ستون توبه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ستون توبه''' از ستون‌های [[مسجدالنبی]] است که به سبب توبه [[ابولبابه]] و بخشش او از سوی خداوند، فضیلت و جایگاه خاصی دارد. ابولبابه از [[اصحاب پیامبر(ص)]] بود که گفته شده است خبر محرمانه‌ای را در اختیار [[بنی‌قریظه|یهودیان بنی‌قریظه]] قرار داد. او پس از این [[گناه]] پشیمان شد و خود را به یکی از ستون‌های مسجدالنبی بست و پس از مدتی توبه او پذیرفته شد. برخی معتقدند گناه و [[توبه]] ابولبابه در [[غزوه تبوک|جنگ تبوک]] رخ داده است که او از رفتن به جنگ خودداری کرد. ستون توبه به ستون ابولبابه هم مشهور است. این ستون جایگاه ویژه‌ای دارد و اعمالی برای آن برشمرده‌اند که از آن جمله، نماز و [[استغفار]] زائران در کنار آن است.

== علت نامگذاری و ماجرای گناه و توبه ابولبابه ==

گفته شده است یکی از اصحاب پیامبر(ص) به نام [[بشیر بن عبدالمنذر انصاری]] مشهور به ابولبابه پس از ارتکاب گناهی، خود را به یکی از ستون‌های [[مسجدالنبی]] بست، و بعد از مدتی توبه‌اش پذیرفته گردید. از آن پس این ستون به نام ستون توبه یا ستون ابولبابه مشهور گردید.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref>  

میان سیره‌نویسان و محدّثان دربارهٔ گناه ابولبابه اختلاف است. جمعی بر این باورند که وی به واسطه تخلّف از شرکت در [[غزوه تبوک]]، احساس گناه کرد؛<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> و بعضی گفته اند این گناه، در اختیار قرار دادن یک خبر به یهودیان [[بنی‌قریظه]] بود.<ref>مُهری، احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ص۴۶۹.</ref>

این ستون چهارمین ستون از سمت منبر و دومین ستون از طرف مرقد پیامبر(ص) و سومین ستون از سوی قبله است؛<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> و به آن در عربی اسْطُوانَةُ التَّوْبَة یا اسْطُوانَةُ ابی‌لُبابَة می‌گویند که آن موقع چوبی بوده است.<ref>مطهری، آزادی معنوی، ۱۳۹۰ش، ص۱۴۹.</ref> گفته شده است اقدام ابولبابه، نوعی معاقبه و مجازات خویش در برابر کار خلاف بود؛ و نشان می‌دهد که این مرحله از سیر و سلوک در عصر پیامبر(ص) و در میان یاران او نیز وجود داشته‌ است.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۲۶۲.</ref>

بعضی گفته‌اند ماجرای گناه و خطای ابولبابه در خبررسانی به یهودیان بنی‌قریظه و پس از [[جنگ خندق]] در [[سال پنجم هجرت]] بوده است. پس از خاتمه جنگ، پیامبر(ص) به سراغ بنی‌قریظه رفت و آنان را در حصار گرفت. ابولبابه از طرف پیامبر(ص) نزد بنی قریظه رفت تا با آنان سخن بگوید. وی از روی بی‌توجهی به آنان گفت چون نقض عهد کرده‌اند، مرگ در انتظار آنهاست.<ref>الخياری، تاريخ معالم المدينة المنورة قديماً و حديثاً، ۱۴۱۹ق، ص۹۴.</ref> این سخن می‌توانست بنی قریظه را به دفاع وادار کند. ابولبابه که خود متوجه خطای خویش شده بود، از قلعه بنی قریظه خارج شد و مستقیم به سوی مسجد رفت و خود را به یکی از ستون‌ها بست و شروع به گریه و زاری کرد و نماز خواند.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.</ref> پس از آن خبر رسید که خداوند توبه ابولبابه را پذیرفته‌ است. این ستون به خاطر همین نقل، به نام ستون توبه معروف شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.</ref> [[ابن‌هشام]] و [[ابن‌اسحاق]] هم این روایت را تأیید کرده‌اند.<ref>شُراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ص۴۱.</ref> [[واقدی]] در المغازی نیز این داستان را مفصل بیان کرده است.<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۰۸.</ref>

</ref> در کتاب‌های سیره آمده‌ است که آیه ۲۷ سوره انفال که خداوند به مسلمانان دستور می‌دهد که خیانت به خدا و رسول نکنند، درباره ابولبابه است. گرچه در این باره تردید وجود دارد؛ زیرا [[سوره انفال]] مربوط به [[سال دوم هجری]] و [[جنگ بدر]] است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکّه و مدینه، ۱۳۹۰ش، ص۲۲۵.</ref>

عده‌ای از مفسران شأن نزول [[آیه ۱۰۲ سوره توبه]] را دربارهٔ داستان ابولبابه انصاری می‌دانند. [[ابو حمزه ثمالى]] می‌گويد سه نفر از [[انصار]] به‌ نام‌هاى ابولبابه بن‏ عبد المنذر، و ثعلبة وديعة، و اوس بن حذام از رفتن با پیامبر(ص) به تبوك خوددارى و تخلف كردند، و چون آياتى را كه درباره متخلفين از آن حضرت نازل شد شنيدند، پشیمان شدند و خود را به ستون‌هاى مسجد مدينه بستند. از [[امام باقر(ع)]] روايت شده كه گفته است اين آيه درباره ابولبابه نازل شد. و [[زهری|زُهرى]] از فقیهان و محدثان [[قرن دوم هجری]] نیز گفته است که آيه درباره خصوص ابولبابه نازل شد كه در جنگ تبوك از رفتن با پیامبر(ص) خوددارى كرد.<ref>طبرسى، مجمع البيان في تفسير القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۱۰۱.