ابولبابه انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

|اطلاعات صحابه =

| تصویر       =

| توضیح تصویر =

| نام کامل     = بشیر بن عبدالمنذر بن رفاعه

| کنیه         = ابولبابه

| لقب         =

| دلیل شهرت   =

| محل زندگی     =

| مهاجر/انصار = انصاری

| نسب/قبیله   = [[قبیله اوس|اوس]]

| خویشاوندان سرشناس   =

| حضور در جنگ‌ها   = به جز [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، [[غزوه سویق]] و [[غزوه بنی قینقاع]]

| هجرت به         =

| دیگر فعالیت‌ها   = جانشین [[پیامبر(ص)]] که در غزوات بدر، سویق و بنی قینقاع در مدینه؛ نزول آیات ۲۷ از [[سوره انفال|انفال]] و ۱۰۲ از [[سوره توبه|توبه]] در حق وی؛ راوی

| آثار             =

نام ابولبابه بشیر است.<ref>ابن سعد٬ الطبقات الکبری٬ ۱۳۷۴ش٬ ج۴، ص۳۸۳</ref> برخی رفاعه هم گفته‌اند.<ref>ابن معین٬ تاریخ یحیی بن معین، دارالقلم٬‌ ج۱، ص۱۰۸.</ref> ابولُبابه، [[کنیه‌|کنیه]] اوست که به سبب داشتن دختری به نام لُبابه است.<ref>ابن سعد٬ الطبقات الکبری٬ ۱۳۷۴ش٬ ج۴، ص۳۸۳</ref> او از تیره بنی عمرو بن عوف قبیله [[اوس و خزرج|اوس]] بود.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۱، ص۱۹۵</ref> گفته‌اند وی پس از [[هجرت به مدینه|هجرت پیامبر به مدینه]] و دیدن [[معجزات پیامبر(ص)|معجزات او]]، [[اسلام]] آورد.<ref>تفسیر منسوب به امام عسکری(ع)، ۱۴۰۹ق٬ ص۹۲-۹۶.</ref>

در منابع، از ابولبابه دیگری با نام مروان یاد شده است که غیر از ابولبابه انصاری است.<ref>نک‍: یحیی بن معین، تاریخ، ج ۲، ص ۵۵۷؛ ابن حجر، تقریب التهذیب، ۱۳۹۵ق٬ ج۲، ص۴۶۷؛ قس: نووی، تفسیر النووی، ج ۱، ص ۳۵۳؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۷ق٬ ج۱۲، ص۲۱۴</ref>

*[[مبشر بن عبدالمنذر]] که در [[غزوه بدر]] به شهادت رسید.<ref>ابن سعد،  الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۴۵۶؛ قس: مقریزی، امتاع الاسماع ج ۱، ص ۳۷</ref>  

*[[رفاعة ابن عبدالمنذر]] که از شرکت کنندگان در [[بیعت دوم عقبه]] بود و در [[غزوه بدر|بدر]] و [[غزوه احد|احد]] شرکت کرد و در غزوه اخیر به شهادت رسید <ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۴۵۶- ۴۵۷؛ قس: بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱، ص ۲۴۱</ref> و به قولی یکی از نقیبان [[انصار]] بود<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۵، ص ۲۸۴</ref> و در مآخذی از او نیز به عنوان ابولبابه یاد کرده‌اند.<ref>نک‍: ابن معین، التاریخ، ج ۲، ص ۷۲۳؛ ابن حجاج، الکنی و الاسماء، ۱۴۰۴ق٬ ص ۱۷۰؛ ابن قیسرانی، الجمع بین کتابی...، ج ۱، ص ۱۳۸؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۵، ص۲۸۴</ref>

ابولبابه انصاری به هنگام وقوع جنگ بدر نخست با دیگر لشکریان همراه شد، ولی پیامبر(ص) او را به عنوان جانشین خود در مدینه، از میانه راه بازگرداند و سپس از غنائم جنگی هم بهره او را پرداخت.<ref>ابن سعد، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۳، ص۴۵۷؛ الطبري٬ تاريخ الأمم و الملوك، ۱۳۷۸ق، ج ۲، ص ۴۷۸؛ ابونعیم، معرة الصحابه، ج ۳، ص۱۰۹</ref>

