگ [[امام مهدی]](عج) شمرده شده است. در [[حدیث|روایات]] آمده که دجال هنگام سختی و قحطی ظهور می‌کند و جمعی را می‌فریبد و به سوی خود می‌کشاند و سرانجام به دست حضرت مهدی(ع) از میان می‌رود.<ref>بحار الانوار،ج ۵۲ص ۱۹۴ و ۳۰۸.</ref>

دجال در زبان عربی از ریشه «دجل» به معنای بسیار دروغگو و حیله‌گر است.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱ص۲۳۶ </ref>

واژۀ دجال در زبان عِبری و در آموزه‌های [[یهود]] به معنی «دشمن خدا» است که از ترکیب دو واژه «دج» یعنی دشمن، ضد و «ال» یعنی خدا، پدید می‌آید. (در زبان عبری «ال» و «ایل» به معنی خداست، مثل [[اسرائیل]] به معنی دوست خدا، یا به تفسیر یهودیان به معنای غلبه کننده بر خدا)<ref>اعلام قرآن، ص۴۷۹; پرتوی آملی، مهدی،به نقل از ریشه‌های تاریخی امثال وحکم، ج ۱،ص ۴۳۶.</ref>

در [[انجیل]] این واژه تنها در نامه‌های یوحنّا وجود دارد و از کسانی که حضرت مسیح و یا «پدر و پسر» را انکار کنند، به عنوان دجال یاد شده است. این واژه در ترجمه انگلیسی کتابهای مقدس مسیحی، به آنتی کرایست [Anti christ] (= ضد مسیح) که معادل یونانی آن [antichristos] می‌باشد، معادل سازی شده است. چنان که در نامه اوّل یوحنّا باب دوم آیه ۱۸ می‌خوانیم:

== داستان دجال در منابع مسلمانان ==

در روایات زیادی از اهل سنت، خروج دجال از نشانه‌های برپایی قیامت دانسته شده است. در کتابهای روایی شیعه، تنها چند روایت در مورد خروج دجال به عنوان یکی از [[علائم ظهور]] حضرت مهدی(عج) آمده است که از نظر سند، معتبر و قابل قبولی نیستند.<ref> بحار الانوار، جلد ۵۲، ص۱۹۳ </ref>

=== دجال درروایات اهل سنت ===

در روایات زیادی از [[اهل سنت]]، خروج دجال از نشانه‌های برپایی [[قیامت]] دانسته شده است. قسمت عمده روایات در مورد دجال را «احمد بن حنبل» در کتاب «مسند» و «تِرمِذی» در «صحیح» خود و «ابن ماجه» در «سنن» و «مسلم» در «[[صحیح مسلم|صحیح]]» و «ابن اثیر» در «النهایه» از [[عبدالله بن عمر]] و [[ابو سعید خدری|ابوسعید خُدری]] و [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر بن عبدالله انصاری]] نقل کرده‌اند.<ref>ترمذی،سنن ترمذی، ج ۴، ص۵۰۷ – ۵۱۹٫</ref>

=== دجال در منابع شیعی ===

کتابهای روایی [[شیعه]] اشاره‌ای به خروج دجال و فتنه‌های قبل از [[ظهور]] نداشته و تنها بیان می‌کنند که دجال به دست [[امام زمان]](ع) کشته می‌شود و در روایت دیگری به دست حضرت عیسی کشته می‌شود. در این روایات هیچ اشاره‌ای به مباحث طرح شده در روایات اهل سنت، از فتنه‌های دجال، قیافه او، مردمان پیرو او و … ندارد.

بنا بر روایتی از [[پیامبر اکرم]] ذکر دجال در پیشینیان بوده ولی وجودش در آیندگان است: … الدَّجَّالَ اسْمُهُ فِی الْأَوَّلِینَ وَ یخْرُجُ فِی الْآخِرِینَ …<ref>شیخ صدوق، الخصال،ج ۲،صص ۴۵۷ – ۴۵۸، ح ۲٫ </ref>

اگر اصل قضیه دجال صحت داشته باشد، بی‌تردید بسیاری از ویژگی‌هایی که برای آن بیان شده، افسانه به نظر می‌رسد. روایتی را [[قطب الدین راوندی]] از طرق اهل سنت از پیامبر نقل کرده است:<ref>بحارلانوارج ۵۲ ص۱۹۵ و الخرائج ج ۳ص ۱۱۳۸ </ref> «هیچ پیامبری مبعوث نشد مگر آن که قومش را از فتنه دجال بر حذر داشت.»

با توجه به معنای لغوی «دجال»، به نظر می‌رسد مقصود از آن، نام شخص معینی نباشد، بلکه هر کسی که با ادّعاهای پوچ و بی‌اساس و با تمسّک به انواع حیله‌گری و نیرنگ در صدد فریب مردم باشد، دجال است.

