confirmed، movedable، protected، templateeditor
۵٬۶۹۲
ویرایش
ملکه سبا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
|مرتبط = | |مرتبط = | ||
}} | }} | ||
''' | '''ملکۀ سَبا''' تنها پادشاهِ زن که در [[قرآن]] و [[عهدین]] از او یاد شده است. نام ملکه سبا را بُلقِیس دانسته‌اند. او که پادشاهی منطقه سبا ([[یمن]] کنونی) را بر عهده داشت، در ابتدا خورشیدپرست بود، ولی پس از دیدار با [[سلیمان (پیامبر)|حضرت سلیمان]] ایمان آورد و [[توحید|یکتاپرست]] شد. امروزه برخی محققان با توجه به رویکرد مثبت قرآن به مدیریت ملکه سبا، بر نقش و حضور فعال زنان در جامعه استدلال کرده‌اند. | ||
داستان آگاهی حضرت سلیمان از [[قوم سبا]] و ملکه آنها، انتقال تخت سلطنت ملکه سبا در کمتر از یک چشم برهم زدن به نزد حضرت سلیمان و حضور ملکه سبا در قصر او از [[قصص القرآن|داستان‌های قرآنی]] است. اگر چه گزارش دیدار ملکه سبا و حضرت سلیمان در قرآن و [[عهد عتیق]] در مواردی مشترک است، اما به گفته پژوهشگران اختلافات مهمی هم بین این دو گزارش وجود دارد، که مهمترین آنها رویکرد هدایتی داشتن قرآن است. به گفته محققان، داستان مربوط به ملکه سبا در منابع اسلامی، با تکیه بر [[اسرائیلیات]] شرح و بسط فراوان یافته است. | |||
در ادبیات عربی و فارسی به داستان ملکه سبا بسیار اشاره شده است و در شعرها از ملکه سبا به عنوان نماد حکمت، عقل و ثروت یاد می‌شود. در موضوع ملکه سبا کتاب‌های مختلفی نوشته شده است که از جمله آنها می‌توان به «الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز» به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی اشاره کرد. | |||
== معرفی == | == معرفی == | ||
ملکه سبا، پادشاه منطقه [[سبا]] بود که داستان دیدار او با [[سلیمان (پیامبر)|حضرت سلیمان]] در قرآن، در [[سوره نمل]]<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> و نیز در عهد عتیق آمده است.<ref>کتاب مقدس، کتاب اول پادشاهان، باب ۱۰.</ref> نام ملکه سبا در قرآن و در عهد عتیق نیست<ref>نافع، عصر ما قبل الاسلام، ۲۰۱۸م، ص۷۲.</ref>، اما به گفته بسیاری از مفسران و مورخان، نام او بِلْقِیس بوده است؛<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۶۴.</ref> چنان‌که در احادیث متعدد شیعه نیز همین نام را آورده‌اند.<ref>ر.ک: صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۸، ۲۰۹ و ۲۱۰؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۰؛ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۲۷؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۰۳؛ شیخ مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۳.</ref> با این حال در برخی منابع برای ملکه سبا نامهای دیگری مانند یَلمَقه ثبت شده است.<ref>عوتبی صحاری، الأنساب، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> پدر او را به نامهای مختلفی چون شَرْح<ref>قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲۸.</ref> و هدّاد بن شراحیل ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض، دار مکتبة الحیاة، ص۹۹.</ref> همچنین گفته شده او از نسل [[سام بن نوح]] بوده است.<ref>خطیب عمری، الروضة الفیحاء، ۱۴۲۰ق، ص۹۶.</ref> بعضی مادر او را از [[جن|جنیان]] دانسته،<ref>عوتبی صحاری، الأنساب، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> ولی برخی دیگر چنین مطلبی را انکار کرده‌اند.<ref>نووی، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۴۸۱ | ملکه سبا، پادشاه منطقه [[سبا]] بود که داستان دیدار او با [[سلیمان (پیامبر)|حضرت سلیمان]] در قرآن، در [[سوره نمل]]<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> و نیز در [[عهد عتیق]] آمده است.