در [[غزوه سویق]]<ref>ابن هشام، سیرة النبویة، ج ۳، ص ۴۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م٬ ج ۱، ص ۳۱۰</ref> و نیز در [[غزوه بنی قینقاع]]<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م٬ ج۱، ص۳۰۹؛ الطبري٬ تاريخ الأمم و الملوك، ۱۳۷۸ق، ج ۲، ص ۴۸۱</ref> و فتح مکه <ref>ابن واضح٬ تاریخ یعقوبی، ۱۴۱۵ق٬ ج۲، ص۵۸.</ref> هم جانشین پیامبر(ص) در مدینه بود.  

ابولبابه در دیگر غزوات در رکاب پیامبر(ص) پیکار کرد.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۵، ص۲۸۴</ref> برخی گفته‌اند در [[فتح مکه]] پرچمدار [[بنی عمرو بن عوف]] بود.<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۶۰م٬ ج۳، ص ۴۵۷؛ قس: ابن واضح٬‌ تاریخ یعقوبی، ۱۴۱۵ق٬ ج ۲، ص ۵۸</ref>

ابولبابه به قلعه رفت٬ اهالی قلعه از وی پرسیدند که آیا تسلیم پیامبر (ص) بشوند؟ وی گفت. بلی. اما با اشاره دست به گلوی خویش٬ فهماند که اگر تسلیم شوند، کشته می‌گردند. او با این اشاره، آنان را از تسلیم شدن به پیامبر(ص) بازداشت. اما اندکی بعد چندان از کار خود پشیمان شد که به مسجد رفت و خود را به ستونی از ستون‌های [[مسجد پیامبر(ص)]] بست و [[سوگند]] خورد که تا حق تعالی [[توبه]] وی قبول نکند، خود را از ستون باز نگشاید.<ref>ابن زبیر، مغازی رسول الله٬ ۱۴۰۱ق٬ ص۱۸۷؛ واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م٬ ج ۲، ص ۵۰۵- ۵۰۷؛ ابن هشام، سیرة النبویة، داراحیاء التراث العربی٬ ج۳، ص۲۴۷- ۲۴۸</ref> ابولبابه فقط برای خواندن نماز یا قضای حاجت، به‌کمک دخترش ریسمان را باز می‌كرد و مقدار مختصری هم غذا می‌خورد و پیوسته مشغول التماس و تضرّع بود.<ref>واقدی، مغازی، ج۲، ص۵۰۸.</ref> گفته شده که مدت پانزده روز ابولبابه خودش رابه ستونی از ستون‌های مسجد بسته بود و پس از قبولی توبه آثار زخم به‌جا‌مانده از ریسمان در دست‌هایش مشهود بود و آنها را مدت زمانی طولانی معالجه می‌کرد.<ref>واقدی، مغازی، ج۲، ص۵۰۸.</ref> گفته‌اند به همین سبب آیه {{متن قرآن|«{{آیه|8|27}}»|سوره=انفال|آیه=۲۷}} (ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به خدا و پيامبر او خيانت مكنيد و [نيز] در امانت‌هاى خود خيانت نورزيد و خود مى‌دانيد [كه نبايد خيانت كرد]) و {{متن قرآن|«{{آیه|9|102}}»|سوره=توبه|آیه=۱۰۲}} (ترجمه: و ديگرانى هستند كه به گناهان خود اعتراف كرده و كار شايسته را با [كارى‌] ديگر كه بد است درآميخته‌اند. اميد است خدا توبه آنان را بپذيرد، كه خدا آمرزنده مهربان است)٬ در حق وی نازل شد.<ref>واقدی، المغازی، ۱۹۶۶م٬ ج ۲، ص ۵۰۹؛ ابن هشام، سیرة النبویة، داراحیاء التراث العربی٬ ج۳، ص۲۴۸- ۲۴۹</ref>

