Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۵۲۶
ویرایش
آیه تبلیغ: تفاوت میان نسخه‌ها
←احتمالات دیگر
(←شأن نزول: حذف یادداشت عربی) |
|||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
[[تفسیر قرآن|مفسران]] تصریح کرده‌اند که آیه تبلیغ پس از بازگشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا]] از [[حجة الوداع|حجه الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] در [[۱۸ ذی‌الحجه]] نازل شد.<ref>رجوع کنید به: قمی، تفسیر القمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۹؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۳۲.</ref> در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز [[حدیث|روایاتی]] وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان می‌کند.<ref>رجوع کنید به: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۹۴.</ref> عالمان شیعه با تکیه بر [[حدیث|روایاتی]] از [[امامان شیعه]] و برخی از [[صحابه]]، [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه تبلیغ را [[واقعه غدیر]] و اعلام جانشینی [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمومنین]] می‌دانند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۹۰، ح۶؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۵۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۵-۲۸۱.</ref> عالمان اهل سنت نیز سبب نزول آیه تبلیغ را آغاز رسالت پیامبر یا مکلف شدن پیامبر برای ابلاغ اسلام دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۵۶۷-۵۶۹؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۵۲۹.</ref> | [[تفسیر قرآن|مفسران]] تصریح کرده‌اند که آیه تبلیغ پس از بازگشت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا]] از [[حجة الوداع|حجه الوداع]] در منطقه [[غدیر خم]] در [[۱۸ ذی‌الحجه]] نازل شد.<ref>رجوع کنید به: قمی، تفسیر القمی، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۷۹؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۳۳۲.</ref> در منابع [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز [[حدیث|روایاتی]] وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان می‌کند.<ref>رجوع کنید به: سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۰۵ق، ج۶، ص۱۹۴.</ref> عالمان شیعه با تکیه بر [[حدیث|روایاتی]] از [[امامان شیعه]] و برخی از [[صحابه]]، [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه تبلیغ را [[واقعه غدیر]] و اعلام جانشینی [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمومنین]] می‌دانند.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۲۹۰، ح۶؛ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۵۷؛ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۳۸۲-۱۳۸۷ش، ج۴، ص۲۷۵-۲۸۱.</ref> عالمان اهل سنت نیز سبب نزول آیه تبلیغ را آغاز رسالت پیامبر یا مکلف شدن پیامبر برای ابلاغ اسلام دانسته‌اند.<ref>رجوع کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۵۶۷-۵۶۹؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸؛ ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۵۲۹.</ref> | ||