<ref>کتاب مقدس، کتاب اول پادشاهان، باب ۱۰.</ref> نام ملکه سبا در قرآن و در عهد عتیق نیست<ref>نافع، عصر ما قبل الاسلام، ۲۰۱۸م، ص۷۲.</ref>، اما به گفته بسیاری از مفسران و مورخان، نام او بِلْقِیس بوده است؛<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۶۴.</ref> چنان‌که در [[حدیث|احادیث]] متعدد شیعه نیز همین نام را آورده‌اند.<ref>ر.ک: صفار، بصائر الدرجات، ۱۴۰۴ق، ص۲۰۸، ۲۰۹ و ۲۱۰؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۳۰؛ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۳۲۷؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۱۰۳؛ شیخ مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۳.</ref> با این حال در برخی منابع برای ملکه سبا نامهای دیگری مانند یَلمَقه ثبت شده است.<ref>عوتبی صحاری، الأنساب، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> او در مأرب به دنیا آمد.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۱.</ref> پدر او را به نامهای مختلفی چون شَرْح<ref>قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲۸.</ref> و هدّاد بن شراحیل ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض، دار مکتبة الحیاة، ص۹۹.</ref> همچنین گفته شده او از نسل [[سام بن نوح]] بوده است.<ref>خطیب عمری، الروضة الفیحاء، ۱۴۲۰ق، ص۹۶.</ref> بعضی مادر او را از [[جن|جنیان]] دانسته،<ref>عوتبی صحاری، الأنساب، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۰۹.</ref> ولی برخی دیگر چنین مطلبی را انکار کرده‌اند.<ref>نووی، تهذیب الأسماء و اللغات، ۱۴۳۰ق، ص۴۸۱.</ref> | ||
بلقیس از قبیله حِمیَر بود<ref>ابن‌صاعد اندلسی، التعریف بطبقات الأمم، ۱۳۷۶ش، ص۲۰۴.</ref> که در سرزمین [[سبا]] ([[یمن]] کنونی<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>) حکومت قدرتمندانه و با شکوهی داشت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۳۴۱.</ref> پایتخت حکومت او مأرب بود.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۱.</ref> گفته شده او پیش از دیدار با حضرت سلیمان نُه سال و پس از آن چهار سال از طرف او بر یمن حکومت کرد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۶۹، ص۶۷.</ref> البته سال‌های دیگری را هم برای مدت حکومت او ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض، دار مکتبة الحیاة، ص۹۹.</ref> بر اساس گزارشی که [[ابوالفتوح رازی]] نقل کرده، ملکه سبا، سد عرم را ساخت، که بعدها در [[سیل عرم]] ویران شد.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۶۱.</ref> با این حال ساخت این سد، به افراد دیگر هم نسبت داده شده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | بلقیس از قبیله حِمیَر بود<ref>ابن‌صاعد اندلسی، التعریف بطبقات الأمم، ۱۳۷۶ش، ص۲۰۴.</ref> که در سرزمین [[سبا]] ([[یمن]] کنونی<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref>) حکومت قدرتمندانه و با شکوهی داشت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۳۴۱.</ref> پایتخت حکومت او مأرب بود.<ref>شبستری، اعلام القرآن، ۱۳۷۹ش، ص۱۹۱.</ref> گفته شده او پیش از دیدار با حضرت سلیمان نُه سال و پس از آن چهار سال از طرف او بر یمن حکومت کرد.<ref>ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۶۹، ص۶۷.</ref> البته سال‌های دیگری را هم برای مدت حکومت او ذکر کرده‌اند.<ref>اصفهانی، تاریخ سنی ملوک الارض، دار مکتبة الحیاة، ص۹۹.</ref> بر اساس گزارشی که [[ابوالفتوح رازی]] مؤلف [[روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (کتاب)|کتاب روض الجنان]]نقل کرده، ملکه سبا، سد عرم را ساخت، که بعدها در [[سیل عرم]] ویران شد.<ref>ابوالفتوح رازی، روض الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۶۱.</ref> با این حال ساخت این سد، به افراد دیگر هم نسبت داده شده است.<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۶۱.</ref> | ||
