confirmed، protected، templateeditor
۱٬۶۸۵
ویرایش
تحف العقول (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح لینک‌های سبز
(←محتوا) |
(اصلاح لینک‌های سبز) |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
}} | }} | ||
'''تُحَفُ العُقول فیما جاءَ مِنَ الحِکَمِ وَ الْمَواعظ عَنْ آل‌ِ الرّسول''' کتابی [[حدیث|حدیثی]] نوشته [[ابن شعبه حرانی|ابن شُعبه حَرّانی]] [[حدیث|محدث]] [[شیعه|شیعی]] قرن ۴ ق است. هدف نویسنده این کتاب جمع‌آوری بخشی از احادیث [[اهل بیت(ع)]] و [[نبوت|پیامبران]] الهی با محوریت مواعظ و حکمت و اندرزهاست. | '''تُحَفُ العُقول فیما جاءَ مِنَ الحِکَمِ وَ الْمَواعظ عَنْ آل‌ِ الرّسول''' کتابی [[حدیث|حدیثی]] نوشته [[ابن شعبه حرانی|ابن شُعبه حَرّانی]] [[حدیث|محدث]] [[شیعه|شیعی]] قرن ۴ ق است. هدف نویسنده این کتاب جمع‌آوری بخشی از احادیث [[اهل‌بیت(ع)|اهل بیت(ع)]] و [[نبوت|پیامبران]] الهی با محوریت مواعظ و حکمت و اندرزهاست. | ||
مؤلف به سخنان [[پیامبر (ص)]] و نیز هر یک از [[امامان شیعه]] فصلی را اختصاص داده و احادیث نقل شده از ایشان را در همان بخش آورده است. مواعظی از [[:رده:پیامبران|پیامبران]] گذشته نیز در فصل‌های پایانی کتاب نقل شده است. | مؤلف به سخنان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر (ص)]] و نیز هر یک از [[امامان شیعه]] فصلی را اختصاص داده و احادیث نقل شده از ایشان را در همان بخش آورده است. مواعظی از [[:رده:پیامبران|پیامبران]] گذشته نیز در فصل‌های پایانی کتاب نقل شده است. | ||
در متن کتاب معمولا ابتدا احادیث طولانی‌تر ذکر شده و پایان هر بخش به احادیث کوتاه اختصاص یافته است. مؤلف برای این که کتاب حجیم نشود از ذکر سند روایات خودداری کرده است. | در متن کتاب معمولا ابتدا احادیث طولانی‌تر ذکر شده و پایان هر بخش به احادیث کوتاه اختصاص یافته است. مؤلف برای این که کتاب حجیم نشود از ذکر سند روایات خودداری کرده است. | ||
ترجمه‌های فارسی متعدد این کتاب نشان‌دهنده جایگاه آن در بین [[شیعیان]] است. کتاب بارها به همراه ترجمه فارسی آن و توسط ناشران مختلف منتشر شده است. | ترجمه‌های فارسی متعدد این کتاب نشان‌دهنده جایگاه آن در بین [[شیعه|شیعیان]] است. کتاب بارها به همراه ترجمه فارسی آن و توسط ناشران مختلف منتشر شده است. | ||
==انگی‍زه تألیف == | ==انگی‍زه تألیف == | ||
[[ابن‌شعبه حرانی]] ،<ref>حرانی، تحف العقول، ص۲ـ۳.</ref> هدف از تألیف این کتاب را در دسترس قراردادن دانش های [[پیامبر اکرم(ص)]] و [[امامان(ع)]] که دربردارنده کار دین و دنیا و صلاح امروز و فرداست دانسته و گفته است چون دانشمندان [[شیعه]] درباره [[حلال]] و [[حرام]] و فرائض و سنن از گفتار [[ائمه(ع)]] کتاب فراهم کرده‌اند ولی درباره حکمت‌ها و اندرزهای پیامبر(ص) و ائمه(ع)، خاصه کلمات قصار آنها، کتابی تألیف نکرده‌اند، او دست به این کار زده است. <ref>ابن شعبة الحراني، تحف العقول،۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۱.</ref>{{یادداشت| ووقفت مما انتهى إلي... | [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه حرانی]] ،<ref>حرانی، تحف العقول، ص۲ـ۳.</ref> هدف از تألیف این کتاب را در دسترس قراردادن دانش های [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان(ع)]] که دربردارنده کار دین و دنیا و صلاح امروز و فرداست دانسته و گفته است چون دانشمندان [[شیعه]] درباره [[حلال]] و [[حرام]] و فرائض و سنن از گفتار [[امامان شیعه|ائمه(ع)]] کتاب فراهم کرده‌اند ولی درباره حکمت‌ها و اندرزهای پیامبر(ص) و ائمه(ع)، خاصه کلمات قصار آنها، کتابی تألیف نکرده‌اند، او دست به این کار زده است. <ref>ابن شعبة الحراني، تحف العقول،۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۱.</ref>{{یادداشت| ووقفت مما انتهى إلي... | ||
