انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(ویکی سازی) |
Khoshnoudi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{اخلاق-عمودی}} | {{اخلاق-عمودی}} | ||
'''إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق''' (من از آن جهت برانگیخته شدم که شرافت‌های اخلاقی را کامل کنم) [[حدیث|روایتی]] است معروف به '''حدیث مکارم الاخلاق''' که از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است. در این حدیث، تکمیل و تعلیم مکارم اخلاقی به عنوان | '''إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق''' (من از آن جهت برانگیخته شدم که شرافت‌های اخلاقی را کامل کنم) [[حدیث|روایتی]] است معروف به '''حدیث مکارم الاخلاق''' که از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است. در این حدیث، تکمیل و تعلیم مکارم اخلاقی به عنوان یکی از اهداف اصلی [[بعثت|بعثت پیامبر(ص)]] معرفی می‌شود. با توجه به اینکه برای بعثت پیامبر علت‌هایی دیگر نیز بیان کرده‌اند، برخی، مکارم اخلاقی را پایه و اساس سایر علت‌ها برشمرده و برخی نیز از معنای ظاهری دست کشیده و حدیث را چنین معنا نموده‌اند که از میان [[پیامبران]] فقط من برای تمام کردن مکارم اخلاق برگزیده شدم. | ||
این روایت در [[الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین (کتاب)|الرسالة العَلَویه]] و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مَجمع البیان]] از منابع [[شیعه]] در قرن پنج و شش نقل شده است. در بین منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز، بیهقی (درگذشت:۴۵۸ق) این حدیث را در کتاب سنن کبری از [[ابوهریره|ابوهُریره]]، از رسول خدا(ص) نقل می‌کند. البته روایاتی مشابهِ این حدیث در منابعی دیگر آمده است. برخی پژوهشگران با توجه به کثرت نقل مضمون این حدیث، آن را [[تواتر معنوی]] دانسته‌اند. | این روایت در [[الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین (کتاب)|الرسالة العَلَویه]] و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مَجمع البیان]] از منابع [[شیعه]] در قرن پنج و شش نقل شده است. در بین منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نیز، بیهقی (درگذشت:۴۵۸ق) این حدیث را در کتاب سنن کبری از [[ابوهریره|ابوهُریره]]، از رسول خدا(ص) نقل می‌کند. البته روایاتی مشابهِ این حدیث در منابعی دیگر آمده است. برخی پژوهشگران با توجه به کثرت نقل مضمون این حدیث، آن را [[تواتر معنوی]] دانسته‌اند. | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
در بین منابع شیعه، [[الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین (کتاب)|الرسالة العَلَویه]]<ref>کراجکی، الرسالة العلویّة، ۱۴۲۷ق، ص۱۱.</ref> نوشته [[محمد بن علی کراجکی]] (درگذشت: [[سال ۴۴۹ هجری قمری|۴۴۹ق]]) و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مَجمع البیان]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۰۰.</ref> نوشته [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (درگذشت: [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]]) قدیمی‌ترین منابعی شمرده شده که حدیث مکارم الاخلاق را نقل نموده‌اند.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی سندی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۰۵.</ref> همچنین [[حسن بن فضل طبرسی]] در مقدمهٔ [[مکارم الاخلاق (کتاب)|کتاب مکارم الاخلاق]] این روایت را بدون ذکر سلسله راویان بیان کرده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۸.