Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۰۹۹
ویرایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
بلافاصله پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز مسئله لزوم پایبندی به حجاب برای بانوان در ادارات و اماکن عمومی مطرح شد که مخالفان و مدافعانی داشت. رفتهرفته لزوم پایبندی به حجاب در کشور ایران شکل قانون به خود گرفت و برای اولین بار در سال [[سال ۱۳۶۲ هجری شمسی|۱۳۶۲ش]] مطابق ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، کشف حجاب و بیحجابی جرم شناخته شد و برای آن مجازاتهایی مانند حبس، ضربه شلاق یا جریمه نقدی در نظر گرفته شد. | بلافاصله پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] نیز مسئله لزوم پایبندی به حجاب برای بانوان در ادارات و اماکن عمومی مطرح شد که مخالفان و مدافعانی داشت. رفتهرفته لزوم پایبندی به حجاب در کشور ایران شکل قانون به خود گرفت و برای اولین بار در سال [[سال ۱۳۶۲ هجری شمسی|۱۳۶۲ش]] مطابق ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، کشف حجاب و بیحجابی جرم شناخته شد و برای آن مجازاتهایی مانند حبس، ضربه شلاق یا جریمه نقدی در نظر گرفته شد. | ||
== | ==اهمیت حجاب در فرهنگ اسلامی== | ||
حجاب و لزوم پوشیدگی زن در برابر [[نامحرم|مرد نامحرم]] از مسائل مهم اسلامی است و گفته میشود در قرآن به این مسئله تصریح شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۱۵.</ref> [[مجتهد|فقیهان]] شیعه میگویند مسئله حجاب از مسلّمات و [[واجب|واجبات]] و بلکه از [[ضروری دین|ضروریات دین اسلام]] است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳؛ [https://www.sistani.org/persian/book/26578/5553/ «توضیح المسائل جامع: نگاه به عکس یا فیلم»،] سایت رسمی دفتر آیتالله سیدعلی سیستانی.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]]<nowiki/>میگوید بهویژه در زمان حاضر، همه کسانی که با مسلمانان معاشرت دارند فهمیدهاند که یکی از برنامههای تمام فِرَق مسلمین، حجاب است که رفتهرفته به شعار تبدیل شده و به آن پایبند هستند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | |||
در | |||
در [[فقه]]، در بابهایی چون [[طلاق]] <ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۲.</ref> و [[نکاح|نِکاح]] ضمن مسئله نگاه به [[نامحرم]]، از حجاب سخن گفتهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۶؛ سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۸.</ref> در متون فقهی و [[حدیث|حدیثی]]، برای اشاره به معنای پوشش، به جای واژه حجاب، از واژه «سِتر» استفاده میشده است<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> و به کار رفتن کلمه حجاب برای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر حاضر پیدا شده است.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۰۲.</ref> | |||
حجاب در لغت به معنای حائل، چیزی که بین دو چیز جدایی افکنَد و پوشش است.<ref>جوهری، الصحاح، ۱۳۷۶ق، ذیل واژه «حجب»؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ذیل واژه «حجب»</ref> | |||
==احکام== | ==احکام== | ||
بنا به اجماع فقهای مسلمان،<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> بر زنان [[واجب]] است که بدن و موی سر خود را از [[نامحرم]] بپوشانند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی فقیهان این حکم را از [[ضروریات دین]] و [[ضروریات مذهب]] برشمردهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> درباره محدوده پوشش واجب برای زنان دو نظر کلی هست:<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | بنا به اجماع فقهای مسلمان،<ref>حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> بر زنان [[واجب]] است که بدن و موی سر خود را از [[نامحرم]] بپوشانند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> برخی فقیهان این حکم را از [[ضروریات دین]] و [[ضروریات مذهب]] برشمردهاند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۲۹؛ حکیم، مستمسک العروة الوثفی، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۲۳۹.