[[امّ سلمه]]، همسر رسول خدا، نقل کرده روزی پیامبر را خندان دیده و چون علت آن را پرسید آن حضرت از پذیرش توبه ابولبابه خبر داد. امّ سلمه این خبر را با اجازه پیامبر(ص) به ابولبابه داد. مردم آمدند تا وی را از ستون باز کنند. اما او خواست خود پیامبر این کار را بکند، پس آن حضرت او را از ستون باز کرد.<ref>ابن سید الناس٬ عیون الاثر، ۱۴۰۶ق٬ ج۲، ص۵۱</ref> [[ستون توبه]] یکی از ستون‌های [[مسجدالنبی|مسجد النبی]] است و از این رو که توبه یکی از [[صحابه]] به نام ابولبابه بشیر بن عبدالمنذر اوسی نزد آن پذیرفته شده، به «استوانه ابی لبابه» نیز مشهور است. <ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدينه، ۱۳۸۱ش، ص۲۲۵.</ref>  

برخی مورخین گزارش کرده‌اند که چون [[حضرت زهرا(س)]] خبر پذیرش توبه ابولبابه را شنید به مسجد رفت و خواست او را از ستون باز کند اما وی مانع شد و گفت: من قسم خورده‌ام که کسی جز رسول خدا(ص) مرا باز نکند. چون پیامبر آمد و طناب را باز کرد فرمود: «انما فاطمة بضعة منی».<ref>مقريزي، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱۰، ص۲۷۳ ؛ الحلبی، السیرة الحلبیة فی سیرة الامین المامون،۱۴۰۰ق٬ ج۲، ص۶۷۴.</ref>

ستونی که ابولبابه خود را به آن بست، بعدها به ستون توبه<ref>ابن خزیمه٬ صحیح ابن خزیمه، ج۳، ص۳۵۰ </ref> یا ابولبابه<ref>الصالحی٬ سبل الهدی، ۱۴۱۴ق٬ ج۱۲، ص۳۹۲ </ref> مشهور شد. گاه آن را ستون مُخَلَّقه می‌گویند زیرا همانند ستون مخلقه (خَلوق یا خَلاق به معنای بوی خوش و ستون مُخَلّق ستونی در مسجد است که به‌جهت معطّرسازی فضای مسجد آنرا به انواع عطرها آغشته می‌کنند.) خوشبو می‌شد.<ref>زکی یمانی٬ موسوعة مکة المکرمه، ۱۴۲۹ق٬ ج۲، ص۴۲۳.</ref> این ستون از مکان‌های بافضیلت [[مسجدالنبی]] است. به روایتی، پیامبر(ص) برخی از [[نوافل|نمازهای مستحبی]] خود را کنار این ستون به‌ جا می‌آورد.<ref>السمهودی٬‌ وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م٬ ج۲، ص۴۲.</ref>

==درگذشت==

در تاریخ مرگ ابولبابه اختلاف است: به روایتی پیش از [[قتل عثمان]] یا در دوران [[خلافت]] [[امام علی(ع)]] درگذشت.<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ۱۲۸۰ق٬ ج۱، ص۱۹۶ و ج۵، ص۲۸۵ ؛ ابن حجر، الاصابة، ۱۳۲۸ق٬ ج۴، ص۱۶۸</ref>  به روایت دیگری وی تا پس از ۵۰ق زنده بود.<ref>ابن حجر، الاصابة، ۱۳۲۸ق٬ ج۴، ص۱۶۸</ref>

 

==روایت  ابولبابه==

ابولبابه [[حدیث|احادیثی]] از [[پیامبر(ص)]] نقل کرده است.<ref>نک‍: احمدبن حنبل، مسند،۱۳۱۳ق٬ ج ۳، ص ۴۵۲- ۴۵۳؛ مزی، تحفة الاشراف، ج ۹، ص ۲۷۵- ۲۷۸</ref> دو پسرش سائب و عبدالرحمن و نیز [[عبدالله بن عمر]] و [[عبدالله بن کعب قرظی]] از او حدیث نقل کرده‌اند.<ref>نک‍: ابن حنبل، مسند، ۱۳۱۳ق٬ ج ۶، ص ۳۲۸؛ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۷ق٬ ج ۱۲، ص ۲۱۴</ref>

{{پانویس|اندازه=ریز|3}}

* ابن حنبل، احمد٬ مسند، قاهره، ۱۳۱۳ق.

* النووی، محمدبن عمر، تفسیر النووی، بیروت، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.