بر این اساس، می‌توان به وجود دجال‌ها متعدد قائل شد که در دوره‌های گوناگون ظاهر شده و به فتنه‌گری‌هایی پرداخته و مردم سست [[ایمان]] را دچار حیرت کرده باشند. وجود روایاتی که در آن سخن از دجال‌های متعدد رفته است، این احتمال را تقویت می‌کند،از جمله روایتی که از پیامبر اسلام نقل شده است: پیش از خروج دجال، بیش از هفتاد دجال خروج خواهند کرد.<ref>متقی هندی کنزالعمال، ج۱۴ص۲۰۰</ref>

از این رو قضیه دجّال بیانگر این مطلب است که در آستانه قیام [[حضرت مهدی]] علیه‌السلام، فردی حیله‌گر برای نگه داشتن فرهنگ و نظام [[جاهلی]]، همه تلاش خود را به کار می‌گیرد تا مردم را نسبت به اصالت و تحقّق آن قیام آسمانی و استواری رهبریش، دچار تردید سازد. در مورد دجّال تحلیل‌های ذوقی زیادی عرضه شده است؛ ولی هیچ یک مستند روشن و قطعی نداشته و تنها بر اساس احتمالات و گمانه‌زنی هستند.

در حدیثی آمده است : هنگامی که غنایم [[قسطنطنیه]] را تقسیم می‌کنند، خبر خروج دجال به حضرت و یارانش می‌رسد.<ref> معجم احادیث الامام مهدی(عج)،ج ۲ ص۵۰ </ref>

در آستانه ظهور حضرت مهدی(عج) نشانه‌های بسیاری بروز می‌کند که یکی از آنها، خروج «دجّال» است.<ref>اثباة الهداة، ج ۷، ص۳۹۷</ref>

=== ویژه گی‌ها،عقاید و افکار ===

در روایات (که ریشه اکثر آنها منابع اهل سنت هستند) آمده که دجال ادّعای الوهیت کرده و به وجود او خونریزی و فتنه در عالم واقع می‌شود. از اخبار چنین برمی‌آید که یک چشم او مالیده و ممسوح است و چشم چپ او در میان پیشانی‌اش واقع شده و مانند ستاره می‌درخشد و تکّه خونی در میان چشم او واقع است. بسیار بزرگ و تنومند و دارای شکل عجیب و غریب و بسیار ماهر در سِحْر است. در پیش او کوه سیاهی قرار دارد که به نظر مردم می‌آید، کوه نان است و در پشت سرش کوه سفیدی که از سِحْر به نظر مردم آبهای صاف جاری می‌آید. او فریاد می‌زند: بندگانم من پروردگار بزرگ و والای شما هستم».<ref>محدث قمی،منتهی الآمال، باب ۱۴، فصل ۷</ref>

«دجّال» از همه جا می‌گذرد و فقط در [[مکه]] و [[مدینه]] و [[بیت المقدّس]] قدم نمی‌گذارد. ef>الزام الناصب، ص۷۴</ref>بیشتر پیروان او افراد یهودی زنازاده عربهای بیابانی هستند که تاج بر سر دارند.<ref>عقد الدّرر، ص۲۷۴</ref>

پیامبر(ص) درباره دجّال فرمود: «هر [[مؤمن|مؤمنی]] که دجّال را ببیند آب دهان خود را به روی او بیندازد و [[سوره حمد]] را بخواند برای اینکه [[سحر]] آن ملعون را دفع کند».<ref>محدث قمی،منتهی الآمال، باب ۱۴، فصل ۷</ref>

طبق نقل [[امام صادق]] علیه‌السلام، امیر مؤمنان [[علی]] علیه‌السلام در ضمن [[خطبه]]‌ای طولانی فرمود: «حضرت مهدی(عج) با یارانش از مکّه به بیت المقدّس می‌آیند و در آنجا بین آن حضرت و دجّال و ارتش دجّال جنگ واقع می‌شود، دجال و ارتش او شکست می‌خورند، به طوری که از اوّل تا آخر آنها به هلاکت می‌رسند و دنیا آباد می‌شود».<ref>اثباة الهداة، ج ۷، ص۱۷۶</ref>

بالاخره دجال به دست [[امام مهدی]](عج) یا به دست [[حضرت عیسی]] کشته می‌شود. طبق روایتی، آن حضرت دجّال را در کُناسه [[کوفه]] به دار می‌زند و در روایتی دیگر در [[فلسطین]] در کنار دروازه لد نزدیک بیت المقدّس کشته می‌شود<ref>الزام الناصب، ج۱ص۳۰۷</ref> و در جای دیگر ذکر کرده‌اند که در عقبه افیق [[شام]] به هلاک خواهد شد.<ref>نجم الثّاقب، ص۱۸۹</ref>

{{پانویس2}}

*ابن منظور، لسان العرب؛ بیروت،‌دار صادر،ج۱۱ص۲۳۶.