پرش به محتوا

بقعه چهار امامزاده قم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
imported>Aghaie
imported>Pourrezaei
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴: خط ۴:
[[پرونده:4 Emamzaadeh-Qom3.jpg|بندانگشتی|فضای داخلی چهار امامزاده قم]]
[[پرونده:4 Emamzaadeh-Qom3.jpg|بندانگشتی|فضای داخلی چهار امامزاده قم]]
[[پرونده:4 Emamzaadeh-Qom4.jpg|بندانگشتی]]
[[پرونده:4 Emamzaadeh-Qom4.jpg|بندانگشتی]]
'''چهار امامزاده'''، محل دفن چهار تن از نوادگان [[امام سجاد(ع)]] در شهر [[قم]] است. این بقعه که امروز در خیابان پانزده خرداد قرار دارد، در گذشته در خارج شهر، در میان گورستانی در اراضی کمَرْ و سعدآباد قرار داشت.<ref>نک. آقا بابایی و قریشی، ص۱۲۱ـ۱۲۲</ref> معماری این بنا، به قرن‌های هشتم و نهم تعلق داشته اما در بازسازی ۱۳۶۰، سبک معماری قدیمی آن را تغییر داده‌اند. بقعه چهار امامزاده، مدتی به نام یکی از خادمان آن، ملاآقا بابا، نامیده می‌شده است.<ref>افضل الملک، ص۶۳؛ مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref>
'''چهار امامزاده'''، محل دفن چهار تن از نوادگان [[امام سجاد(ع)]] در شهر [[قم]] است. این بقعه که امروز در خیابان پانزده خرداد قرار دارد، در گذشته در خارج شهر، در میان گورستانی در اراضی کمَرْ و سعدآباد قرار داشت.<ref>نک. آقا بابایی و قریشی، ص۱۲۱ـ۱۲۲</ref> معماری این بنا، به قرن‌های هشتم و نهم تعلق داشته اما در بازسازی ۱۳۶۰ش، سبک معماری قدیمی آن را تغییر داده‌اند. بقعه چهار امامزاده، مدتی به نام یکی از خادمان آن، ملاآقا بابا، نامیده می‌شده است.<ref>افضل الملک، ص۶۳؛ مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref>
==دفن شدگان==
==دفن شدگان==
سنگ مزار کنونی، دفن شدگان را شاهزاده حسن، شاهزاده حسین، شاهزاده ابراهیم و شاهزاده جعفر، از فرزندان [[امام زین العابدین(ع)]]، معرفی می‌کند. مؤلف تاریخ قم، از مهاجرت نوادگان [[امام سجاد(ع)]] به [[قم]] خبر داده است.<ref>رک. حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> نامبردگان در کتاب [[تاریخ قم]]<ref>حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> و مدفونین آرامگاه، بنابر قول [[فیض قمی]]، <ref>حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> عبارت‌اند از: ابومحمد حسن، ابوعلی محمد، ابوطالب محسن، به همراه پدرشان ابوعبداللّه حسین، که نسبش به امام سجاد(ع) می‌رسد، بدین ترتیب: ابوعبداللّه حسین بن علی بن عمر بن حسن اَفْطَس بن علی اصغر بن امام زین العابدین. فقیه محمدی جلالی<ref>محمدی جلالی، ج۱، ص۵۰۰ـ ۵۰۵</ref> نیز، با استناد به‌مندرجات کتاب هایی چون [[المجدی فی انساب الطالبیین]] عمری<ref>المجدی فی انساب الطالبیین، ص۲۲۰</ref> و [[عمدةالطالب]] [[ابن عنبه]]، <ref>ابن عنبه، ص۳۷۹</ref> اظهارات عباس فیض را تأیید کرده است.<ref>برای دیگر اقوال رک. نائینی، ج۲، ص۲۰۰ـ۲۰۱؛ ناصرالشریعه، ص۲۱۵</ref>
سنگ مزار کنونی، دفن شدگان را شاهزاده حسن، شاهزاده حسین، شاهزاده ابراهیم و شاهزاده جعفر، از فرزندان [[امام زین العابدین(ع)]]، معرفی می‌کند. مؤلف تاریخ قم، از مهاجرت نوادگان [[امام سجاد(ع)]] به [[قم]] خبر داده است.<ref>رک. حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> نامبردگان در کتاب [[تاریخ قم]]<ref>حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> و مدفونین آرامگاه، بنابر قول [[فیض قمی]]، <ref>حسن بن محمد قمی، ص۲۳۰</ref> عبارت‌اند از: ابومحمد حسن، ابوعلی محمد، ابوطالب محسن، به همراه پدرشان ابوعبداللّه حسین، که نسبش به امام سجاد(ع) می‌رسد، بدین ترتیب: ابوعبداللّه حسین بن علی بن عمر بن حسن اَفْطَس بن علی اصغر بن امام زین العابدین. فقیه محمدی جلالی<ref>محمدی جلالی، ج۱، ص۵۰۰ـ ۵۰۵</ref> نیز، با استناد به‌مندرجات کتاب هایی چون [[المجدی فی انساب الطالبیین]] عمری<ref>المجدی فی انساب الطالبیین، ص۲۲۰</ref> و [[عمدةالطالب]] [[ابن عنبه]]، <ref>ابن عنبه، ص۳۷۹</ref> اظهارات عباس فیض را تأیید کرده است.<ref>برای دیگر اقوال رک. نائینی، ج۲، ص۲۰۰ـ۲۰۱؛ ناصرالشریعه، ص۲۱۵</ref>
خط ۱۲: خط ۱۲:


