|
|
| خط ۸۱: |
خط ۸۱: |
|
| |
|
| * راه‌های غیر قطعی: تنها راه غیر قطعی که به‌سبب وجود دلایل قطعی بر حجیت آن از سوی همه [[مجتهد|فقها]] و [[اصول فقه|اصولیون]] [[متأخرین|متأخر]] و بسیاری از [[قدما]] پذیرفته شده، [[خبر واحد|خبر واحدی]] است که راوی آن مورد وثوق و اطمینان باشد. | | * راه‌های غیر قطعی: تنها راه غیر قطعی که به‌سبب وجود دلایل قطعی بر حجیت آن از سوی همه [[مجتهد|فقها]] و [[اصول فقه|اصولیون]] [[متأخرین|متأخر]] و بسیاری از [[قدما]] پذیرفته شده، [[خبر واحد|خبر واحدی]] است که راوی آن مورد وثوق و اطمینان باشد. |
|
| |
| ==مصادیق سنت و دلالت آن‌ها==
| |
| یکی از مهم‌ترین مسائل مهم در مورد سنت، بررسی میزان دلالت هریک از موارد تشکیل‌دهندۀ سنت است که در ادامه به تک‌تک آن‌ها پرداخته می‌شود.
| |
|
| |
| === الف) سنت قولی===
| |
| به سخنانی که پیامبر و سایر معصومان در مناسبت‌های مختلف با اغراض و انگیزه‌های گوناگون بیان کرده‌اند، سنت قولی گفته می‌شود؛ مثل آنکه [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام]] فرموده: «انما الاعمال بالنیات»<ref>مظفر، اصول الفقه، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۳؛ فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۹۰ش، ص۴۹۲.</ref>
| |
|
| |
| === ب) سنت فعلی===
| |
| به عملی که معصوم آن را به قصد تشریع انجام داده باشد، مانند وضو گرفتن، نماز خواندن و حج به‌جاآوردن، سنّت فعلی گفته می‌شود که به قصد تشریع سنت فعلی معصوم انجام داده است؛ همانند این سخن از پیامبر اسلام که به [[صحابه|اصحاب]] خویش فرمود: «صلّوا کما رأیتمونی أصلّی»؛<ref>محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار، ج۸۲، ص۲۷۹.</ref> «نماز بخوانید آنگونه که می نگرید که من چگونه نماز می‌خوانم.»
| |
|
| |
| اگر عملی از معصومی صادر شود، کم‌ترین چیزی که از آن فهمیده می‌شود این است که آن عمل جایز بوده و حرام نمی‌باشد؛ همان گونه که ترک عملی از سوی معصوم، حداقل نشان دهنده واجب نبودن آن عمل است.<ref>زحیلی، الوجیز فی اصول الفقه، نشر احسان، ص۳۵؛ ولایی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ۱۳۷۴ش، ص۲۱۶؛ محمدی، شرح اصول فقه، ۱۳۸۷ش، ج ۳، ص۱۲۰- ۱۱۹؛ ابو زهره، اصول الفقه، ۱۹۵۷م، ص۹۷؛ فرهنگ نامه اصول فقه، ۱۳۹۰ش، ۴۹۲.</ref> در مواردی چند در دوره صحابه، افزون‌بر اینکه فعل پیامبر(ص) مورد استناد شده، به ترک آن حضرت نیز استدلال شده است که این ترک‌های مورد استناد را یا باید به فعل برگرداند یا اینکه سنت را (همچنان‌که شامل قول، فعل و تقریر است) شامل ترک نیز دانست.<ref>شهابی، ادوار فقه، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۴۰۳.</ref>
| |
|
| |
| ===ج) سنت تقریری===
| |
| {{اصلی|تقریر معصوم}}
| |
| منظور از تقریر یا امضای معصوم این است که فردی نزد وی کاری انجام دهد یا سخنی بگوید و معصوم بدون وجود مانعی همچون تقیه با سکوت خود آن را تأیید کند. این سکوت به‌معنای صحه گذاشتن و امضای آن فعل یا قول یا عقیده است و سنت تقریری نامیده می‌شود.<ref>محمدی، شرح اصول فقه، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۱۳۰؛ مظفر، اصول الفقه، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۸- ۶۷.</ref>
| |
| تقریر همچون فعل، نوع حکم را تعیین نمی‌کند، مگر آنکه قراینی بر آن وجود داشته باشد.<ref>طباطبایی، الأصول العامة، ۱۴۳۲ق، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref>
| |
|
| |
|
| ==بررسی موارد سنت== | | ==بررسی موارد سنت== |