</ref> درباره محدوده پوشش واجب برای زنان دو نظر کلی هست:<ref>مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۲۸۳.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن بدن بهجز گِردی | #وجوب پوشاندن بدن بهجز گِردی صورت، و دستها از مچ تا سر انگشتان: بیشتر فقیهان بر این نظرند و این دو موضع از بدن را، به شرط آنکه احتمال گناه نباشد، از محدوده پوششِ واجب استثنا کردهاند.<ref>علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۹۸؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۹، ص۷۵؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷؛ خویی، موسوعة الامام الخوئی، مؤسسة الخوئی الإسلامیة، ج۳۲، ص۴۲.</ref> | ||
#وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[فاضل مقداد]] و <ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[سید عبدالاعلی سبزواری]]<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> پوشاندن همه بدن، حتی صورت و دست را برای زنان واجب دانستهاند.<ref>وشنوی قمی، الحجاب فی الاسلام، ۱۳۷۹ق، ص۱-۲؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۳.</ref> [[مرعشی نجفی]] پوشاندن صورت و دست را برای زنان، [[احتیاط واجب]] دانسته است.<ref>مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحبْعروه)، در این خصوص، به [[احتیاط مستحب]] قائل شده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> | #وجوب پوشاندن تمام بدن: فقیهانی همچون [[فاضل مقداد]] و <ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱۳۷۳ش، ج۲، ص۲۲۲.</ref> [[سید عبدالاعلی سبزواری]]<ref>سبزواری، مهذب الاحکام، دار التفسیر، ج۵، ص۲۳۰-۲۳۸.</ref> پوشاندن همه بدن، حتی صورت و دست را برای زنان واجب دانستهاند.<ref>وشنوی قمی، الحجاب فی الاسلام، ۱۳۷۹ق، ص۱-۲؛ رجایی، المسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۱۳.</ref> [[مرعشی نجفی]] پوشاندن صورت و دست را برای زنان، [[احتیاط واجب]] دانسته است.<ref>مرعشی نجفی، منهاج المؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۴۳.</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (صاحبْعروه)، در این خصوص، به [[احتیاط مستحب]] قائل شده است.<ref>طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۳۱۷.</ref> | ||
خط ۳۲: | خط ۲۷: | ||
{{اصلی|آیه جلباب|آیه حجاب}} | {{اصلی|آیه جلباب|آیه حجاب}} | ||
آیات ۳۱ سوره نور و ۵۹ سوره احزاب مهمترین آیاتی هستند که فقهای مسلمان برای اثبات وجوب حجاب و پوشش در زنان به آنها استدلال کردهاند.<ref>رجایی، مسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۴۶؛ مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> بهگفته مکارم شیرازی حداقل شش آیه از آیات قرآن بر وجوب حجاب برای زنان در مقابل | آیات ۳۱ سوره نور و ۵۹ سوره احزاب مهمترین آیاتی هستند که فقهای مسلمان برای اثبات وجوب حجاب و پوشش در زنان به آنها استدلال کردهاند.<ref>رجایی، مسائل الفقهیة، ۱۴۲۱ق، ص۴۶؛ مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> بهگفته مکارم شیرازی حداقل شش آیه از آیات قرآن بر وجوب حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت می کند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
'''روایات''' | '''روایات''' | ||
گفته میشود روایاتی که بر لزوم حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت میکند، [[متواتر| | گفته میشود روایاتی که بر لزوم حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت میکند، [[متواتر|تَواتُر]] دارند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> مکارم شیرازی همه این روایات را در هفت گروه دستهبندی کرده که برخی از آنها به شرح زیر است:<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۳.</ref> | ||
