ابراء: تفاوت میان نسخه‌ها
←ماهیت ابراء
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
فقها ابراء را [[ایقاعات|ایقاع]] (نوعی صیغه شرعی یک‌طرفه است که فقط به اراده‌ی صاحب حق محقق می‌شود و احتیاجی به الفاظ قبول ندارد) می‌دانند<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، دار إحياء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۱۰و۱۱؛ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۳ق، ج۶، ص۱۵؛ محقق سبزواری، كفاية الاحكام، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۲۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۶۵.</ref> که در این صورت نتیجه آن اسقاط حق (یعنی زائل نمودن حق اعم از مالی و غیر مالی<ref>انصاری، دانشنامه حقوق خصوصی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۲۷۲.</ref>) است و رضایت و قبول مدیون در تحقق آن نقشی ندارد.<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۹۳.</ref> | فقها ابراء را [[ایقاعات|ایقاع]] (نوعی صیغه شرعی یک‌طرفه است که فقط به اراده‌ی صاحب حق محقق می‌شود و احتیاجی به الفاظ قبول ندارد) می‌دانند<ref>حسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، دار إحياء التراث العربی، ج۲۲، ص۱۱۰و۱۱؛ شهید ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۳ق، ج۶، ص۱۵؛ محقق سبزواری، كفاية الاحكام، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۲۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۲۸، ص۱۶۵.</ref> که در این صورت نتیجه آن اسقاط حق (یعنی زائل نمودن حق اعم از مالی و غیر مالی<ref>انصاری، دانشنامه حقوق خصوصی، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۲۷۲.</ref>) است و رضایت و قبول مدیون در تحقق آن نقشی ندارد.<ref>شهید ثانی، الروضة البهية، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۹۳.</ref> | ||
در مقابل نظریه مشهور برخی از فقها نظیر [[شیخ طوسی]]، <ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامية، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۳۱۴.</ref> [[حمزة بن علی بن زهره حلبی|ابن‌زهره]]، <ref>ابن‌زهره، غنیه النزوع، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ص۳۰۱</ref> [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]]، <ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۷۶</ref> [[بیهقی نیشابوری کیدری]] فقیه، ادیب و شاعر [[ایران|ایرانی]] قرن ششم، <ref>بیهقی نیشابوری کیدری، إصباح الشيعة، ۱۴۱۶قق، ص۳۵۰.</ref> ابراء را عقد (قراردادی دوطرفه که نیازمند [[ایجاب و قبول]] طرفین است) دانسته‌اند که در این صورت نتیجه آن تملیک [[دَین]] (صاحب حق حقش را از مالکیت خود خارج کند و به ملکیت متعهد و مدیون درآورد) است و قبول مدیون در تحقق آن لازم است.<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۷۶.</ref> | در مقابل نظریه مشهور برخی از فقها نظیر [[شیخ طوسی]]،<ref>شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الإمامية، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۳۱۴.</ref> [[حمزة بن علی بن زهره حلبی|ابن‌زهره]]،<ref>ابن‌زهره، غنیه النزوع، مؤسسة الامام الصادق(ع)، ص۳۰۱</ref> [[ابن‌ادریس حلی|ابن‌ادریس]]،<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۷۶</ref> [[بیهقی نیشابوری کیدری]] فقیه، ادیب و شاعر [[ایران|ایرانی]] قرن ششم،<ref>بیهقی نیشابوری کیدری، إصباح الشيعة، ۱۴۱۶قق، ص۳۵۰.</ref> ابراء را عقد (قراردادی دوطرفه که نیازمند [[ایجاب و قبول]] طرفین است) دانسته‌اند که در این صورت نتیجه آن تملیک [[دَین]] (صاحب حق حقش را از مالکیت خود خارج کند و به ملکیت متعهد و مدیون درآورد) است و قبول مدیون در تحقق آن لازم است.<ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱۴۱۰ق، ج۳، ص۱۷۶.</ref> | ||
نظریه سومی نیز از سوی [[قطب‌الدین راوندی|راوندی]] مفسر و از شاگردان [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] در قرن ششم در کتاب [[فقه القرآن (کتاب)|فقه القرآن]] مطرح شده است که آن تردید بین عقد و ایقاع بودن ابراء است.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۹۵.</ref> | نظریه سومی نیز از سوی [[قطب‌الدین راوندی|راوندی]] مفسر و از شاگردان [[فضل بن حسن طبرسی|شیخ طبرسی]] در قرن ششم در کتاب [[فقه القرآن (کتاب)|فقه القرآن]] مطرح شده است که آن تردید بین عقد و ایقاع بودن ابراء است.<ref>راوندی، فقه القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۹۵.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
در متون فقهی علاوه بر ابراء برای اسقاط حق از واژه‌هایی مانند عفو و هبه استفاده شده است که با ابراء مرتبط و مشابه می‌باشد که بررسی آن الفاظ با ابراء ضروری به نظر می‌رسد. | در متون فقهی علاوه بر ابراء برای اسقاط حق از واژه‌هایی مانند عفو و هبه استفاده شده است که با ابراء مرتبط و مشابه می‌باشد که بررسی آن الفاظ با ابراء ضروری به نظر می‌رسد. | ||
*[[عفو]]: مفهوم عفو عام است و شامل حق ثابت در ذمه و غیر ذمه نظیر [[قصاص]] یا [[قذف|قَذف]] نیز می‌شود بخلاف ابراء که به | *[[عفو]]: مفهوم عفو عام است و شامل حق ثابت در ذمه و غیر ذمه نظیر [[قصاص]] یا [[قذف|قَذف]] نیز می‌شود بخلاف ابراء که به حق‌های ثابت در ذمه اختصاص دارد.<ref>نگاه کنید شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۱۵، ص۳۱۰و۳۱۱.</ref> | ||
*[[اعراض|اِعراض]]: اعراض مربوط به حقوق عینی (منقول و غیر منقول) مانند حق مالکیت، انتفاع و... است در حالی که ابراء فقط به حقوق دینی و شخصی (امور مالی و تعهدات) اختصاص دارد.<ref>مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> | *[[اعراض|اِعراض]]: اعراض مربوط به حقوق عینی (منقول و غیر منقول) مانند حق مالکیت، انتفاع و... است در حالی که ابراء فقط به حقوق دینی و شخصی (امور مالی و تعهدات) اختصاص دارد.<ref>مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۳۱۳.</ref> | ||