</ref> البته این حدیث با عبارات و نقل‌هایی متفاوت، در منابع دیگر نیز آمده است؛ [[فقه الرضا (کتاب)|فقه الرضا]] آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق»<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۳۵۳.</ref> و [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) در [[الامالی (شیخ طوسی)|کتاب اَمالی]]، با اندکی تفاوت، آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق و محاسنها» از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کرده‌اند.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref> | در بین منابع شیعه، [[الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین (کتاب)|الرسالة العَلَویه]]<ref>کراجکی، الرسالة العلویّة، ۱۴۲۷ق، ص۱۱.</ref> نوشته [[محمد بن علی کراجکی]] (درگذشت: [[سال ۴۴۹ هجری قمری|۴۴۹ق]]) و [[مجمع البیان فی تفسیر القرآن (کتاب)|تفسیر مَجمع البیان]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۵۰۰.</ref> نوشته [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] (درگذشت: [[سال ۵۴۸ هجری قمری|۵۴۸ق]]) قدیمی‌ترین منابعی شمرده شده که حدیث مکارم الاخلاق را نقل نموده‌اند.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی سندی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۰۵.</ref> همچنین [[حسن بن فضل طبرسی]] در مقدمهٔ [[مکارم الاخلاق (کتاب)|کتاب مکارم الاخلاق]] این روایت را بدون ذکر سلسله راویان بیان کرده است.<ref>طبرسی، مکارم الاخلاق، ۱۴۱۲ق، ص۸.</ref> البته این حدیث با عبارات و نقل‌هایی متفاوت، در منابع دیگر نیز آمده است؛ [[فقه الرضا (کتاب)|فقه الرضا]] آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق»<ref>منسوب به امام رضا، فقه الرضا(ع)، ۱۴۰۶ق، ص۳۵۳.</ref> و [[شیخ طوسی]] ([[سال ۳۸۵ هجری قمری|۳۸۵]]-[[سال ۴۶۰ هجری قمری|۴۶۰ق]]) در [[الامالی (شیخ طوسی)|کتاب اَمالی]]، با اندکی تفاوت، آن را با عبارت «بعثت بمکارم الاخلاق و محاسنها» از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نقل کرده‌اند.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref> | ||
در بین منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، بیهقی (درگذشت: [[سال ۴۵۸ هجری قمری|۴۵۸ق]]) این روایت را | در بین منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]، بیهقی (درگذشت: [[سال ۴۵۸ هجری قمری|۴۵۸ق]]) این روایت را با ذکر سلسله سند در کتاب سنن کبری از [[ابوهریره]]، از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]] نقل کرده است.<ref>بیهقی، السنن الکبری، ۱۴۲۴ق، ج۱۰، ص۳۲۳.</ref> | ||
همچنین [[مالک بن انس|مالک بن اَنس]] ([[سال ۹۳ هجری قمری|۹۳]]-[[سال ۱۷۹ هجری قمری|۱۷۹ق]])،<ref>مالک بن انس، الموطأ، ۲۰۰۴م، ج۵، ص۱۳۳۰.</ref> [[احمد بن حنبل]] ([[سال ۱۶۴ هجری قمری|۱۶۴]]-[[سال ۲۴۱ هجری قمری|۲۴۱ق]])<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، ۲۰۰۱م، ج۱۴، ص۵۱۲-۵۱۳.</ref> و [[محمد بن اسماعیل بخاری]] ([[سال ۱۹۴ هجری قمری|۱۹۴]]-[[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶]]ق)،<ref>البخاری، الأدب المفرد، ۱۴۰۹ق، ص۱۰۴.</ref> این حدیث را با الفاظی مشابه در کتاب‌های خود آورده‌اند. برخی پژوهشگران با توجه به کثرت نقل مضمون این حدیث با الفاظ و اسنادی مختلف در منابع شیعه و سنی، آن را [[تواتر معنوی|متواتر معنوی]] و یا لااقل دارای [[خبر مستفیض|استفاضه معنوی]] شمرده و نزد علما، مورد قبول دانسته‌اند.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی سندی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۲۰.