من علوم السادة عليهم السلام على حكم بالغة ومواعظ شافية وترغيب فيما يبقى، وتزهيد فيما يفنى، ووعد ووعيد، وحض على مكارم الاخلاق والافعال...ولم ينته إليّ لبعض علماء الشيعة في هذه المعاني تأليف أقف عنده ولا كتاب أعتمد عليه وأستغني به يأتي على ما في نفسي منه. فجمعت ما كانت هذه سبيله وأضفت إليه ما جانسه وضاهاه وشاكله وساواه من خبر غريب أو معنى حسن متوخيا بذلك وجه الله - جل ثناؤه - وطالبا ثوابه... }} | من علوم السادة عليهم السلام على حكم بالغة ومواعظ شافية وترغيب فيما يبقى، وتزهيد فيما يفنى، ووعد ووعيد، وحض على مكارم الاخلاق والافعال...ولم ينته إليّ لبعض علماء الشيعة في هذه المعاني تأليف أقف عنده ولا كتاب أعتمد عليه وأستغني به يأتي على ما في نفسي منه. فجمعت ما كانت هذه سبيله وأضفت إليه ما جانسه وضاهاه وشاكله وساواه من خبر غريب أو معنى حسن متوخيا بذلك وجه الله - جل ثناؤه - وطالبا ثوابه... }} | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
این کتاب مشتمل بر احادیثی در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] و کلیات و دسته‌ای از سنت‌ها و آداب دین و پند و اندرزهای امامان و سخنان حکیمانه آنان است.<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ۱۴۲۹ق، ص۱۰.</ref> | این کتاب مشتمل بر احادیثی در [[اصول دین|اصول]] و [[فروع دین]] و کلیات و دسته‌ای از سنت‌ها و آداب دین و پند و اندرزهای امامان و سخنان حکیمانه آنان است.<ref>ابن شعبه حرانی، تحف العقول عن آل الرسول، ۱۴۲۹ق، ص۱۰.</ref> | ||
در این کتاب گزیده‌ای از سخنان [[پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]]، به جز [[امام | در این کتاب گزیده‌ای از سخنان [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] و [[امامان شیعه|امامان شیعه(ع)]]، به جز [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام دوازدهم(عج)]] آمده است. بخش مهم این کتاب به ترتیب از سخنان پیامبر(ص) آغاز شده و با سخنان [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام یازدهم]] پایان می‌پذیرد. نویسنده ابتدا به نقل سخنان مفصل پیامبر(ص) و ائمه(ع) پرداخته و در پایان هر قسمت، گزیده‌ای از کلمات قصار آن معصوم را نیز آورده است.{{مدرک}} | ||
بخشی از مهم‌ترین مطالب کتاب عبارت‌اند از: | بخشی از مهم‌ترین مطالب کتاب عبارت‌اند از: | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
در بخش پایانی کتاب نیز این مطالب آمده است: | در بخش پایانی کتاب نیز این مطالب آمده است: | ||
* سخنان خدا با [[حضرت موسی]] | * سخنان خدا با [[موسی (پیامبر)|حضرت موسی]] | ||
* سخنان خدا با [[حضرت عیسی]] | * سخنان خدا با [[حضرت عیسی]] | ||
* اندرزهای مسیح در [[انجیل]] و جز آن | * اندرزهای مسیح در [[انجیل]] و جز آن | ||
* سفارش [[مفضل بن عمر|مفضّل‌بن عمر]] به [[شیعیان]] | * سفارش [[مفضل بن عمر|مفضّل‌بن عمر]] به [[شیعه|شیعیان]] | ||
