اتمام حجت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اتمام حُجِّت''' اصطلاحی برآمده از آیه ۱۶۵ سوره نساء و [[آیه ۱۵ سوره اسراء|۱۵ سوره اسراء]] است که در علم کلام و فقه کاربرد دارد

==جایگاه و اهمیت==

=== جایگاه اتمام حجت در قرآن و احادیث ===

در کتاب حدیثی [[الکافی (کتاب)|کافی]] که یکی از [[کتب اربعه|کتاب‌های چهارگانه]] اصلی حدیث نزد شیعه است، [[محمد بن یعقوب کلینی|کلینی]] دو باب را به روایاتی اختصاص داده که درباره اتمام حجت هستند؛ نخست «باب البیان و التعریف و لزوم الحجة»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۶۲.</ref> با شش حدیث است که مترجمانی مثل [[محمدباقر کمره‌ای|کمره‌ای]]<ref>کمره‌ای، ترجمه اصول کافی، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۴۶۵.</ref> و مصطفوی<ref>مصطفوی، ترجمه اصول کافی، بی‌تا، ج۱، ص۲۲۸.</ref> آن را به اتمام حجت ترجمه کرده‌اند است، و دیگری «باب أن الحجة لا تقوم لله علی خلقه الا بالامام»<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۱۷۷.</ref> با چهار حدیث است که کمره‌ای آن را چنین ترجمه کرده است: باب در این که اتمام حجت از طرف خدا بر خلقش میسر نباشد جز به وجود امام<ref>کمره‌ای، ترجمه اصول کافی، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۴۹.</ref>.

[[سید ابوالقاسم خویی|ابوالقاسم خوئی]] مرجع تقلید شیعه بر این باور است که هدف تبلیغ احکام، رساندن آن به مکلفان و مخاطبان است تا حجت بر ایشان تمام شود. او از همین مقدمه نتیجه می‌گیرد که بر فقیهان شیعه لازم است که فتوای خود را در معرض نظر مقلدان قرار دهند یا با انتشار [[رساله توضیح‌المسائل|رساله عملیه]] یا راه‌های دیگر.<ref>خوئی، فقه الشیعه، ۱۴۱۱ق، ص۲۵۳.</ref> نراقی فقیه قرن دوازدهم نیز صرف وجود امام معصوم را که احکام را بیان نکند برای اتمام حجت کافی نمی‌داند و در چنین وضعیتی لازم می‌داند که [[مجتهد|مجتهدانی]] باشند که احکام را بیان کنند تا بر مردم اتمام حجت شود.<ref>نراقی، انیس المجتهدین، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۹۶۹.</ref>

اتمام حجت با معجزه چنان‌که طباطبائی همه [[معجزه|معجزات]] را برای اتمام حجت می‌داند<ref>طباطبائی، المیزان، ج۶، ص۲۲۶.</ref> [[مرتضی مطهری|مطهری]] الاهی‌دان شیعه تصریح می‌کند وقتی اتمام حجت بشود دیگر پیامبران معجزه نمی‌آورند<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۱۶، ص۸۹.</ref>

=== کاربردهای دیگر اتمام حجت ===

به گفته [[جعفر سبحانی]] متکلم و مفسر شیعه یکی از مصادیق اتمام حجت،‌ محاسبه اعمال در قیامت است تا کسانی که عذاب می‌شوند بدانند که چرا عذاب می‌شوند.<ref>سبحانی، مفاهیم القرآن، ۱۴۲۱ق، ج۸، ص۲۴۱.</ref> به گفته مطهری گاه [[امتحان الهی]] برای آن است که بر امتحان‌شونده اتمام حجت بشود و بداند که چرا مجازات می‌شود یا پاداش می‌گیرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ج۲۷، ص۳۹۱-۳۹۲.</ref>

چنان که از [[آیه ۵۹ سوره قصص]] نیز استفاده شده‌ است که [[عذاب دنیوی]] (عذاب استیصال) بدون اتمام حجت انجام نمی‌شود.<ref>طباطبائی، المیزان، ج۱۶، ص۶۲.</ref>

==پانویس==