confirmed، movedable، protected، templateeditor
۴٬۱۸۸
ویرایش
ولایتعهدی امام رضا(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←اهداف) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
'''ولایتعهدی امام رضا (ع)''' به ماجرای انتصاب [[امام رضا(ع)]] به ولایتعهدی [[مامون]] اشاره دارد که پس از احضار امام به [[مرو]] و با وجود مخالفت ایشان، با اصرار و تهدید مامون انجام گرفت. | '''ولایتعهدی امام رضا (ع)''' به ماجرای انتصاب [[امام رضا(ع)]] به ولایتعهدی [[مامون]] اشاره دارد که پس از احضار امام به [[مرو]] و با وجود مخالفت ایشان، با اصرار و تهدید مامون انجام گرفت. | ||
== اهمیت ولایعهدی امام رضا در اسلام == | == اهمیت ولایعهدی امام رضا در اسلام == | ||
ماجرای ولایتعهدی امام رضا یکی از مسائل بحث‌برانگیز در تاریخ اسلام است<ref>الدوری، العصر العباسی الاول، ۱۹۹۷م، ص۱۶۱.</ref> که هم از نظر سیاسی و هم از نظر کلامی (منافات داشتن پذیرش ولایتعهدی با عصمت امام<ref>سیدمرتضی، تنزیه الانبیا(ع)، ۱۳۷۷ش، ص۱۷۹؛ شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۲۰۶.</ref>) اهمیت دارد.<ref>باغستانی، «الرضا، امام (ولایتعهدی)»، ص۸۳.</ref> دوران ولایتعهدی امام رضا را مهم‌ترین دوران زندگی سیاسی او دانسته‌اند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۰؛ افتخاری، امام رضا(ع)، مأمون و موضوع ولایتعهدی، ۱۳۹۸ش، ص۱۰۴.</ref> | ماجرای ولایتعهدی امام رضا یکی از مسائل بحث‌برانگیز در تاریخ اسلام است<ref>الدوری، العصر العباسی الاول، ۱۹۹۷م، ص۱۶۱.</ref> که هم از نظر سیاسی و هم از نظر کلامی (منافات داشتن پذیرش ولایتعهدی با عصمت امام<ref>سیدمرتضی، تنزیه الانبیا(ع)، ۱۳۷۷ش، ص۱۷۹؛ شیخ طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۴، ص۲۰۶.</ref>) اهمیت دارد.<ref>باغستانی، «الرضا، امام (ولایتعهدی)»، ص۸۳.</ref> دوران ولایتعهدی امام رضا را مهم‌ترین دوران زندگی سیاسی او دانسته‌اند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۴۳۰؛ افتخاری، امام رضا(ع)، مأمون و موضوع ولایتعهدی، ۱۳۹۸ش، ص۱۰۴.</ref> | ||
به نظر برخی محققان امام رضا در دوران حساس خلافت مأمون، با پذیرش ولایتعهدی و انجام فعالیت‌هایی در آن هنگام، توانست به صورت غیرمستقیم مسیر جامعه را به درستی هدایت کند؛ چرا که در آن دوران، خلافت عباسی اوضاع نابسامانی داشت و قیام‌های متعدد علویان و وجود برخی فرقه‌های ضاله زمینه انحطاط جامعه را فراهم کرده بود.<ref>اکبری، و براتی، «نقش امام رضا(ع) در وحدت دینی و انسجام اسلامی در عصر عباسی»، ص۴۵.</ref> | به نظر برخی محققان امام رضا در دوران حساس خلافت مأمون، با پذیرش ولایتعهدی و انجام فعالیت‌هایی در آن هنگام، توانست به صورت غیرمستقیم مسیر جامعه را به درستی هدایت کند؛ چرا که در آن دوران، خلافت عباسی اوضاع نابسامانی داشت و قیام‌های متعدد علویان و وجود برخی فرقه‌های ضاله زمینه انحطاط جامعه را فراهم کرده بود.<ref>اکبری، و براتی، «نقش امام رضا(ع) در وحدت دینی و انسجام اسلامی در عصر عباسی»، ص۴۵.</ref> | ||
== پیشنهاد ولایتعهدی == | == پیشنهاد ولایتعهدی == | ||
| خط ۴۹: | خط ۳۷: | ||
امام برای ناکام گذاشتن مأمون در طرح ولایتعهدی او، در موقعیت‌های مختلفی با آن مقابله کرد.<ref>امینی، نگاهی به زندگی و ولایتعهدی امام رضا، به‌نشر، ص۱۰۲-۱۰۳.</ref> از جمله کارهای امام می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: دستور امام به گریه کردن خانواده هنگام خداحافظی‌اش در مدینه،<ref>مسعودی، اثبات الولایه، ۱۴۲۶ق، ص۲۱۱.</ref> وداع با قبر پیامبر،<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref> دخالت نکردن در هیچ کار حکومتی، تبدیل کردن مرکز حکومت به پایگاه تبلیغ شیعه و مناظره کردن با سران ادیان و مذاهب مختلف.<ref>امینی، نگاهی به زندگی و ولایتعهدی امام رضا، به‌نشر، ص۱۰۳-۱۰۶.</ref> | امام برای ناکام گذاشتن مأمون در طرح ولایتعهدی او، در موقعیت‌های مختلفی با آن مقابله کرد.<ref>امینی، نگاهی به زندگی و ولایتعهدی امام رضا، به‌نشر، ص۱۰۲-۱۰۳.</ref> از جمله کارهای امام می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: دستور امام به گریه کردن خانواده هنگام خداحافظی‌اش در مدینه،<ref>مسعودی، اثبات الولایه، ۱۴۲۶ق، ص۲۱۱.</ref> وداع با قبر پیامبر،<ref>شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref> دخالت نکردن در هیچ کار حکومتی، تبدیل کردن مرکز حکومت به پایگاه تبلیغ شیعه و مناظره کردن با سران ادیان و مذاهب مختلف.<ref>امینی، نگاهی به زندگی و ولایتعهدی امام رضا، به‌نشر، ص۱۰۳-۱۰۶.</ref> | ||