==توصیف بنا==
==توصیف بنا==
=== قبل از بازسازی در ۱۳۶۰===
=== قبل از بازسازی در ۱۳۶۰ش===
بنای اولیه امامزاده، مانند اغلب مقابر برجی قم، از بیرون هشت ضلعی و از درون چهار ضلعی با پوشش آجری بوده<ref>مدرسی طباطبائی؛ ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref> و هر یک از دیوارهای درونی بنا، طاق نمایی به عرض سه متر و عمق یک متر با طاقی تیزه دار داشته است. ارتفاع این قسمتِ چهار ضلعی، شش متر بوده و با کمک گوشوارهایی در کنجها به هشت ضلعی و سپس به گریو شانزده ضلعی تبدیل می‌شده و گنبد دو پوسته گسسته با پوشش درونی نیم کره و پوشش بیرونی شانزده ترک بر آن استوار بوده است. این گنبد در گذشته به کاشیهای فیروزه فامی از عهد صفویه مزین بوده است.
بنای اولیه امامزاده، مانند اغلب مقابر برجی قم، از بیرون هشت ضلعی و از درون چهار ضلعی با پوشش آجری بوده<ref>مدرسی طباطبائی؛ ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref> و هر یک از دیوارهای درونی بنا، طاق نمایی به عرض سه متر و عمق یک متر با طاقی تیزه دار داشته است. ارتفاع این قسمتِ چهار ضلعی، شش متر بوده و با کمک گوشوارهایی در کنجها به هشت ضلعی و سپس به گریو شانزده ضلعی تبدیل می‌شده و گنبد دو پوسته گسسته با پوشش درونی نیم کره و پوشش بیرونی شانزده ترک بر آن استوار بوده است. این گنبد در گذشته به کاشیهای فیروزه فامی از عهد صفویه مزین بوده است.


فضای داخلی بنا سفیدکاری ساده‌ای داشته و تنها لچکی‌ها و اِسْپَرِ طاق نماها با گچ بری مُضَرَّس (دندانه دار) از دوره [[صفویه]] تزیین شده بوده است.<ref>رک. فیض قمی، ج۲، ص۵۹۲ـ۵۹۳</ref> در جانب شرقی بنا ایوانی از آجر که ورودی اصلی بنا بوده، قرار داشته که الحاقی بودن آن در دوره متأخرتر قطعی است.<ref>فیض قمی، ج۲، ص۵۹۳</ref> این ایوان تزییناتی از آجر و کاشی داشته<ref>مدرسی طباطبائی؛ ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref> که به کاشیهای هفت رنگ دوره [[قاجاریه|قاجار]] شبیه بوده است.
فضای داخلی بنا سفیدکاری ساده‌ای داشته و تنها لچکی‌ها و اِسْپَرِ طاق نماها با گچ بری مُضَرَّس (دندانه دار) از دوره [[صفویه]] تزیین شده بوده است.<ref>رک. فیض قمی، ج۲، ص۵۹۲ـ۵۹۳</ref> در جانب شرقی بنا ایوانی از آجر که ورودی اصلی بنا بوده، قرار داشته که الحاقی بودن آن در دوره متأخرتر قطعی است.<ref>فیض قمی، ج۲، ص۵۹۳</ref> این ایوان تزییناتی از آجر و کاشی داشته<ref>مدرسی طباطبائی؛ ص۱۰۲؛ فیض قمی، ج۲، ص۵۹۱</ref> که به کاشیهای هفت رنگ دوره [[قاجاریه|قاجار]] شبیه بوده است.
===بعد از بازسازی ۱۳۶۰===
===بعد از بازسازی ۱۳۶۰ش===
در بازسازی دهه ۱۳۶۰ش، اسپرهای (دیوارهای غیر باربر) بنا در چهار ضلع داخلی و به تبع آن، ایوان تاریخی، تخریب شد و رواقی مستطیل شکل و محصور به بنا اضافه گردید که از طریق طاق نماهای تخریب شده، به ضریح و فضای مرکزی ارتباط یافته است. بدین ترتیب، طاق نمای شمالی و جنوبی رو به رواق محصور جدید، و طاق نمای جبهه غربی به کفش کن، که ورودی اصلی بنا از خیابان است، اتصال یافته است. همچنین ایوان ستون دار جدیدی، در جانب شرقی، بنا شده است.
در بازسازی دهه ۱۳۶۰، اسپرهای (دیوارهای غیر باربر) بنا در چهار ضلع داخلی و به تبع آن، ایوان تاریخی، تخریب شد و رواقی مستطیل شکل و محصور به بنا اضافه گردید که از طریق طاق نماهای تخریب شده، به ضریح و فضای مرکزی ارتباط یافته است. بدین ترتیب، طاق نمای شمالی و جنوبی رو به رواق محصور جدید، و طاق نمای جبهه غربی به کفش کن، که ورودی اصلی بنا از خیابان است، اتصال یافته است. همچنین ایوان ستون دار جدیدی، در جانب شرقی، بنا شده است.