== جایگاه کتاب == | == جایگاه کتاب == | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیری و در برخی موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوی علمای شیعه شده، [[حدیث مرسل|ارسال اسنادِ احادیث]] آن است. البته خودِ [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه]] به این موضوع توجه داشته و در مقدمه نوشته که سلسله سندِ بیشتر احادیث کتاب را شنیده و می‌دانسته، ولی در تألیف کتاب برای رعایت ایجاز و نیز به این سبب که بیشتر این کلمات و سخنان از زمره آموزش‌ها و حکمت‌هایی است که خود گواه درستی خود هستند و به این دلیل که آنها را برای شیعیان فراهم کرده است که تسلیم امامان‌اند، از ذکر اسناد احادیث کتاب اجتناب کرده است.{{مدرک}} | در عین حال، آنچه مایه خرده‌گیری و در برخی موارد نامعتبر دانستن مندرجات تحف‌العقول از سوی علمای شیعه شده، [[حدیث مرسل|ارسال اسنادِ احادیث]] آن است. البته خودِ [[ابن شعبه حرانی|ابن‌شعبه]] به این موضوع توجه داشته و در مقدمه نوشته که سلسله سندِ بیشتر احادیث کتاب را شنیده و می‌دانسته، ولی در تألیف کتاب برای رعایت ایجاز و نیز به این سبب که بیشتر این کلمات و سخنان از زمره آموزش‌ها و حکمت‌هایی است که خود گواه درستی خود هستند و به این دلیل که آنها را برای شیعیان فراهم کرده است که تسلیم امامان‌اند، از ذکر اسناد احادیث کتاب اجتناب کرده است.{{مدرک}} | ||
[[آیت الله خوئی]] ضمن اعتراف به فضل و [[ورع]] و ممدوح بودن [[ابن شعبه حرانی|حرّانی]]، کتاب وی را به دلیل [[حدیث مرسل|مُرسل]] بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ‌یک از احکام شرعی، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است.<ref>ر.ک: توحیدی، مصباح الفقاهة، ج ۱، ص ۵؛ ص ۹؛ ر.ک: معلم، اصول علم‌الرجال، ص ۲۷۴-۲۷۷</ref> | [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خوئی]] ضمن اعتراف به فضل و [[ورع]] و ممدوح بودن [[ابن شعبه حرانی|حرّانی]]، کتاب وی را به دلیل [[حدیث مرسل|مُرسل]] بودن احادیث آن، فاقد اعتبار دانسته و در هیچ‌یک از احکام شرعی، استناد به روایات تحف‌العقول را جایز نشمرده است.<ref>ر.ک: توحیدی، مصباح الفقاهة، ج ۱، ص ۵؛ ص ۹؛ ر.ک: معلم، اصول علم‌الرجال، ص ۲۷۴-۲۷۷</ref> | ||
گفتنی است که تحف‌العقول در میان [[ | گفتنی است که تحف‌العقول در میان [[علویان (سوریه)|نُصَیریه]] جایگاه و احترامی خاص دارد تا حدی که بسیاری از پیروان این فرقه آن را حفظ می‌کنند.<ref>ضیائی، فهرس مصادر الفرق الاسلامیه، ج ۱، ص ۸۱</ref> | ||
== ترجمه و نشر == | == ترجمه و نشر == | ||
تحف‌العقول بارها در [[ایران]]، [[عراق]] و [[لبنان]] به چاپ رسیده است. نخستین‌بار در ۱۲۹۷، با [[روضه کافی]]، در یک مجلد چاپ سنگی شد. بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق [[علی اکبر غفاری]]، در ۱۳۷۶ در [[تهران]] صورت گرفته است. این کتاب بارها به فارسی ترجمه شده که ترجمه [[محمدباقر کمره‌ای]] (تهران ۱۳۶۲ش) و ترجمه پرویز اتابکی با عنوان رهاوردِ خِرَد (تهران ۱۳۷۶ش) از آن جمله است. تحف العقول را بدر شاهین به انگلیسی ترجمه و در ۱۳۸۳ش در [[قم]] به چاپ رسانده است.{{مدرک}} | تحف‌العقول بارها در [[ایران]]، [[عراق]] و [[لبنان]] به چاپ رسیده است. نخستین‌بار در ۱۲۹۷، با [[روضه کافی]]، در یک مجلد چاپ سنگی شد. بهترین چاپ آن، با تصحیح و تعلیق [[علی‌اکبر غفاری|علی اکبر غفاری]]، در ۱۳۷۶ در [[تهران]] صورت گرفته است. این کتاب بارها به فارسی ترجمه شده که ترجمه [[محمدباقر کمره‌ای]] (تهران ۱۳۶۲ش) و ترجمه پرویز اتابکی با عنوان رهاوردِ خِرَد (تهران ۱۳۷۶ش) از آن جمله است. تحف العقول را بدر شاهین به انگلیسی ترجمه و در ۱۳۸۳ش در [[قم]] به چاپ رسانده است.{{مدرک}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||