بر اساس آیات قرآن، ملکه سبا در ابتدا خورشید را | بر اساس آیات قرآن، ملکه سبا در ابتدا خورشید را می‌پرستید<ref>سوره نمل، آیه ۲۴.</ref>، ولی پس از دیدار با سلیمان به [[خدا]] ایمان آورد.<ref>سوره نمل، آیه ۴۴.</ref> طبق برخی منابع او با حضرت سلیمان ازدواج کرد.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۲۸.</ref> بر اساس آنچه دایرة المعارف فارسی از برخی منابع یهود نقل کرده، [[بختنصر]] ثمره ازدواج سلیمان و بلقیس بوده است.<ref>مصاحب و دیگران، «بلقیس»، ص۵۲۷.</ref> ولی طبق بعضی دیگر، او با فرد دیگری غیر از سلیمان ازدواج کرد<ref>ابن‌کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۵۴۶.</ref> و بر اساس برخی گزارش‌ها او هرگز ازدواج نکرد.<ref>عوتبی صحاری، الأنساب، ۱۴۲۷ق، ج۱، ص۲۱۰.</ref> گفته شده بلقیس پس از هفت سال و چند ماه بعد از دیدار سلیمان درگذشت و او را در شهر تَدمُر [[شام]] به خاک سپردند.<ref>دیار بکری، تاریخ الخمیس، دار صادر، ج۱، ص۲۴۹.</ref> گفته شده هیچکس از محل قبر او خبر نداشت، تا آنکه در زمان حکومت [[ولید بن عبدالملک]] قبرش آشکار گردید و به دستور او بنایی بر آن ساخته شد.<ref>دیار بکری، تاریخ الخمیس، دار صادر، ج۱، ص۲۴۹.</ref> | ||
برخی نویسندگان، با توجه به هم‌عصر بودن ملکه سبا با حضرت سلیمان، دوران حکومت بلقیس را مربوط نیمه قرن دهم پیش از میلاد دانسته‌اند.<ref>نافع، عصر ما قبل الاسلام، ۲۰۱۸م، ص۷۲.</ref> بر همین اساس، تردید در وجود داشتن ملکه سبا را به دلیل نبودن نام هیچ پادشاه زنی در کتیبه‌های کشف شده در یمن، ناصحیح دانسته‌اند؛ زیرا این کتیبه‌ها مربوط به قرن هشتم پیش از میلاد است.<ref>خزائلی، اعلام قرآن، ۱۳۷۱ش، ص۳۷۶.</ref> به گفته برخی پژوهشگران در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شرق [[صنعا]]، باقیمانده‌هایی از ستون‌های قصر بلقیس وجود دارد.<ref>بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۳۲۲.</ref> به گفته جواد | برخی نویسندگان، با توجه به هم‌عصر بودن ملکه سبا با حضرت سلیمان، دوران حکومت بلقیس را مربوط نیمه قرن دهم پیش از میلاد دانسته‌اند.<ref>نافع، عصر ما قبل الاسلام، ۲۰۱۸م، ص۷۲.</ref> بر همین اساس، تردید در وجود داشتن ملکه سبا را به دلیل نبودن نام هیچ پادشاه زنی در کتیبه‌های کشف شده در یمن، ناصحیح دانسته‌اند؛ زیرا این کتیبه‌ها مربوط به قرن هشتم پیش از میلاد است.<ref>خزائلی، اعلام قرآن، ۱۳۷۱ش، ص۳۷۶.</ref> به گفته برخی پژوهشگران در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شرق [[صنعا]]، باقیمانده‌هایی از ستون‌های قصر بلقیس وجود دارد.<ref>بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۲ش، ص۳۲۲.</ref> به گفته [[جواد علی]]، تاریخ‌پژوه قرن چهاردهم، حبشی‌ها خود را از نسل بلقیس، ملکه سبا می‌دانند.<ref>جواد علی، المفصل فی تاریخ العرب، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۳۷.</ref> | ||
== اهمیت == | == اهمیت == | ||