</ref> | همچنین [[مالک بن انس|مالک بن اَنس]] ([[سال ۹۳ هجری قمری|۹۳]]-[[سال ۱۷۹ هجری قمری|۱۷۹ق]])، <ref>مالک بن انس، الموطأ، ۲۰۰۴م، ج۵، ص۱۳۳۰.</ref> [[احمد بن حنبل]] ([[سال ۱۶۴ هجری قمری|۱۶۴]]-[[سال ۲۴۱ هجری قمری|۲۴۱ق]])<ref>احمد بن حنبل، مسند احمد، ۲۰۰۱م، ج۱۴، ص۵۱۲-۵۱۳.</ref> و [[محمد بن اسماعیل بخاری]] ([[سال ۱۹۴ هجری قمری|۱۹۴]]-[[سال ۲۵۶ هجری قمری|۲۵۶]]ق)، <ref>البخاری، الأدب المفرد، ۱۴۰۹ق، ص۱۰۴.</ref> این حدیث را با الفاظی مشابه در کتاب‌های خود آورده‌اند. برخی پژوهشگران با توجه به کثرت نقل مضمون این حدیث با الفاظ و اسنادی مختلف در منابع شیعه و سنی، آن را [[تواتر معنوی|متواتر معنوی]] و یا لااقل دارای [[خبر مستفیض|استفاضه معنوی]] شمرده و نزد علما، مورد قبول دانسته‌اند.<ref>عارفی‌نیا و محمدی، «بررسی سندی حدیث مکارم الاخلاق»، ص۱۲۰.</ref> | ||
==مصادیق مکارم اخلاق == | ==مصادیق مکارم اخلاق == | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==تفاوت مکارم و محاسن اخلاقی== | ==تفاوت مکارم و محاسن اخلاقی== | ||
در برخی نقل‌های حدیث مکارم الاخلاق -از جمله نقل [[شیخ طوسی]]- در کنار مکارم به محاسن اخلاقی نیز اشاره شده است.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref> | در برخی نقل‌های حدیث مکارم الاخلاق -از جمله نقل [[شیخ طوسی]]- در کنار مکارم به محاسن اخلاقی نیز اشاره شده است.<ref>طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۹۶.</ref> | ||
درباره تفاوت محاسن و مکارم اخلاق گفته‌اند: آن دسته از دستورات اخلاقی [همچون خوشرویی] که مربوط به روابط اجتماعی و چگونگی معاشرت با دیگران است و موجب جلب منافع مادی و بهبود زندگی دنیوی می‌شود، محاسن اخلاقی شمرده شده و اخلاقیّاتی [همچون [[کظم غیظ|فرو بردن خشم]]] که از بزرگواری و طبع بالای انسان حکایت دارد در زمره مکارم اخلاق قرار می‌گیرد.<ref>علی‌نژاد، «تفاوت مکارم اخلاق با محاسن اخلاق»، ص۸.</ref> به گفته [[سید هاشم حسینی بوشهری]] ، هر صفت ممدوحی که شارع می‌پسندد را می‌توان محاسن اخلاق (اخلاق نیکو) نامید، ولی کارهایی که بوی [[جهاد نفس|مبارزه با نفس]] و از خودگذشتگی و ایثار در آنها وجود دارد و به نوعی بیان‌گر ویژگی کرامت و بزرگواری انسان است از جمله مکارم اخلاق است.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/354704/تفاوت-بین-محاسن-اخلاق-و-مکارم-اخلاق-از-نگاه-آیت-الله-حسینی-بوشهری «تفاوت بین محاسن اخلاق و مکارم اخلاق»]، خبرگزاری رسمی حوزه.</ref> | درباره تفاوت محاسن و مکارم اخلاق گفته‌اند: آن دسته از دستورات اخلاقی [همچون خوشرویی] که مربوط به روابط اجتماعی و چگونگی معاشرت با دیگران است و موجب جلب منافع مادی و بهبود زندگی دنیوی می‌شود، محاسن اخلاقی شمرده شده و اخلاقیّاتی [همچون [[کظم غیظ|فرو بردن خشم]]] که از بزرگواری و طبع بالای انسان حکایت دارد در زمره مکارم اخلاق قرار می‌گیرد.<ref>علی‌نژاد، «تفاوت مکارم اخلاق با محاسن اخلاق»، ص۸.</ref> به گفته [[سید هاشم حسینی بوشهری]]، هر صفت ممدوحی که شارع می‌پسندد را می‌توان محاسن اخلاق (اخلاق نیکو) نامید، ولی کارهایی که بوی [[جهاد نفس|مبارزه با نفس]] و از خودگذشتگی و ایثار در آنها وجود دارد و به نوعی بیان‌گر ویژگی کرامت و بزرگواری انسان است از جمله مکارم اخلاق است.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/354704/تفاوت-بین-محاسن-اخلاق-و-مکارم-اخلاق-از-نگاه-آیت-الله-حسینی-بوشهری «تفاوت بین محاسن اخلاق و مکارم اخلاق»]، خبرگزاری رسمی حوزه.</ref> | ||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||