#روایاتی که برای تبیین بخشی از آیه ۳۱ سوره نور «وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا؛ (به زنان باایمان بگو) زینتهای خودشان را به نمایش نگذارند؛ مگر زینتهایی که آشکار هستند»، وارد شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> با توجه به این روایات، منظور از زینت آشکار در آیه، گردی صورت و دستها (از نوک انگشتان تا مچ دست) است و برای غیر این دو مورد، رعایت حجاب لازم دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | #روایاتی که برای تبیین بخشی از آیه ۳۱ سوره نور «وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا؛ (به زنان باایمان بگو) زینتهای خودشان را به نمایش نگذارند؛ مگر زینتهایی که آشکار هستند»، وارد شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۱-۲۰۲.</ref> با توجه به این روایات، منظور از زینت آشکار در آیه، گردی صورت و دستها (از نوک انگشتان تا مچ دست) است و برای غیر این دو مورد، رعایت حجاب لازم دانسته شده است.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | ||
#روایاتی که برای تبیین [[آیه ۶۰ سوره نور]] آمده و در آنها برداشتن جلباب (روسری) برای زنان سالخورده (القواعد من النساء) که رغبتی به ازدواج با آنان نیست، جایز دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۲-۲۰۴؛ سبحانی، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref> پس در غیر از این زنان، بر زنان دیگر واجب است که بدن و موی سر خود را بپوشانند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | #روایاتی که برای تبیین [[آیه ۶۰ سوره نور]] آمده و در آنها برداشتن جلباب (روسری) برای زنان سالخورده (القواعد من النساء) که رغبتی به ازدواج با آنان نیست، جایز دانسته شده است.<ref>حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۲ق، ج۲۰، ص۲۰۲-۲۰۴؛ سبحانی، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیه الغراء، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۶۷-۶۸.</ref> پس در غیر از این زنان، بر زنان دیگر واجب است که بدن و موی سر خود را بپوشانند.<ref>مکارم شیرازی، کتاب النکاح، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۵۵.</ref> | ||
خط ۴۳: | خط ۳۸: | ||
==فلسفه حجاب در اسلام== | ==فلسفه حجاب در اسلام== | ||
مرتضی مطهری و | [[مرتضی مطهری]] و جمعی دیگر حکمتهایی را برای لزوم پایبندی به حجاب شرعی برشمردهاند که برخی از آنها بدین شرحاند: | ||
*'''آرامش روانی:''' نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرتهای بیبندوبار، موجب بیدار شدن و افزایش هیجانها و التهابهای جنسی میشود و تقاضای سکس را بهصورت عطشی روحی و خواستهای اشباعنشدنی درمیآورد. از طرفی این خواستههای نامحدود و اشباعناشدنی همیشه دستنیافتنی و مقرون به نوعی احساس محرومیت است و این خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی میشود.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۷-۸۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۴۴۳.</ref> | *'''آرامش روانی:''' نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرتهای بیبندوبار، موجب بیدار شدن و افزایش هیجانها و التهابهای جنسی میشود و تقاضای سکس را بهصورت عطشی روحی و خواستهای اشباعنشدنی درمیآورد. از طرفی این خواستههای نامحدود و اشباعناشدنی همیشه دستنیافتنی و مقرون به نوعی احساس محرومیت است و این خود منجر به اختلالات روحی و بیماریهای روانی میشود.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۷۷-۸۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۴۴۳.</ref> | ||
*'''استحکام پیوند خانوادگی:''' رعایت حجاب بانوان موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زن و شوهر در کانون خانواده میشود؛ چراکه به واسطه پوشش و حجاب، جلوی کامیابی جنسی از غیر همسر گرفته میشود و لذتهای جنسی به محیط خانواده اختصاص مییابد و این، پیوند زنوشوهری را محکم میسازد.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۸۱.</ref> | *'''استحکام پیوند خانوادگی:''' رعایت حجاب بانوان موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زن و شوهر در کانون خانواده میشود؛ چراکه به واسطه پوشش و حجاب، جلوی کامیابی جنسی از غیر همسر گرفته میشود و لذتهای جنسی به محیط خانواده اختصاص مییابد و این، پیوند زنوشوهری را محکم میسازد.<ref>مطهری، مسئله حجاب، ۱۳۸۶ش، ص۸۱.</ref> | ||