ملکه سبا تنها زن حاکم با توانایی‌های ویژه است که قرآن از او یاد کرده است.<ref>کریمیان و هوشنگی، «بلقیس»، ص۷۴.</ref> او را از خردمندترین زنان دانسته‌اند.<ref>ابن‌حبیب البغدادی، المحبر، دار الآفاق الجدیدة، ص۳۶۷.</ref> با توجه به داستان ملکه سبا در قرآن، مقالاتی در بررسی نگاه قرآن به مدیریت زنان و در راستای اثبات نقش و حضور فعال زنان در جامعه نوشته شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: عقیلی، «بررسی حاکمیت زن از نگاه عهد قدیم و قرآن کریم با تکیه بر داستان ملکه سبا»، ۱۳۹۴ش؛ روحانی‌منش، «الگوهای مدیریت زنان در قرآن»، ۱۳۹۳ش؛ رعایی، «بلقیس اشارتی بر زن از دیدگاه قرآن»، ۱۳۷۷ش؛ کریمی و دیگران، «کارآمدی زنان در عرصه‌های سیاسی - اجتماعی»، ۱۴۰۰ش.</ref> گفته شده در جریان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی | ملکه سبا تنها زن حاکم با توانایی‌های ویژه است که قرآن از او یاد کرده است.<ref>کریمیان و هوشنگی، «بلقیس»، ص۷۴.</ref> او را از خردمندترین زنان دانسته‌اند.<ref>ابن‌حبیب البغدادی، المحبر، دار الآفاق الجدیدة، ص۳۶۷.</ref> با توجه به داستان ملکه سبا در قرآن، مقالاتی در بررسی نگاه قرآن به مدیریت زنان و در راستای اثبات نقش و حضور فعال زنان در جامعه نوشته شده است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: عقیلی، «بررسی حاکمیت زن از نگاه عهد قدیم و قرآن کریم با تکیه بر داستان ملکه سبا»، ۱۳۹۴ش؛ روحانی‌منش، «الگوهای مدیریت زنان در قرآن»، ۱۳۹۳ش؛ رعایی، «بلقیس اشارتی بر زن از دیدگاه قرآن»، ۱۳۷۷ش؛ کریمی و دیگران، «کارآمدی زنان در عرصه‌های سیاسی - اجتماعی»، ۱۴۰۰ش.</ref> گفته شده در جریان تدوین [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، برخی اعضا برای بیان جایگاه مدیریتی زنان، به داستان ملکه سبا در قرآن استدلال کرده‌اند.<ref>ذاکری، «ولایت زنان»، ص۵۶.</ref> بر اساس تحقیقات انجام شده، داستان مربوط به ملکه سبا در منابع اسلامی شرح و بسط فراوان یافته و برخی نکات آن از [[اسرائیلیات]] برگفته شده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس، ۱۹۹۴م، ص۱۴۴.</ref> | ||
== گزارش قرآن و عهدین از دیدار سلیمان و ملکه سبا == | == گزارش قرآن و عهدین از دیدار سلیمان و ملکه سبا == | ||
[[قرآن]] داستان دیدار حضرت سلیمان و بلقیس را نقل کرده است.<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> حضرت سلیمان توسط هدهد از سرزمینی آگاهی یافت که زنی صاحب مکنت بر آن حکومت می‌کرد که همراه قومش خورشید را می‌پرستیدند.<ref>سوره نمل، آیات ۲۳-۲۴.</ref> سلیمان نامهای به ملکه سبا نوشت و او را به پیروی از خود دعوت کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۲۸-۳۱.</ref> ملکه در پاسخ به نامه برای جلوگیری از فساد و کشته شدن مردم، هدیه‌ای برای سلیمان فرستاد، اما سلیمان هدیه را نپذیرفت.<ref>سوره نمل، آیات ۳۵-۳۶.</ref> ملکه برای گفتگو با سلیمان سوی او رفت و حضرت سلیمان به وسیله فردی که به بخشی از کتاب آگاه بود، تخت ملکه را پیش از رسیدنش حاضر کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۳۸-۴۰.</ref> ملکه به دربار سلیمان آمد و به خدا ایمان آورد.<ref>سوره نمل، آیات ۴۲-۴۴.</ref> گفته شده تخت او، بسیار باشکوه و بزرگ بود و جواهرات بسیاری داشت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۳۴۱.</ref> | [[قرآن]] داستان دیدار حضرت سلیمان و بلقیس را نقل کرده است.<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref> حضرت سلیمان توسط هدهد از سرزمینی آگاهی یافت که زنی صاحب مکنت بر آن حکومت می‌کرد که همراه قومش خورشید را می‌پرستیدند.<ref>سوره نمل، آیات ۲۳-۲۴.