بنابر منابع [[شیعه]]، [[جبرئیل]] ابتدا در هنگام [[حج]] در [[حجة الوداع]] نزد پیامبر(ص) آمد و از وی خواست برای جانشینی علی(ع) از مردم [[بیعت]] بگیرد، اما پیامبر به دلیل شناختی که از دشمنی قریش و [[منافقین]] و کینه توزان با امیرالمومنین (ع) داشت خطر تفرقه‌افکنی و بازگشت به [[جاهلیت]] را می‌دید لذا از پروردگار درخواست حفظ از مردم کرد. | بنابر منابع [[شیعه]]، [[جبرئیل]] ابتدا در هنگام [[حج]] در [[حجة الوداع]] نزد پیامبر(ص) آمد و از وی خواست برای جانشینی علی(ع) از مردم [[بیعت]] بگیرد، اما پیامبر به دلیل شناختی که از دشمنی قریش و [[منافقین]] و کینه توزان با امیرالمومنین (ع) داشت خطر تفرقه‌افکنی و بازگشت به [[جاهلیت]] را می‌دید لذا از پروردگار درخواست حفظ از مردم کرد. جبرئیل برای بار دوم در [[مسجد خیف]] بر پیامبر نازل شد و همان امر را دوباره ابلاغ کرد بدون اینکه وعدۀ نگهبانی از خطر مردم را برای پیامبر به ارمغان آورده باشد. در سومین دفعه امین وحی در بین راه [[مکه]] به [[مدینه]] نزد پیامبر آمد و مجدداً همان امر را تکرار کرد. پیامبر به جبرئیل فرمود من از اینکه مردم مرا در جانشینی علی دروغگو بدانند و سخنم را قبول نکنند بیمناکم. در آخرین مرحله فرشته الهی در نزدیکی برکه‌ای به نام غدیر خم بر پیامبر نازل شد و پس از تکرار دستور خداوند، وعده نگهبانی و حفاظت از گزند منافقان را نیز برای رسول خدا به ارمغان آورد.<ref>طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۶۱.</ref> | ||
===احتمالات دیگر=== | ===احتمالات دیگر=== | ||
برای علت نزول آیه، احتمالات دیگری نیز ذکر شده است که علمای | برای علت نزول آیه، احتمالات دیگری نیز ذکر شده است که علمای اسلام و شیعه آنها را نقد کرده‌اند: | ||
====۱. نزول آیه در مکه==== | ====۱. نزول آیه در مکه==== | ||
برخی از عالمان | برخی از عالمان اهل‌سنت معتقدند آیه تبلیغ در [[مکه]] [در آغاز رسالت پیامبر] نازل شده و سبب نزول آن، امر به پیامبر(ص) برای ابلاغ حقایق دین به [[کفر|کفار]] و [[شرک|مشرکان]] است. بنابر برخی روایات، برای حفظ پیامبر(ص) از گزند دشمنان، برای ایشان مراقبانی گماشته بودند؛ اما ایشان پس از نزول آیه تبلیغ، مراقبان خود را مرخص کرد و فرمود که خداوند مرا از گزند بدخواهان حفظ می‌کند و علاوه بر آن موظف گردید که حقایق دین را بدون واهمه به کفار و مشرکان ابلاغ کند.<ref>نگاه کنید به: طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۸، ص۵۶۷-۵۶۹؛ ثعالبی، جواهر الحسان، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۲؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۹۸.</ref> | ||
'''نقد''' | '''نقد''' | ||
در نقد این دیدگاه گفته شده، مفسران اتفاق نظر دارند که [[سوره مائده]] در [[مدینه]] نازل شده<ref>ابن عطیه، المحرر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۵؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۹۶۵م، ج۳، ص۳۰.</ref> و مطابق روایات، به نقل از [[عبدالله بن عمر]] سوره مائده آخرین | در نقد این دیدگاه گفته شده، مفسران اتفاق نظر دارند که [[سوره مائده]] در [[مدینه]] نازل شده<ref>ابن عطیه، المحرر الوجیز، ۱۴۲۲ق، ج۵، ص۵؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۹۶۵م، ج۳، ص۳۰.</ref> و مطابق روایات، به نقل از [[عبدالله بن عمر]] سوره مائده آخرین سوره نازل‌شده است.<ref>ترمذی، الجامع الصحیح، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۲۶۱، به نقل از [[عبدالله بن عمر]].</ref> بنابراین فرض نزول آیه تبلیغ در [[مکه]] و نیز اینکه آیه مزبور طی سالیان دراز بدون الحاق به سوره‌ای خاص به تنهایی خوانده می‌شده یا احیاناً در بایگانی بوده است، درست نیست.<ref>ابن عاشور، تفسیر التحریر، ۱۹۸۴م، ج۶، ص۲۵۶.</ref> | ||
