ایاک نعبد و ایاک نستعین: تفاوت میان نسخه‌ها

'''إِيّاك‌َ نَعبُدُ وَ إِيّاك‌َ نَستَعِين‌ُ''' فقط تو را عبادت می‌کنیم و فقط از تو کمک می‌جوییم؛ آیه ۴ سوره فاتحه الکتاب (حمد) است. این آیه بواسطه تکرار آن در برخی دعاها و نمازهای مستحبی مهم انگاشته شده است. در روایتی آمده است که وقتی امام صادق(ع) در قرائت سوره حمد در نماز به این آیه رسید آنقدر آن‌را تکرار کرد تا از هوش رفت. مفسّران با ریشه‌یابی معانی برخی کلمات، علل تکرار و جابه‌جایی آنها، نکات و پیام‌های متفاوتی را از این آیه برداشت کرده‌اند.   

ایّاک نعبد و ایّاک نستعین، آیه ۵ سوره حمد است، و آغازگر بخش دوم از محتوای این سوره است.<ref>[http://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=42&lid=0&mid=320099&catid=-2 «محتواى سوره حمد»]، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.</ref> در این آیه انسان خداوند را مورد خطاب قرار داده به او می گوید که تنها او را پرستش می‌کند و تنها از او کمک می‌خواهند.<ref>[http://www.makarem.ir/main.aspx?typeinfo=42&lid=0&mid=320099&catid=-2 «محتواى سوره حمد»]، پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.</ref> امام رضا(ع) در تفسیر این آیه می‌فرماید: «إیّاک نعبد»، ابراز رغبت و تقرب جستن عبد به‌سوی خدای تعالی و اظهار اخلاص در عمل برای اوست و نه غیر او، و «إیّاک نستعین»، درخواست توفیق و عبادت زیاد از خدا و درخواست ادامه نعمت‌های داده شده و یاری خداوند است.<ref>شیخ طوسی، من لا یحضره الفقیه،‌ ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۱۰.</ref>

در برخی از دعاها و نماز‌های مستحبی به‌ گفتن مکرّر این آیه برای رفع حاجت‌ها و برطرف شدن گرفتاری‌ها اشاره شده که نشان از اهمیت آن دارد.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: مکارم الاخلاق، ج۱، ص۳۵۲؛ جمعی از نویسندگان، دانشنامه امام علی(ع)، ج۱، ص۷۱۷.</ref> نماز امام زمان(عج) از جمله آنهاست.<ref>قمی، مفاتیح الجنان‌، مجمع إحياء الثقافة الإسلاميّه، ص۹۴و ۷۸۶و ۷۹۰.</ref> در روایتی آمده در برخی غزوات وقتی کار بر پیامبر سخت می‌گشت، با گفتنِ ذکر «یا مالک یوم الدین، ایاک نعبد و ایاک نستعین»، ملائکه به کمک او برخواسته و او بر کفار پیروز می‌شد.<ref>أبو نعیم، دلائل النبوه، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۶۰.</ref>  

در برخی منابع حدیثی نقل شده است که روزی امام صادق(ع) در نماز خود هنگامی که به این آیه رسید آنقدر آن‌را تکرار کرد تا غش کرد، وقتی از آن حال خارج شد و از علت این امر از ایشان سوال شد فرمود: لازَال اُکَرِّرُها حتّی سَمِعتُ مِن قَآئِلُها (به‌فارسی: آنقدر آن‌را تکرار کرد تا آنرا از گوینده‌اش شنیدم).<ref>قاضی سعید قمی، اسرار العبادات و حقیقه الصلاه، ۱۳۳۹ش، ص۶۱؛[https://motaghin.com/fa_booksPage_9322.aspx?gid=8864#_edn5 «آدم از جهت انقياد در برابر حقّ به سه دسته تقسيم مي‌شوند»]، پرتال جامع علوم و معارف اسلامی متقین.</ref> این داستان برای امامان دیگر<ref>کلینی، الکافی، ‍۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۲.</ref> و همچنین برای آیه «مالک یوم الدین» و دیگر آیات قرآن نیز روایت شده است.<ref>سید بن طاووس، فلاح السائل، ۱۴۰۶ق، ص۱۰۷.</ref> برخی محققین این روایات را فاقد سند و اعتبار دانسته‌اند.<ref>[https://alasar.blog.ir/1396/04/19/hadiseerfani «بررسی یک روایت عرفانی مشهور»]، وبلاگ آثار.</ref>