</ref> سلیمان نامهای به ملکه سبا نوشت و او را به پیروی از خود دعوت کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۲۸-۳۱.</ref> ملکه در پاسخ به نامه برای جلوگیری از فساد و کشته شدن مردم، هدیه‌ای برای سلیمان فرستاد، اما سلیمان هدیه را نپذیرفت.<ref>سوره نمل، آیات ۳۵-۳۶.</ref> ملکه برای گفتگو با سلیمان سوی او رفت و حضرت سلیمان به وسیله فردی که به بخشی از کتاب آگاه بود، تخت ملکه را پیش از رسیدنش حاضر کرد.<ref>سوره نمل، آیات ۳۸-۴۰.</ref> ملکه به دربار سلیمان آمد و به خدا ایمان آورد.<ref>سوره نمل، آیات ۴۲-۴۴.</ref> گفته شده تخت او، بسیار باشکوه و بزرگ بود و جواهرات بسیاری داشت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۷، ص۳۴۱.</ref> | ||
مطابق گزارش عهد عتیق، ملکه سبا که آوازه بسیار از حضرت سلیمان شنیده بود به نزد او آمده و | مطابق گزارش عهد عتیق، ملکه سبا که آوازه بسیار از حضرت سلیمان شنیده بود به نزد او آمده و سؤال‌هایی را مطرح می‌کند و پاسخ‌های مناسبی از سلیمان می‌شنود.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیات۱-۳.</ref> علاوه بر این، دیدن کاخ زیبا، خوراک شاهانه، تشریفات درباریان و مقامات، خدمت منظم خدمتکاران و ساقیان و قربانی‌هایی که در خانه خداوند تقدیم می‌شود، او را مات و مبهوت کرد.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب۱۰، آیات ۴-۵.</ref> در نهایت ملکه سبا، سلیمان و خدایش را ستایش می‌کند<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیه ۹.</ref> و دو طرف هدایای بسیار گران‌بهایی به یکدیگر داده و ملکه سبا به سرزمین خود بازمی‌گردد.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان، باب ۱۰، آیات۱۰-۱۳.</ref> در بخش‌هایی از [[عهد جدید]] هم به ملکه سبا اشاره شده است.<ref>انجیل متا، باب۱۲، آیه۴۲؛ انجیل لوقا، باب۱۱، آیه ۳۱.</ref> | ||
اگر چه گزارش قرآن و گزارش عهد عتیق در بعضی موارد مشترک است، اما اختلافات مهمی نیز در این دو گزارش دیده می‌شود؛<ref>حسینی بجدنی، و دیگران، «بررسی و تحلیل تفسیری داستان سلیمان(ع) و ملکه سبا در نگاه قرآن کریم و تطبیق آن با عهد قدیم»، ص۲۲۲.</ref> از جمله این اختلاف‌ها می‌توان به مفصل بودن گزارش قرآن نسبت به گزارش عهد قدیم و رویکرد هدایتی داشتن قرآن اشاره کرد.<ref>حسینی بجدنی، و دیگران، «بررسی و تحلیل تفسیری داستان سلیمان(ع) و ملکه سبا در نگاه قرآن کریم و تطبیق آن با عهد قدیم»، ص۲۲۲-۲۲۴.</ref> در قرآن به محل دیدار سلیمان و ملکه سبا اشاره نشده است<ref>سوره نمل، آیات ۲۰-۴۴.</ref>، اما در عهد عتیق، [[اورشلیم]] به عنوان محل دیدار آنها ذکر شده است.<ref>کتاب مقدس، کتاب اول پادشاهان، باب ۱۰، آیه ۲.</ref> با این حال مطابق آنچه در برخی منابع اسلامی آمده، این دیدار در جایی غیر از اورشلیم و در جریان سفر حضرت سلیمان به [[مکه]] انجام شده است.<ref>ابن‌هشام، التیجان فی ملوک حمیر، ۱۳۴۷ق، ص۱۶۳-۱۷۰؛ بیضاوی، انوار التنزیل، ص۱۴۱۸ق، ج۴، ص۱۵۸.</ref> | |||
== بازتاب ملکه سبا در ادبیات == | == بازتاب ملکه سبا در ادبیات == | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۸: | ||
| تورفتگی = ۰ | | تورفتگی = ۰ | ||
| تراز = چپ | | تراز = چپ | ||
| عنوان = {{عربی|اندازه=۷۰%|شعری از مولوی که در آن به ملکه سبا اشاره شده است:{{شعر|نستعلیق}}{{ب|رحمت صد تو بر آن بلقیس باد|که خدایش عقل صد مرده بداد}} | | عنوان = {{عربی|اندازه=۷۰%|شعری از [[مولوی]] که در آن به ملکه سبا اشاره شده است:{{شعر|نستعلیق}}{{ب|رحمت صد تو بر آن بلقیس باد|که خدایش عقل صد مرده بداد}} | ||