علاوه بر آن، برخی از | علاوه بر آن، برخی از صاحب نظران [[حدیث|روایاتی]] را که در خصوص مراقبت از جان پیامبر(ص) در مکه است، [[حدیث غریب]] و [[حدیث منکر|منکر]] دانسته‌اند.<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، دار القلم، ج۲، ص۱۳۲.</ref> | ||
====۲. ابلاغ به اهل کتاب==== | ====۲. ابلاغ به اهل کتاب==== | ||
چنانکه برخی نوشته‌اند، [[آیه]] تبلیغ در مدینه نازل شده<ref>ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳ق، ج۳، ص۵۲۹.</ref> و هدف از نزول آن [[مکلف]] کردن رسول خدا به ابلاغ بی‌واهمه حقایق [[وحی]] به [[اهل کتاب]] بوده است.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۴، جزء ۶، ص۱۹۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث، ج۱۲، ص۴۰۱.</ref> به گفته [[محمد بن یوسف ابوحیان |ابوحیان]] پیامی که پیامبر مامور به ابلاغ آن شد، ابلاغ حکم [[سنگسار|رجم]] (سنگسار) و [[قصاص]] بود که یهودیان و مسیحیان این احکام الهی را در [[تورات]] و [[انجیل]] دستخوش تحریف و تغییر کرده بودند.<ref>ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۵۲۹.</ref> | چنانکه برخی نوشته‌اند، [[آیه]] تبلیغ در مدینه نازل شده<ref>ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳ق، ج۳، ص۵۲۹.</ref> و هدف از نزول آن [[مکلف]] کردن رسول خدا به ابلاغ بی‌واهمه حقایق [[وحی]] به [[اهل کتاب]] بوده است.<ref>طبری، جامع البیان، ۱۴۲۲ق، ج۴، جزء ۶، ص۱۹۸؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث، ج۱۲، ص۴۰۱.</ref> به گفته [[محمد بن یوسف ابوحیان |ابوحیان]] پیامی که پیامبر مامور به ابلاغ آن شد، ابلاغ حکم [[سنگسار|رجم]] (سنگسار) و [[قصاص]] بود که [[یهودیت|یهودیان]] و [[مسیحیت|مسیحیان]] این احکام الهی را در [[تورات]] و [[انجیل]] دستخوش تحریف و تغییر کرده بودند.<ref>ابوحیان، تفسیر البحر المحیط، ۱۹۸۳م، ج۳، ص۵۲۹.</ref> استدلال وی آن است که سخن در قبل و بعد از این آیه نیز درباره اهل کتاب است و موضوع آیه نباید با موضوع آیات قبل و بعد از خود بیگانه باشد.{{مدرک}}{{-}} | ||
استدلال وی آن است که سخن در قبل و بعد از این آیه نیز درباره اهل کتاب است و موضوع آیه نباید با موضوع آیات قبل و بعد از خود بیگانه باشد.{{-}} | |||
'''نقد'''{{-}} | '''نقد'''{{-}} | ||
بنابر منابع تاریخی، پس از جنگ‌های مسلمانان و یهودیان، از جمله [[غزوه بنی قریظه]] و [[غزوه خیبر]]، قدرت و شوکت یهودیان در هم شکست و با تصرف پایگاه‌های آنان و تبعید شماری از آنان به خارج از مدینه، نفوذ آنان از بین رفت.<ref>احزاب:۲۶ـ۲۷؛ حشر:۲ـ۴.</ref> مسیحیان هم در [[عربستان]]، به ویژه در مدینه، فاقد قدرت بوده و تنها مقابله مسلمانان با آنان در ماجرای [[مباهله]] بود<ref>آل عمران:۶۱.</ref> که آن هم به درخواست مسیحیان منتفی شد. | بنابر منابع تاریخی، پس از جنگ‌های مسلمانان و یهودیان، از جمله [[غزوه بنی قریظه]] و [[غزوه خیبر]]، قدرت و شوکت یهودیان در هم شکست و با تصرف پایگاه‌های آنان و تبعید شماری از آنان به خارج از مدینه، نفوذ آنان از بین رفت.<ref>احزاب:۲۶ـ۲۷؛ حشر:۲ـ۴.</ref> مسیحیان هم در [[عربستان]]، به ویژه در مدینه، فاقد قدرت بوده و تنها مقابله مسلمانان با آنان در ماجرای [[مباهله]] بود<ref>آل عمران:۶۱.</ref> که آن هم به درخواست مسیحیان منتفی شد. | ||