== حرکت امام از مدینه به مرو == | |||
{{مسیر حرکت امام رضا}} | |||
منابع اولیه، آغاز حرکت [[امام رضا(ع)]] را، از [[مدینه]] به سوی [[بصره]] ذکر کرده اند.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۱۷۶؛ کلینی، الکافی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۴۸۶</ref> با این وجود برخی از منابع به خصوص تذکره‌های (کتب مربوط به شرح احوال)متاخر نوشته‌اند: حضرت، ابتدا به [[مکه]] رفته و در این سفر [[امام جواد علیه‌السلام|امام جواد(ع)]] نیز همراه ایشان بوده است. امام با [[کعبه |خانه خدا]] وداع کرد و سپس از مکه به سفر ادامه داد.<ref>عرفان منش، جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا، ۱۳۷۴ش، ص۲۸.</ref> | |||
زمان دقیق شروع سفر امام رضا(ع) به [[مرو]] در دست نیست و تنها منابع فرقه‌نگاری زمان حرکت امام را آخر [[سال ۲۰۰ هجری قمری|سال دویست هجری قمری]] دانسته‌اند.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، ص۸۷؛ اشعری قمی، المقالات و الفرق، ص۹۵.</ref> البته بعضی از مصادر ناشناخته{{یاد|مولف کتاب بحر الانساب مشخص نیست. هرچند به غلط به ابومخنف بن لوط بن یحیی خزائی (م ۱۵۷) نسبت داده شده و ترجمه آن هم به سید مرتضی (م ۴۳۶) منسوب است.(بحر الانساب، نسخه خطی، ص۱) در گزارش یادشده، مطالب حیرت‌انگیز و منحصربه‌فردی چون اعزام سلیمان بن ابراهیم از نوادگان حبیب بن شجاع ارقم از اصحاب امام علی(ع) با میثاقی از بیعت چهل هزار نفر از بزرگان مرو برای پیشوایی امام رضا(ع) به چشم می‌خورد.(بحر الانساب، نسخه خطی، ص۱۲۷–۱۲۸) برای اطلاع بیشتر در مورد نام‌ها و محتوای این کتاب نگاه کنید به: آقا بزرگ، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج3، ص۳۰–۳۲، ۱۶۴–۱۶۵ و ج18، ص۱۴۸.}} حرکت امام را در نیمه [[محرم (ماه)|محرم]] مطابق با دهم [[آبان (ماه)|آبان]] و بدون اشاره به سال گفته‌اند.<ref>بحر الانساب، نسخه خطی، ص۱۲۵–۱۲۶.</ref> | |||
به دستور مأمون، [[رجاء بن ابی ضحاک]] خویشاوند [[فضل بن سهل]] مامور شد امام رضا(ع) را از [[مدینه]] به [[خراسان]] آورد.<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۴۶۵.</ref> [[شیخ مفید]]، فرستاده مأمون را [[عیسی جلودی|جلودی]] معرفی کرده است.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۲۸ق، ص۴۵۵.</ref> مأمون مسیر مشخصی برای سفر امام رضا به مرو انتخاب کرد تا آن حضرت از مراکز شیعه نشین عبور نکند، زیرا از اجتماع شیعیان بر گرد امام می‌ترسید. او به طور خاص دستور داد که حضرت را از مسیر [[کوفه]] نیاورند بلکه از طریق [[بصره]] و [[خوزستان]] و [[فارس]]، به [[نیشابور]] بیاورند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۱ش، ج۱۸، ص۱۲۴.</ref> | |||
مسیر حرکت طبق کتاب [[اطلس شیعه]] چنین بوده است: [[مدینه]]، [[نقره]]، [[هوسجه]]، [[نباج]]، [[حفر ابوموسی]]، [[بصره]]، [[اهواز]]، [[بهبهان]]، [[اصطخر]]، [[ابرقوه]]، [[ده شیر]] (فراشاه)، [[یزد]]، [[خرانق]]، [[رباط پشت بام]]، [[نیشابور]]، [[قدمگاه]]، [[ده سرخ]]، [[طوس]]، [[سرخس]]، [[مرو]].<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۹۵.</ref> | |||
مهم‌ترین و مستندترین حادثه در طول مسیر، در [[نیشابور]] اتفاق افتاد که امام رضا(ع) در آنجا [[حدیث]] معروف به [[حدیث سلسلة الذهب|سلسلة الذهب]] را ایراد کرد.<ref>فضل الله، تحلیلی از زندگانی امام رضا، ۱۳۷۷ش، ص۱۳۳.</ref> | |||
== مراسم ولایتعهدی == | == مراسم ولایتعهدی == | ||