{{ب|هدهدی نامه بیاورد و نشان|از سلیمان چند حرفی با بیان}} | {{ب|هدهدی نامه بیاورد و نشان|از سلیمان چند حرفی با بیان}} | ||
{{ب|خواند او آن نکته‌های با شمول|با حقارت ننگرید اندر رسول}}{{پایان شعر}} | {{ب|خواند او آن نکته‌های با شمول|با حقارت ننگرید اندر رسول}}{{پایان شعر}} | ||
}}|مولوی، مثنوی معنوی، دفتر دوم بخش ۳۳}} | }}|مولوی، مثنوی معنوی، دفتر دوم بخش ۳۳.}} | ||
داستان ملکه سبا، در ادبیات عربی و فارسی بازتاب‌های بسیاری داشته<ref>کریمیان و هوشنگی، «بلقیس»، ص۷۵.</ref> و از بلقیس | داستان ملکه سبا، در ادبیات عربی و فارسی بازتاب‌های بسیاری داشته<ref>کریمیان و هوشنگی، «بلقیس»، ص۷۵.</ref> و در شعر از بلقیس به عنوان نماد ثروت، حکمت و عقل یاد می‌شود.<ref>حمزه، نساء حکمن الیمن، ۱۴۲۰ق، ص۹۵.</ref> برخی از شاعران، مثنوی‌های مستقلی در این زمینه نوشته‌اند؛ ازجمله [[حیاتی گیلانی]] در قرن دهم، مثنوی مستقلی را با عنوان «سلیمان و بلقیس» پدید آورد.<ref>اسماعیل‌زاده، «تحقیق در مثنوی سلیمان و بلقیس حیاتی گیلانی».</ref> [[احمد خان صوفی]] نیز در قرن دوازدهم مثنوی «بلقیس و سلیمان» را به تقلید از «خسرو و شیرین» اثر [[نظامی]]، سرود.<ref>پشت‌دار و دیگران، «معرفی مثنوی بلقیس و سلیمان احمدخان صوفی»، ص۲۹.</ref> | ||
== تک‌نگاری‌ها == | == تک‌نگاری‌ها == | ||
[[پرونده:الملكة بلقيس.jpg|بندانگشتی|کتاب «الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز» به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی]] | [[پرونده:الملكة بلقيس.jpg|بندانگشتی|کتاب «الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز» به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی]] | ||
در موضوع ملکه سبا کتاب‌های مختلفی نوشته شده است که برخی از آنها عبارتند از: | در موضوع ملکه سبا کتاب‌های مختلفی نوشته شده است که برخی از آنها عبارتند از: | ||
*«الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز» به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی؛ نویسنده در این کتاب نقش ملکه سبا را از نظر ادیان، تاریخ و ادبیات یمن مورد مطالعه قرار داده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref> این اثر را انتشارات ای. ام. گرافیک در قاهره در سال ۱۹۹۴م منتشر کرده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref> | *«الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز» به قلم بلقیس ابراهیم الحضرانی؛ نویسنده در این کتاب نقش ملکه سبا را از نظر ادیان، تاریخ و ادبیات یمن مورد مطالعه قرار داده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref> این اثر را انتشارات ای. ام. گرافیک در [[قاهره]] در سال ۱۹۹۴م منتشر کرده است.<ref>الحضرانی، الملکة بلقیس التاریخ و الاسطورة و الرمز، ۱۹۹۴م.</ref> | ||
*«بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس» نوشته زیاد منی؛ مطالب این اثر در هشت فصل و ۳۴۷ صفحه تنظیم شده است و | *«بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس» نوشته زیاد منی؛ مطالب این اثر در هشت فصل و ۳۴۷ صفحه تنظیم شده است و شخصیت ملکه سبا در تاریخ، اسلام، مسیحیت و یهود مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>زیاد منی، بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس، ۱۹۹۸م.</ref> انتشارات ریاض الرئیس [[بیروت]] این کتاب را در سال ۱۹۹۸م منتشر کرده است.<ref>زیاد منی، بلقیس امرأة الألغاز و شیطانة الجنس، ۱۹۹۸م.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||