آیه ۳۵ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه ۳۵ سوره بقره'''، بخشی از داستان حضرت آدم را نقل می‌کند و به سکونت [[آدم (پیامبر)|حضرت آدم(ع)]] و همسرش در بهشت و نهی از نزدیکی به [[شجره ممنوعه|درخت ممنوعه]] اشاره دارد. در این آیه تصریح شده است که اگر به درخت ممنوعه نزدیک شوند از ظالمان خواهند بود. در ذیل این آیه درباره منظور از بهشت در آیه، مولوی یا ارشادی بودن دستور خداوند، گناه‌کار بودن یا نبودن آدم، معنای ظلم و چیستی درخت ممنوعه بحث‌های مختلفی صورت گرفته و مفسران درباره هر یک نظرات متضادی ارائه کرده‌اند.  

[[مفسران]] گفته‌اند نهی [[خدا|خداوند]] در این آیه نهی ارشادی است. خداوند به آدم(ع) گفت اگر از درخت ممنوعه بخوری، از بهشت بیرون خواهی شد و به درد و رنج خواهی افتاد. از این جهت مخالفت آدم(ع) با فرمان خدا نبود، بلکه با نهی ارشادی مخالفت کرد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش. ج۱، ص۱۸۷.</ref> گفته شده نهی در این آیه، نهی مولوی نبود که نافرمانی با آن عذاب داشته باشد و مخالفت با آن [[گناه|معصیت]] باشد.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۱۳۰.</ref> برخی نیز گفته‌اند نهی از نزدیک شدن به آن درخت، مولوی بوده و برای بیان حرمت آن است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص ۱۹۴.</ref>

مفسران گفته‌اند مراد از ظلم در «ظالمین»، ظلم بر خویشتن است؛ چنان‌که آدم(ع) و همسرش گفتند: «رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا<ref>سوره اعراف، آیه ۲۳.</ref>؛ گفتند: «پروردگارا، ما بر خويشتن ستم كرديم»؛<ref>قرشی، احسن‌الحدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۹۶ و ۹۷؛ آلوسی، روح‌المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۲۳۶.</ref> و [[ظلم]] را در لغت به معنای نقص گرفته‌اند و ستمکاران بر نفس‌های خود یعنی از کسانی که بهره خود را از [[ثواب]]، ناقص گردانیده باشند.‏<ref>کاشانی، منهج الصادقین، تهران، ج۱، ص۱۵۷.</ref> از این جهت آدم(ع) و همسرش به نفس خود ظلم کردند، و خود را از بهشت محروم ساختند، نه اینکه نافرمانی خدا را کرده، و به اصطلاح [[گناه|گناهی]] مرتکب شده باشند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۱۳۰.</ref>

مفسران در اینکه بهشت آدم(ع)، همان [[بهشت|بهشت موعود]] بوده یا باغی در دنیا، اختلاف دارند.<ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۳، ص۱۸۱.</ref> برخی معتقدند بهشت مورد نظر آیه، نه بهشت جاودان آخرت، بلکه یکی از باغ‌های زمین بوده‌ است؛ زیرا بهشت موعود [[قیامت]]، نعمت جاودانی است که در آیات بسیاری از قرآن به این جاودانگی بودنش اشاره شده، و بیرون رفتن از آن ممکن نیست؛ و [[ابلیس]] و نافرمانی خدا نمی‌تواند در آن بهشت راهی پیدا کند. در روایاتی به این موضوع تصریح شده است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش. ج۱، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۱۹۴. طالقانی، پرتوی از قرآن، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص ۱۲۵.</ref>  

اکثر عالمان [[معتزله]] هم اعتقاد دارند این بهشت، باغی در زمین بوده است.<ref>طنطاوی، التفسير الوسيط، ۱۹۹۷ش، ج۱، ص۹۹.</ref> این احتمال نیز داده شده که این بهشت در یکی از کرات آسمانی بوده‌ است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش. ج۱، ص۱۸۶ و ۱۸۷؛‌ سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۸۳ش، ج۱۱، ص۷۹.</ref> عده‌ای نیز اعتقاد دارند این بهشت، نه بهشت موعود بود و نه باغی در زمین، بلکه بهشتی در [[برزخ]] بوده است.<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۳۲۹-۳۳۱.</ref> به گفته [[فضل بن حسن طبرسی|طبرسی]] نویسنده [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مجمع البیان]] ، و ابن عاشور مفسر اهل سنت، بسیاری از مفسران اهل سنت بهشت آدم را همان بهشت موعود می‌دانند.<ref>ابن‌عاشور، التحریر والتنویر، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۳۰؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۱۹۴.</ref> چنان که [[ابوالفتوح رازی]] مفسر شیعه قرن ششم نیز آن را همان بهشت جاودان تلقی کرده است.<ref>رازی، روض‌الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۲۱۸.</ref>