|
|
| خط ۳۵: |
خط ۳۵: |
|
| |
|
| ==شأن نزول== | | ==شأن نزول== |
| بنابر منابع تفسیری، سبب نزول آیه قبله، اعلام [[تغییر قبله]] مسلمانان از [[بیت‌المقدس]] به [[کعبه]] بوده است. پس از هجرت مسلمانان به [[مدینه]]، ساکنان یهودی این شهر از توجه مسلمانان به بیت المقدس به عنوان دلیلی بر اصالت نداشتن آیین [[اسلام]] یاد می‌کردند. آنان اظهار می‌داشتند که اگر [[پیامبر اسلام]] دینی مستقل آورده است، چرا به سوی قبله ما [[نماز]] می‌گزارد.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۹؛ ابوالفتوح الرازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۸؛ ابن کثیر، تفسیر ابن کثیر، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۹۸.</ref> | | بنابر نقل طبری، از مفسران اهل سنت، یهودیان مدینه نماز گزاردن پیامبر به بیت المقدس را بر او عیب گرفته و می‌گفتند: محمد(ص) با دین ما مخالف است ولی به قبله ما نماز می‌گزارد؛ به همین دلیل پیامبر دوست داشت قبله مسلمانان مستقل شود و به سوی کعبه نماز بگزارد؛<ref>طبری، جامع البیان،۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳.</ref> به همین جهت پیامبر به آسمان نگاه می‌کرد و منتظر دستور خدا برای تغییر قبله بود که این آیه نازل شد و حکم تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه را بیان کرد.<ref>طبری، جامع البیان،۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۳.</ref> |
| | |
| از روایات برمی‌آید که این عامل و عواملی دیگر، موجب شده بود تا پیامبر(ص) آرزو کند کعبه قبله مسلمانان باشد؛ اما او برای رعایت ادب در پیشگاه الهی هیچگاه خواسته‌اش را به زبان نیاورد.<ref> ابوالفتوح الرازی، روض الجنان، ۱۳۷۵ش، ج۲، ص۲۰۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۲۰؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۹۰.</ref> آیۀ «قَد نَرَی تَقَلُّبَ وَجهِکَ فِی السَّمَاء...» به انتظار پیامبر(ص) برای تغییر قبله اشاره دارد.<ref>. نک: طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۸؛ واحدی، اسباب النزول، ۱۳۸۸ق، ص۲۷؛ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۶۳؛ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۹۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۵.</ref>
| |
| | |
| [[تفسیر قرآن|مفسران]] درباره سبب نگاه‌کردن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله| پیامبر(ص)]] به آسمان دو نظر دارند:
| |
| # پیش‌تر به پیامبر(ص) وعده تغییر قبله داده شده بود و بدین رو به آسمان نگاه می‌کرد و در انتظار نزول [[جبرئیل]] و آوردن حکم تغییر قبله بود.
| |
| # از آنجا که جایز نیست پیامبران بی‌اذن الهی چیزی را از خدا بخواهند، پیامبر(ص) آرزوی تغییر قبله را بر زبان نمی‌آورد؛ اما به آسمان می‌نگریست و منتظر بود.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۲۲؛ فخر الدین رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۱۲۲-۱۲۳.</ref>
| |
| | |
| ==زمان و مکان نزول== | | ==زمان و مکان نزول== |
| مفسران درباره زمان نزول آیه قبله و تغییر آن اتفاق نظر ندارند و زمان آن را بین شش<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۴۱۴.</ref> تا نوزده<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۷۸؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۳.</ref> ماه پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]] یاد کرده‌اند. گروهی از مفسران با توجه به تاریخ تغییر [[قبله]] که در ماه [[رجب]] [[ سال ۲ هجری قمری |سال دوم هجرت]] بوده، صحیح‌ترین زمان را ۱۷ ماه پس از هجرت می‌دانند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> علاوه بر این، در این که آیه تغییر قبله بین [[نماز]] [[نماز صبح|صبح]]، [[نماز ظهر|ظهر]] یا [[نماز عصر|عصر]] نازل شده، اختلاف نظر است.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۸۶-۱۸۷؛ بغوی، تفسیر بغوی، دار المعرفه، ج۱، ص۱۲۵.</ref> | | مفسران درباره زمان نزول آیه قبله و تغییر آن اتفاق نظر ندارند و زمان آن را بین هفت<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> تا نوزده<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۳.</ref> ماه پس از [[هجرت به مدینه|هجرت]] یاد کرده‌اند. طباطبایی در المیزان با توجه به تاریخ تغییر [[قبله]] که در ماه رجب سال دوم هجرت بوده، صحیح‌ترین زمان را ۱۷ ماه پس از هجرت می‌داند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۳۱.</ref> مکارم شیرازی در تفسیر نمونه این تغییر قبله را در حین نماز ظهر دانسته به گونه‌ای که مردان و زنان جای خود را باهم عوض کردند.<ref>مکارم شیرازی، ۱۳۷۳و۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۹۱.</ref> |
|
| |
|
| مکان نزول و جاری‌شدن حکم تغییر قبله بر پایه نقل‌های گوناگون تاریخی یکی از این سه مکان است: | | مکان نزول و جاری‌شدن حکم تغییر قبله بر پایه نقل‌های گوناگون تاریخی یکی از این سه مکان است: |