خط ۵۰: | خط ۴۵: | ||
==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ==مسئله حجاب در ایران معاصر== | ||
بهگفته [[رسول جعفریان]] در کشور ایران، همزمان با [[نهضت مشروطه]] و با مواجهه با عالم تجدّد، حجاب مسئلهای چالشبرانگیز شد؛ در حالی که پیش از آن، تنها از منظر مسئلهای فقهی و تکلیفی شرعی به آن نگاه میشد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۱-۱۲.</ref> طی نزدیک به ۶۰ سال، بهویژه از سالهای [[سال ۱۳۲۹ هجری شمسی|۱۳۲۹ش]] تا [[سال ۱۳۴۸ هجری شمسی|۱۳۴۸ش]] حرکت علمی گستردهای درباره حجاب در ایران صورت گرفت. پیش از این، هیچ رساله فقهی مستقلی درباره حجاب در میان عالمان شیعه | بهگفته [[رسول جعفریان]] در کشور ایران، همزمان با [[نهضت مشروطه]] و با مواجهه با عالم تجدّد، حجاب مسئلهای چالشبرانگیز شد؛ در حالی که پیش از آن، تنها از منظر مسئلهای فقهی و تکلیفی شرعی به آن نگاه میشد.<ref>جعفریان، داستان حجاب در ایران پیش از انقلاب، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ص۱۱-۱۲.</ref> طی نزدیک به ۶۰ سال، بهویژه از سالهای [[سال ۱۳۲۹ هجری شمسی|۱۳۲۹ش]] تا [[سال ۱۳۴۸ هجری شمسی|۱۳۴۸ش]] حرکت علمی گستردهای درباره حجاب در ایران صورت گرفت. پیش از این، هیچ رساله فقهی مستقلی درباره حجاب در میان عالمان شیعه نبود؛<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> اما در این دوره، بیشترین رسالهها را در دفاع از حجاب نوشتند.<ref>جعفریان، رساله حجابیه، ج۱، ص۳۰-۳۱.</ref> | ||
رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دیماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، بهطور رسمی صادر | رضاشاه با تأثیرپذیری از غرب و تحولات و رخدادهایی که در ترکیه اتفاق افتاده بود، فرمان [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]] را در [[۱۷ دی|۱۷ دیماه]] سال [[سال ۱۳۱۴ هجری شمسی|۱۳۱۴ش]] به عنوان یک قانون، بهطور رسمی صادر کرد؛<ref>حکمت، سیخاطره از عصر فرخنده پهلوی، ۱۳۵۵ش، ص۹۰؛ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۷۱۳.</ref> اما رفتن او و پس از تلاش جدی مراجع و عالمان در ایران و عراق، قانون کشف حجاب در سال [[سال ۱۳۲۲ هجری شمسی|۱۳۲۲ش]] از حالت اجباری خارج شد.<ref>جعفریان، رسائل حجابیه، ج۱، ص۳۶.</ref> | ||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی | پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]]، مسئله [[حجاب اجباری]]، با بحث درباره پوشش زنان شاغل در ادارات مطرح شد.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/8902221185%20%20%20%20/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%8A-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A «تاریخچه حجاب در ایران؛ ازپیروزی انقلاب اسلامی تا پایان جنگ تحمیلی»]، سایت خبرگزاری فارس.</ref> در سال [[سال ۱۳۶۰ هجری شمسی|۱۳۶۰ش]] در بند پنج ماده ۱۸۰ قانون بازداری نیروی انسانیِ مؤسسات دولتی و وزارتخانههای وابسته به دولت، بیحجابی تخلف شناخته شد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/03/1445280/سیر-تصویب-قانون-حجاب-و-عفاف-در-ایران «سیر تصویب قانون حجاب و عفاف در ایران»، سایت خبرگزاری تسنیم.]</ref> در تقویم ایران، بیست و یکم تیر ماه، سالروز [[واقعه مسجد گوهرشاد|قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب]]، روز عفاف و حجاب نامگذاری شده است.<ref>[https://tohfeh.farhang.gov.ir/fa/news/531367 «به مناسبت بیست و یکم تیرماه سالروز قیام مردم مشهد علیه کشف حجاب»]، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.</ref> | ||
==کتابشناسی== | ==کتابشناسی== | ||
برخی از آثاری که درباره حجاب به رشته تحریر درآمده به شرح زیر است: | برخی از آثاری که درباره حجاب به رشته تحریر درآمده به شرح زیر است: |