در این بازسازی، تمامی جرزها و فضاهای داخلی، از کف تا مرکز گنبد، با سنگهای مرمر و نمای خارجی با آجر سه سانتی پوشش یافته است. ضریحی از سنگ مرمر با پنجره‌های مشبک فولادی، جانشین ضریح قدیمی گردیده و گنبد خارجی نیز با کاشیهای معرق فیروزه‌ای، با کتابه هایی از لفظ جلاله اللّه و نامهای [[پنج تن]] تزیین شده است.
در این بازسازی، تمامی جرزها و فضاهای داخلی، از کف تا مرکز گنبد، با سنگهای مرمر و نمای خارجی با آجر سه سانتی پوشش یافته است. ضریحی از سنگ مرمر با پنجره‌های مشبک فولادی، جانشین ضریح قدیمی گردیده و گنبد خارجی نیز با کاشیهای معرق فیروزه‌ای، با کتابه هایی از لفظ جلاله [[اللّه]] و نامهای [[پنج تن]] تزیین شده است.


==امامزادگان هم نام==
==امامزادگان هم نام==
در استان [[قم]]، دو بنای دیگر؛ یکی در شهر [[کهک|کهَک]] در جنوب استان قم و دیگری در قریه [[فردو|فُرْدو]] نیز به نام چهار امامزاده وجود دارد. بنای اول بقعه‌ای است که، به استناد خواب یکی از اهالی، در ۱۲۸۵ ساخته شده و مدفن چهار تن به نامهای عبداللّه، یعقوب، ناصر و محمد است.<ref>مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۸۳؛ نیز رک. فیض قمی، ج۲، ص۷۳۸، که آن را بقعه شاهزاده عبداللّه کهک نامیده است</ref>
در استان [[قم]]، دو بنای دیگر؛ یکی در شهر [[کهک|کهَک]] در جنوب استان قم و دیگری در قریه [[فردو|فُرْدو]] نیز به نام چهار امامزاده وجود دارد. بنای اول بقعه‌ای است که، به استناد خواب یکی از اهالی، در ۱۲۸۵ ساخته شده و مدفن چهار تن به نامهای عبداللّه، یعقوب، ناصر و محمد است.<ref>مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۸۳؛ نیز رک. فیض قمی، ج۲، ص۷۳۸، که آن را بقعه شاهزاده عبداللّه کهک نامیده است</ref>


بنای دوم، که آن را مدفن نوادگان [[شاه‏چراغ]] شیراز می‌دانند، <ref>مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۹۶</ref> ارزش معماری چندانی ندارد. آثار ارزنده در این بقعه، در منبت کاری درگاه شمالی و دو صندوق منبت کاری زیر گنبد جنوبی متعلق به قبل از دوره [[صفویه|صفوی]] و دو صندوق منبت کاری در زیر گنبد شمالی به تاریخهای ۱۰۳۰ و ۱۰۳۲ است.<ref>رک. مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۹۶ـ ۲۰۰؛ فیض قمی، ج۲، ص۶۴۶ـ۶۵۱</ref>
بنای دوم، که آن را مدفن نوادگان [[شاه‏چراغ]] شیراز می‌دانند، <ref>مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۹۶</ref> ارزش معماری چندانی ندارد. آثار ارزنده در این بقعه، در منبت کاری درگاه شمالی و دو صندوق منبت کاری زیر گنبد جنوبی متعلق به قبل از دوره [[صفویه|صفوی]] و دو صندوق منبت کاری در زیر گنبد شمالی به تاریخهای ۱۰۳۰ق و ۱۰۳۲ق است.<ref>رک. مدرسی طباطبائی، ج۲، ص۱۹۶ـ ۲۰۰؛ فیض قمی، ج۲، ص۶۴۶ـ۶۵۱</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{ستون-شروع|2}}
{{ستون-شروع|2}}
کاربر ناشناس